Cổ kính và uy nghiêm những ngôi đền Angkor

Nếu có dịp đặt chân đến Campuchia, bạn sẽ hiểu và cảm nhận được tại sao nơi đây được gọi là đất nước Chùa Tháp. Với người Khmer, đền, chùa là nơi tôn nghiêm, linh thiêng. Mọi sinh hoạt của người dân đều gắn liền với chùa chiền. Đây cũng là nơi giáo dục đạo đức con người, vừa là nơi gìn giữ và bảo lưu những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Khó có thể thống kê hết những ngôi đền, chùa có kiến trúc tuyệt đẹp ở đất nước này. Chỉ riêng tại Angkor nằm ở Bắc Siem Reap đã có khoảng 1.000 ngàn ngôi đền khác nhau trải rộng trên diện tích 400km2.

Trên quốc kỳ của Campuchia, hình khu đền chính Angkor Wat được Thiết kế nổi bật, là biểu tượng của đất nước này.

Ngay từ thế kỷ thứ 9, các kiến trúc sư cùng các người thợ tài hoa nơi đây đã tạo dựng nên quần thể di tích độc đáo này. Tuy nhiên, với sự tàn phá của thời gian và chiến tranh, nhiều ngôi đền đã và đang trong tình trạng hư hỏng, đổ nát. Chỉ đến năm 2004, khu đền Angkor mới được ưu tiên trùng tu và giữ gìn để loại bỏ nó ra khỏi hạng mục “nguy hiểm” trong Danh sách Di sản thế giới của UNESCO.

Trên quốc kỳ Campuchia, hình khu đền chính Angkor Wat được thiết kế nổi bật, là biểu tượng của đất nước này.

Quần thể đền Angkor là một trong những di chỉ khảo cổ học quan trọng nhất thế giới và là một điểm đến khó có thể bỏ qua đối với các du khách khi tới đất nước Campuchia.

Cùng thăm một số ngôi đền nổi tiếng - những di tích phản ánh thời kì huy hoàng của đế chế Angkor:

Angkor Wat

Angkor là niềm tự hào của đất nước Campuchia, là nơi thu hút hàng triệu khách du lịch mỗi năm. 

Angkor Wat được công nhận là tuyệt đỉnh nghệ thuật và kiến trúc Khmer.

Angkor Wat là ngôi đền đẹp nhất và lớn nhất trong tất cả các ngôi đền ở Angkor nằm tại tỉnh Siep Riep, có tên tiếng việt là Đế Thiên (theo tiếng Khmer, "Angkor" có nghĩa là "Kinh đô", còn "Wat" có nghĩa là "Đền thờ hay chùa”). Được xây dựng dưới triều đại của vua Suryavarman II vào khoảng thế kỷ thứ 11 và nửa đầu của thế kỷ 12, lúc đầu, Angkor Wat là một ngôi đền Hindu, nhưng sau khi Vương triều Khmer theo Phật giáo, thì đã trở thành một ngôi đền Phật giáo. Ngôi đền nổi tiếng với các bức phù điêu bao quanh đền thờ, mô tả sử thi Ấn Độ giáo và các huyền thoại của vị thần Hindu và cuộc sống bất tử. Bên trong ngôi đền còn có rất nhiều các phù điêu được khắc trên các bức tường.

Angkor Wat ngày nay được xem là di tích quan trọng nhất tại Campuchia, được công nhận là tuyệt đỉnh nghệ thuật và kiến trúc Khmer. Điều cuốn hút du khách đến tham quan khu đền này chính là những hành lang nối dài với vô số bức phù điêu được chạm trổ tinh tế ấn tượng, và mỗi hình ảnh đều không hề trùng khớp với nhau từ động tác, cử chỉ tới điệu bộ điều có sự khác biệt.

Angkor Thom

Là thủ đô cuối cùng và tồn tại lâu dài nhất của đế chế Khmer, Angkor Thom tiếng Khmer có nghĩa là "Thành phố vĩ đại" được vua Jayavarman VII xây dựng vào cuối thế kỷ XII. Angkor Thom được xây dựng sau Angkor Wat gần 100 năm, có tường đá và kênh đào dài 3km mỗi cạnh bao quanh.

Angkor Thom có nghĩa là "Thành phố vĩ đại". Vì thế, dù đi cả ngày trong khu vực này du khách cũng khó có thể khám phá được hết những lăng tẩm cũng như chiêm ngưỡng vẻ đẹp cổ kính mà người Khmer xưa xây dựng.

Có 5 lối vào "thành phố vĩ đại" từ 4 hướng, mà trung tâm là đền Bayon. Đỉnh của 4 cổng vào là 4 khuôn mặt khổng lồ tạc vào đá mắt khép hờ nhìn ra bốn hướng. Hai bên cạnh con đường dài dẫn tới cổng vào là hai hàng tượng đá với 54 pho mỗi hàng – thần linh ở bên trái, ác quỷ ở bên phải – là những nhân vật thần thoại canh gác cho cổng thành. Các thần linh và ác quỷ đều nắm giữ thân rắn thần Naga trên gối họ, thân rắn cùng đoàn tượng đá kéo suốt chiều dài con đường đến cổng vào.

Một góc đền Angkor Thom.

Bên trong Angkor Thom có nhiều đền thờ từ các thời kỳ trước cũng như các đền thời được Jayavarman và những người nối nghiệp ông xây dựng.

Đền Bayon

Nằm trong quần thể Angkor Thom, đền Bayon nổi tiếng bởi những khuôn mặt lớn bằng đá được chạm khắc vào các mặt của các tòa tháp. Đền được xây dựng vào thế kỉ XII dưới triều vua Jayavarman VII như một phần của sự mở rộng Angkor Thom. 

Những khuôn mặt mang nụ cười bí ẩn này gắn liền với những câu truyện trong thần thoại Ấn Độ. Đặc biệt, không nụ cười nào giống nụ cười nào, 
làm say mê biết bao du khách khi một lần tới đây.

 Bayon cũng là ngôi đền quốc gia duy nhất tại Angkor được xây dựng chủ yếu cho Phật giáo Đại thừa. Tại đây có 54 tháp được xây bằng đá ghép, cao từ 23m đến 45m. Mỗi tháp có bốn mặt người được tạc theo huyền thoại nhà Phật. Những khuôn mặt mang nụ cười bí ẩn này gắn liền với những câu truyện cổ tích trong thần thoại Ấn Độ. Đặc biệt, không nụ cười nào giống nụ cười nào. Nụ cười bí ẩn Bayon đã làm say mê và gây ấn tượng mạnh với các du khách khi một lần tới thăm. Mặc dù không rộng lớn như Angkor Wat, nhưng đền Bayon lại hội tụ nhiều nét tinh hoa riêng.

Đền Baphuon

Đền Baphuon tọa lạc tại Angkor Thom. Ngôi đền do vua Udayadiyavaman II (1049 - 1065) xây dựng vào giữa thế kỷ thứ 11. Ban đầu, ngôi đền được xây dựng để thờ thần Shiva, nhưng đến thế kỷ thứ XVI, ngôi đền trở thành một ngôi chùa Phật giáo.

Một góc đền Baphuon.

Đền được xây dựng trên một ngọn đồi, với 3 tầng nền, theo mô típ kiến trúc Khmer trên mặt phẳng hình vuông với 4 hướng cửa ra vào. Để lên tới được ngôi đền này, bạn phải leo lên cao với nhiều bậc thang dốc. Nét đẹp của Baphuon là nhờ những khối đá lớn, được xếp đặt theo lối hành lang rộng rãi với những ô cửa sổ khoáng đạt. Những bậc cấp đá cao ngút đã tôn thêm dáng vẻ uy nghi của ngôi đền. Đền còn nổi tiếng với tượng Phật nhập Niết bàn được chạm khắc trên bức tường đá dài 40m. Đứng trên đỉnh ngôi đền có thể phóng tầm mắt ra bốn phía để toàn cảnh thành phố cổ Angkor Thom.

Trên đỉnh đền Baphuon.

Quy mô đồ sộ của ngôi đền này được các nhà khoa học xếp vào hàng thứ hai chỉ sau đền Angcor Wat. Baphuon cũng đã từng là một trong những ngôi đền đẹp nhất của quần thể đền Angcor.  Ngôi đền này đã được trùng tu trong hơn 50 năm, và từ năm 2011 đã mở cửa trở lại đón du khách thăm quan.

Đền Ta Prohm

Được xây dựng từ thế kỷ 12 theo phong cách Bayon, Ta Prohm là một ngôi đền Phật giáo dành riêng cho người mẹ của vua Jayavarman VII. Sau sự sụp đổ của đế chế Khmer trong thế kỷ 15, đền bị bỏ hoang và bị các khu rừng nhiệt đới xâm chiếm.

Những rễ cây cổ thụ mọc xung quanh ngôi đền là một nét đẹp ấn tượng của Ta Prohm.

Ta Prohm là một ngôi đền đặc biệt nhất trong quần thể Angkor và là nơi duy nhất trong quần thể còn giữ lại kiến trúc ban đầu. Ta Prohm đã từng bị bỏ quên hàng nghìn năm. Cảnh cây cối rậm rạp của khu rừng nhiệt đới bao quanh các phế tích với những bộ rễ cây khổng lồ ôm trọn cả ngôi đền là điều độc đáo và ấn tượng với du khách khi tới đây. Ngôi đền Ta Prohm càng trở nên nổi tiếng hơn khi diễn viên Angelina Jolie tới đây đóng phim “Bí mật ngôi mộ cổ”.

Ta Prohm là một trong những ngôi đền rất thu hút khách du lịch trong quần thể Angkor. 

Đền Banteay Srei

Tọa lạc cách Siem Riep gần 40 km, Banteay Srei (hay Banteay Srey)
là một ngôi đền không nên bỏ qua tại Angkor. Đây là ngôi đền nhỏ nhất trong quần thể di tích Angkor, được xây dựng vào thế kỉ thứ X và được làm bằng đá sa thạch đỏ.

Đền Banteay Srei được xây chủ yếu bằng đá sa thạch đỏ. 

Ngôi đền với những nét tinh tế và duyên dáng này được xây dựng để thờ thần Hindu là Shiva. Banteay Srei hay “đền của phụ nữ” được ví như một bức tranh tuyệt tác về nghệ thuật điêu khắc trên đá ong và sa thạch đỏ.

Khi đến thăm Banteay Srei, du khách sẽ được đắm mình trong lịch sử hàng ngàn năm trước, cảm nhận vẻ đẹp của kiến trúc của thời đó.

Ngôi đền Phật giáo này hiện đã đổ nát nhiều và đang được trùng tu. 

Đây được xem là tuyệt đỉnh của nghệ thuật trên đá với những bức phù điêu hoa văn một cách tinh tế và khéo léo từng chi tiết nhỏ. 

Đền Preah Khan

Preah Khan theo tiếng Khmer là "gươm thiêng", được vua Jayavarman VII xây dựng vào nửa cuối thế kỷ 12 để dâng tặng cha mình và để hài hòa với đền Ta Prohm là ngôi đền ông đã cho xây dựng để tặng mẹ. Đây là ngôi đền Phật giáo, nhưng khi vua Jayavarman VII mất, các vị vua sau lên ngôi đã biến nó thành ngôi đền Ấn Độ giáo.

Preah Khan là ngôi đền duy nhất có những cột trụ bằng đá hình tròn trong quần thể Angkor và có vẻ như được thêm vào trong thời kỳ sau đó.

Preah Khan là một trong những ngôi đền đá lớn nhất tại Angkor Thom, được bao bọc bởi bốn lớp tường thành và một hào nước bên ngoài. Không chỉ là một đền thờ, Preah Khan thật ra là một thành phố nhỏ. Những ký tự tìm thấy ở Preah Khan cho thấy có một cộng đồng hơn 90.000 dân sống trong vòng đai đền.

Preah Khan nằm khá xa khu trung tâm Angkor. Preah Khan đã bị quên lãng trong khu rừng già nhiều năm và bị các cây cổ thụ mọc bao trùm lên nên trong tình trạng đổ nát. Khi khai quật khu di tích này, tổ chức Quỹ Di tích Thế giới (World Monuments Fund) đã quyết định giữ toàn bộ nguyên trạng ban đầu của ngôi đền. Vì thế, tới đây, du khách vùa cảm nhận được nơi đây có một không khí vừa cổ kính, tôn nghiêm nhưng cũng có phần hoang dã.

Đền Neak Pean

Neak Pean (con rắn quấn) là một đền nhỏ, nằm giữa một hồ nhân tạo lớn hình vuông gọi là Jayatataka. Đền có một tháp với phần nền được tạo bởi thân cuộn tròn của hai rắn thần Naga khiến từ xa nhìn lại tưởng chừng như ngôi đền vừa được hai rắn thần nâng lên trên mặt nước.

Neak Pean là kiến trúc biểu tượng hồ thần tiên Anavatapta mà theo truyền thuyết Ấn Độ là ở trên núi Hi Mã Lạp Sơn có các nước phun ra từ các đầu thú vật.

Tháp đền được trang trí bằng những điêu khắc hình ảnh đức Phật và bồ tát Bodhisattva Avalokiteshvara (tượng trưng cho từ bi). Một tượng con ngựa tượng trưng cho bồ tát, đó là ngựa Balala. Theo truyền thuyết Phật giáo, thì đức bồ tát đã hóa thân thành con ngựa Balala để cứu một nhóm thương nhân bị đắm tàu.

Đền Ta Som

Cách đền Neak Pean không xa là Ta Som. Giống như ở Bayon, trên tháp ở cửa đông và tây là các tượng lớn điêu khắc hình mặt người ở bốn hướng. Trong các hành lang ở đền là các điêu khắc vũ nữ apsara và các thần. 
Ta Som là đền Phật giáo do vua Jayavarman VII xây dựng vào thế kỷ 12. Ngôi đền được xây để tưởng niệm vua cha.

Ta Som là một ngôi chùa nhỏ nhưng vẫn có giá trị độc đáo về kiến trúc và chạm khắc.

Đền East Mebon

Đền East Mebon có tất cả các đặc tính của một đền núi, tượng trưng cho núi thiêng Meru. Đền do vua Rajendravarman xây dựng, thuộc vào nhóm đền thờ cha mẹ của vua.

Tuy bị phá hủy nhiều nhưng East Mebon là một trong ngôi đền những ngôi đền hùng vĩ nhất Campuchia, có những nét đẹp đặc biệt về kiến trúc lẫn giá trị lịch sử.   

East Mebon là 1 ngôi đền khá lớn được xây bằng gạch đỏ với 3 tầng tháp, có thiết kế theo hình kim tự tháp. Đền East Mebon Tầng 1 có 4 con voi nằm 4 góc. Mặt bằng các tầng rất rộng, gồm các thư viện và các dãy hành lang dài chạy quây quanh như những bức tường. Tầng trên cùng gồm 5 ngọn tháp, tháp lớn nhất nằm ở trung tâm. Những hoa văn được khắc lên các góc của các đền rất tinh xảo và đẹp.

Trải qua thời gian, chịu ảnh hưởng của thiên nhiên và chiến tranh và không được trùng tu nên ngôi đền đã không còn nguyên vẹn như ban đầu. Nhiều hạng mục ở trong và ngoài đền, cũng như đường leo lên đền đã bị phá hủy nặng nề và biến mất. Tuy nhiên, East Mebon là một trong ngôi đền những ngôi đền hùng vĩ nhất Campuchia, có những nét đẹp đặc biệt về kiến trúc lẫn giá trị lịch sử