Chung tay xây dựng hệ thống lương thực thực phẩm xanh, giảm phát thải

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan khẳng định, nông nghiệp tiếp tục là “trụ đỡ” của nền kinh tế trong bối cảnh đại dịch COVID-19 nhưng ngành lại đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức lớn, từ các vấn đề nội tại lẫn các yếu tố khách quan. Để đảm bảo được mục tiêu phát triển bền vững, việc chuyển đổi sang mô hình tăng trưởng nông nghiệp mới trở thành một yêu cầu cấp bách.

Bộ NN&PTNT đang xây dựng dự thảo "Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn bền vững đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050” nhằm cơ cấu lại ngành nông nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn, gắn với xây dựng nông thôn mới, được thiết kế xoay quanh 3 trụ cột: “Nông nghiệp sinh thái”, “Nông thôn hiện đại”, “Nông dân thông minh” phù hợp với các định hướng của “Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050” vừa được Chính phủ ban hành.

Trên cơ sở này, tư duy phát triển nông nghiệp cần chuyển từ sản xuất sang kinh tế nông nghiệp. Theo đó, tư duy đặt năng suất và sản lượng lên hàng đầu trước đây cũng phải chuyển sang lấy giá trị làm trung tâm thông qua tích hợp các hệ giá trị khác nhau vào sản phẩm. Cách làm tận dụng, khai thác cũng phải chuyển thành bồi dưỡng và làm giàu tài nguyên phục vụ nhu cầu sản xuất bền vững. Cùng với đó, cũng xoá dần tư tưởng tự cung tự cấp để hướng tới tư tưởng hội nhập, hòa nhập với dòng chảy của chuỗi giá trị và các xu thế phát triển toàn cầu.

Theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, để làm được những điều này cần thay đổi từ tư duy địa phương sang tư duy toàn cầu; từ tư duy khai thác sang tư duy nuôi dưỡng; từ tư duy ngắn hạn sang tư duy dài hạn và bền vững. Cần hướng tới những “giá trị xanh” được tạo nên từ “chuyển đổi xanh, tiêu dùng xanh, kinh tế xanh”. Bộ trưởng Lê Minh Hoan nêu rõ, với tư duy đổi mới và cùng hành động, khát vọng của ngành nông nghiệp sẽ trở thành hiện thực, để không chỉ là “trụ đỡ” của nền kinh tế khi đất nước ở vào thời điểm khó khăn mà ngành quyết tâm hướng đến khát vọng vươn tầm, đủ sức trở thành “thước đo mức độ bền vững của quốc gia”.

“Để tạo nên sự chuyển đổi mới mẻ mang tính dài hạn và bền vững, chúng ta rất cần những tri thức mới, những quan điểm tiếp cận cấp tiến, những kinh nghiệm thực tiễn theo phương châm tư duy toàn cầu, hành động địa phương. Ý tưởng sáng kiến có thể xuất phát từ một người nhưng để triển khai vào thực tế cần sự chung sức đồng lòng của rất nhiều người. Trong quá trình chuyển mình, ngành nông nghiệp không thể chỉ có một mình mà cần đến sự chia sẻ, hỗ trợ, ủng hộ của những người bạn đồng hành, của các bộ, ban, ngành Trung ương và địa phương, của các tổ chức, cá nhân các đối tác trong và ngoài nước”, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nêu quan điểm:

Theo bà Carolyn Turk, Giám đốc Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam, nông nghiệp là một trong những tác nhân chính gây nên biến đổi khí hậu khi phát thải khí nhà kính từ lĩnh vực này chiếm 18% tổng lượng phát thải. Lượng phát thải dự kiến sẽ lên tới 120 triệu tấn CO2 vào năm 2030, trong đó một nửa xuất phát từ ngành lúa gạo. Việt Nam cũng đang phải đối mặt với những tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu như nước biển dâng, mặn xâm nhập, mưa cực đoan, hạn hán…

Ngoài thách thức về biến đổi khí hậu, ngành nông nghiệp còn đang đối mặt với những thách thức nội tại như giảm năng suất trong ngành, áp lực gia tăng sản lượng, yêu cầu ngày càng cao về chất lượng của sản phẩm nông nghiệp.

Bà Carolyn cho biết, với những bài học kinh nghiệm từ các quốc gia phát triển trong chuyển đổi sang hệ thống lương thực, thực phẩm xanh, phát thải thấp, Ngân hàng Thế giới sẽ tiếp tục hợp tác và hỗ trợ kỹ thuật, mở rộng các hoạt động đầu tư trong nông nghiệp để hướng tới tương lai tươi sáng cho ngành nông nghiệp Việt Nam.

Việt Nam đã có cam kết mạnh mẽ (đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, giảm khí thải metan 30% tính đến năm 2030) tại Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu (COP26). Bà Carolyn chia sẻ: “Việt Nam cần duy trì vị thế là một trong những nước sản xuất nông nghiệp mạnh trên thế giới và chúng tôi tin rằng việc này hoàn toàn có thể làm được. Để làm được điều này, cần tìm ra động lực tăng trưởng mới và hiệu quả hơn trong nông nghiệp. Tương lai nông nghiệp Việt Nam sẽ dựa vào tri thức nhiều hơn để gia tăng giá trị thay vì sản xuất theo tập quán “thâm dụng” tài nguyên và dấu chân carbon cần phải giảm thiểu. Việt Nam cũng cần nhạy bén hơn trước nhu cầu trên toàn cầu về sản xuất sản phẩm an toàn hơn với môi trường”.