Cơ hội lớn để phát triển nguồn năng lượng tái tạo tại Việt Nam

Sự phát triển quá nhanh của các dự án điện tái tạo, trong khi hệ thống truyền tải không theo kịp đã dẫn tới quá tải, nhiều nhà máy phải giảm phát tới 60% công suất, gây thất thoát, lãng phí.

Trong khi đó theo kế hoạch giai đoạn 2016-2020 tổng vốn đầu tư lưới điện là 214.000 tỷ đồng và giai đoạn 2021-2030 là 610.000 tỷ đồng. Với số vốn đầu tư này, EVN khó lòng đáp ứng được áp lực về tài chính. Những vấn đề này đang đặt ra những câu hỏi lớn trong phát triển điện năng lượng tái tạo tại Việt Nam.

Nhìn lại khó khăn, điểm nghẽn và đưa ra những giải pháp, đề xuất trong bức tranh tổng quan chiến lược phát triển năng lượng tái tạo Việt Nam, đồng thời, lắng nghe những bài học và khuyến nghị từ bạn bè quốc tế… sáng nay, Hội thảo quốc tế với chủ đề: "Năng lượng tái tạo tại Việt Nam – Từ chính sách tới thực tiễn" do Hiệp hội năng lượng Việt Nam cùng Trung tâm tin tức VTV24, văn phòng đài truyền hình Việt Nam và công ty truyền thông TAJ Việt Nam phối hợp tổ chức đã diễn ra tại Hà Nội.

Hội thảo có sự tham dự của đại diện tham dự của Bộ Công Thương, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, lãnh đạo các tỉnh Ninh Thuận, Đắc Lắc, Bình Thuận, Tây Ninh, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), Ngân hàng thế giới (WB)… cùng nhiều chuyên gia quốc tế và trong nước.

Phiên thảo luận "Những điểm nghẽn trong quy hoạch điện mặt trời" là một trong những nội dung nổi bật tại Hội thảo quốc tế "Năng lượng tái tạo tại Việt Nam – Từ chính sách tới thực tiễn".

Chủ tịch Hiệp hội Năng Lượng Việt Nam Trần Viết Ngãi nhấn mạnh vấn đề thiếu điện đã tích tụ từ nhiều năm trước. Bù đắp cho sự thiếu hụt này là sự phát triển trở lại của các dự án nhiệt điện than, nhưng các dự án này không đạt tiến độ theo Quy hoạch điện II (điều chỉnh), dẫn đến không hoàn thành mục tiêu bổ sung 7.000 MW điện mỗi năm.

Chưa kể, đòi hỏi về vấn đề môi trường trong phát triển nhà máy nhiệt điện đã đặt ra những áp lực rất lớn. Nguồn điện vốn nhận được sự kỳ vọng lớn trong xã hội thời gian qua là năng lượng tái tạo hiện có công suất lắp đặt chiếm tỉ trọng khoảng 9% tổng công suất nguồn điện cả nước nhưng sản lượng mới chỉ đạt 2,5%.

Theo ông Trần Viết Ngãi, hiện các nguồn nhiên liệu hóa thạch như than đá, dầu mỏ, khí đốt vẫn đáp ứng phần lớn nhu cầu năng lượng, tuy nhiên, nguồn nguyên liệu này đang cạn dần, gây biến đổi khí hậu, ảnh hưởng tới sức khỏe con người. Vậy nên, việc nghiên cứu và sử dụng nguồn năng lượng tái tạo như gió, mặt trời, địa nhiệt, sinh khối là xu hướng tất yếu.

Đồng tình với quan điểm này, chuyên gia kinh tế TS. Vũ Đình Ánh cho rằng, nhu cầu về năng lượng là rất lớn. Việc gắn vấn đề đáp ứng nhu cầu năng lượng với bảo vệ môi trường trong bối cảnh biến đổi khí hậu thì năng lượng tái tạo đáp ứng được các vấn đề này và đang là xu thế. 

Ông cũng cho rằng, cần phải bàn thêm về sự tham gia của khu vực kinh tế tư nhân vào năng lượng tái tạo trong thời gian tới, để có thể tạo ra điểm nhấn phát triển khác biệt.

Chuyên gia kinh tế Vũ Đình Ánh cho rằng Việt Nam có điều kiện tự nhiên thuận lợi cho việc phát triển năng lượng tái tạo.

Tại Hội thảo, nhiều đề xuất giải pháp góp phần khắc phục các điểm "nghẽn" và tạo điều kiện cho phát triển nguồn năng lượng tái tạo nhanh và bền vững cũng các chuyên gia đưa ra.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Nguyên Phó viện trưởng Viện Năng lượng đề xuất một số giải pháp tháo gỡ vướng mắc như cần thực hiện đồng bộ công tác quy hoạch nguồn và lưới điện kèm theo, trong đó tính toán nhu cầu truyền tải tối đa năng lượng từ các nguồn năng lượng tái tạo để có cơ sở khoa học, pháp lý triển khai hỗ trợ các nguồn năng lượng tái tạo.

Chính phủ sớm ban hành cơ chế giá FIT mới cho điện mặt trời để tránh gián đoạn mạch huy động đầu tư. Đồng thời, Bộ Công Thương cho nghiên cứu sớm cơ chế đấu thầu các dự án năng lượng tái tạo để báo cáo Chính phủ cho phép áp dụng, sau khi hết thời hạn áp dụng FIT, phù hợp với lộ trình thị trường điện sau năm 2020.