Đắk Lắk: Nhiều diện tích cà phê tái canh không thành công

Ông Tùng (áo xanh) chỉ gốc cà phê bị sưng phù do tuyến trùng gây hại

Thấy vườn cà phê già cỗi, giảm năng suất, nhà anh Nguyễn Văn Toản (buôn Kmu, xã Cư Né, huyện Krông Búk, tỉnh Đắk Lắk) có 1,7 ha cà phê trồng năm 1994 bắt tay tái canh. Vì điều kiện kinh tế khó khăn, giá cà phê giảm thấp nên anh không tái canh đồng loạt mà nhổ đi trồng lại trước 5 sào vào năm 2016. Anh chọn trồng các giống TR4, TR9, thời gian đầu cây phát triển bình thường. Từ năm thứ 2 trở đi, nhiều cây cà phê có biểu hiện vàng lá, cây không tỏa tán cũng không phát triển. Anh nhổ cây lên thì phát hiện bộ rễ bị sưng phù, thối đành phải đào gốc bỏ. Hiện anh đã nhổ bỏ hơn 45 cây cà phê; còn vườn cà phê gia đình mới anh tái canh năm 2018 bị chết hơn 20% và số lượng cây nhiễm bệnh vẫn chưa dừng lại. Về quy trình trồng, anh Toản chia sẻ: Sau khi phá bỏ cà phê già cỗi, anh để đất nghỉ khoảng một năm thì trồng lại cà phê. Khi trồng, anh không lấy mẫu đất đi kiểm tra tuyến trùng, sâu bệnh... Lúc vườn cây đổ bệnh chết dần, anh Toản mới nhận ra bản thân đã chủ quan, không tuân thủ quy trình xử lý đất, sâu bệnh hại. Rút kinh nghiệm trong quá trình tái canh lần đầu, với những cây cà phê bị chết do sâu bệnh, anh Toản nhổ gốc, đào hố xử lý đất thật kỹ nhằm loại bỏ sâu bệnh hại trong đất trước khi trồng lại.

Anh Toản bên gốc cà phê bị sâu hại tấn công khiến cây không phát triển

Tương tự, gia đình ông Nguyễn Đình Tùng (thôn Nam Thái, xã Chư Kbô) cũng gặp khó khăn khi trồng lại 500 cây cà phê. Dẫn chúng tôi đi thăm vườn cà phê tái canh được 1 năm hiện đang trồng xen bắp, ông Tùng cho hay: Do không chú tâm đến khâu chọn giống nên mua phải giống không được chuẩn, đều cho lắm.  Khi trồng lại gặp nắng hạn mà gia đình không tưới đủ nước nên vườn cây bị chết nhiều. Số cây còn lại sống thì đang bị tuyến trùng tấn công. Nhổ vài cây cà phê bị tuyến trùng phá hại, ông Tùng giải thích, nhiều trường hợp cà phê bị sâu hại tấn công nhưng lá vẫn xanh. Nếu để ý quan sát, ta sẽ thấy cây cà phê mọc thẳng, không hề đẻ nhánh, không phát triển... Hiện ông đang dùng một số loại thuốc nấm để trừ sâu bệnh hại cứu vườn cà phê.

Trưởng trạm Khuyến nông huyện Krông Búk - Anh Bùi Đình Hiếu cho biết, trước đây Bộ Nông nghiệp quy định thời gian cho đất nghỉ từ 3-5 năm trước khi thực hiện tái canh cà phê. Về sau, thời gian rút lại còn 1 năm theo Quyết định số 2085/QQĐ-BNN-TT ngày 31-5-2016 nhưng với điều kiện đất tái canh ít bị nhiễm sâu bệnh. Việc này cần phải lấy mẫu đất đem đi kiểm tra, ở Đắk Lắk nơi có đủ điều kiện để làm là Viện Khoa học Kỹ thuật Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên. Tuy nhiên, đa số người dân trên địa bàn huyện nhổ đi trồng lại liền cũng không thực hiện việc kiểm tra mật độ sâu bệnh hại trong đất như quy định của Bộ Nông nghiệp. Bệnh phổ biến trên cà phê tái canh là tuyến trùng và các loại nấm trong đất. Với những vườn cây bị nặng, người dân chỉ còn cách nhổ đi trồng lại, không nên lạm dụng quá mức thuốc bảo vệ thực vật... Để phòng chống sâu bệnh hại trong quá trình tái canh cà phê, người dân cần tuân thủ đúng quy trình kỹ thuật của Bộ Nông nghiệp đưa ra như: Thời gian cho đất nghỉ, kiểm tra mật độ tuyến trùng cũng như xử lý mầm bệnh trong đất, chọn các dòng giống chất lượng đã được công nhận, chăm sóc vườn cây đúng quy trình kỹ thuật...

Tổng diện tích tự nhiên trên địa bàn huyện hơn 35.000 ha, trong đó có khoảng 20.000 ha cà phê trồng từ trước năm 2000. Hiện diện tích cà phê già cỗi cần tái canh chiếm 50% (khoảng 10.000 ha). Do điều kiện kinh tế khó khăn, giá cà phê liên tục giảm nên người dân không tái canh đồng loạt mà chia thành nhiều đợt đồng thời trồng xen thêm các loại cây ăn quả khác. Đến thời điểm này, toàn huyện mới tái canh được khoảng 1.000 ha, nhưng có tới 20% (200 ha) diện tích tái canh không thành công do sâu bệnh hại tấn công, anh Bùi Đình Hiếu thông tin thêm.