Chi quỹ BHYT đang bị lạm dụng, trục lợi

Số bệnh nhân điều trị nội trú tăng bất thường

Từ ngày 1/8/2017 các cơ sở khám, chữa bệnh trực thuộc thành phố Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh và 28 tỉnh, thành phố khác đã điều chỉnh giá dịch vụ y tế với mức viện phí trung bình tăng khoảng 30%. Đây là lần tăng tiếp theo trong nhiều năm qua của ngành y tế nhằm tiến tới tính đúng tính đủ các chi phí cấu thành giá dịch vụ y tế.

Tuy nhiên, theo BHXH Việt Nam, sau khi tăng viện phí thì đã bộc lộ những vấn đề phát sinh. ​ Ông Lê Văn Phúc, Phó ban thực hiện Chính sách xã hội (BHXH Việt Nam) cho biết, trước đây, chi phí khám chữa bệnh ngoại trú chỉ bằng 40% so với chí phí nội trú, nhưng thời gian gần đây chi phí nội trú đã tăng gần gấp đôi so với chi phí điều trị ngoại trú.

Trong 9 tháng của năm 2017 số tiền đề nghị thanh toán ngoại trú là 23.900 tỷ đồng, còn số tiền đề nghị thanh toán nội trú lên đến 40.700 tỷ đồng. Điều này là do các cơ sở y tế tăng số lượng bệnh nhân điều triều trị nội trú một cách bất hợp lý dẫn tới bội chi quỹ BHYT. Còn 3 tháng nữa mới hết năm nhưng đã có 35 tỉnh chi khám chữa bệnh BHYT vượt 100% của năm 2017. Những địa phương bị bội chi cao là Quảng Nam (154%); Nghệ An (140,1%); Hà Tĩnh và Thanh Hóa (128%); Đà Nẵng (118,8%)...

Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cũng đã chỉ ra rất nhiều vấn đề bất cập đang đặt ra trong công tác khám chữa bệnh BHYT hiện nay như: giao quỹ BHYT cho địa phương; số lượt khám, chữa bệnh quá mức; kê thêm giường bệnh; số ngày nằm viện của bệnh nhân tăng; bác sĩ chỉ định sử dụng thuốc và xét nghiệm cao hơn bình thường... Trong đó có tình trạng: trước khi tăng giá dịch vụ y tế, bệnh viện chỉ có 1.000 giường, sau khi tăng giá viện phí, số giường tại bệnh viện tăng lên đến 1.500 đến 1.600 giường, trước khi tăng giá viện phí, bệnh nhân chỉ nằm viện có 5 ngày còn sau khi tăng giá viện phí, bệnh nhân mắc bệnh đó lại nằm viện đến 7 ngày…

Nguy cơ vỡ quỹ BHYT vì những bất hợp lý trong khám chữa bệnh BHYT 

Nâng cao hiệu quả sử dụng, kiểm soát chi phí thuốc BHYT

Trước đó, tại hội thảo về kiểm soát việc sử dụng và chi tiêu đối với các thuốc do Quỹ BHYT chi trả do BHXH Việt Nam tổ chức, cơ quan này cũng cho biết, chi phí thuốc BHYT năm 2015 là 26.132 tỷ đồng (chiếm 48,3% tổng chi khám, chữa bệnh BHYT), chi phi thuốc năm 2016 là 31.419 tỷ đồng (chiếm 41%). Về mặt tỷ trọng chi phí thuốc năm 2016 có giảm so với năm 2015, tuy nhiên về số tiền chi trả thực tế năm 2016 tăng 20% so với năm 2015.

Thống kê cũng cho thấy, chi phí thuốc của 5 bệnh viện được xếp hạng loại đặc biệt (gồm các bệnh viện: Bạch Mai, Trung ương Huế, Chợ Rẫy, 108, Việt Đức) chiếm 11% tổng chi phí thuốc của cả nước trong năm 2015.

Phân tích theo cơ cấu sử dụng thuốc theo nhóm tác dụng dược lý cho thấy, chi phí thuốc BHYT năm 2016 phần lớn tập trung vào 20 nhóm thuốc chính (chiếm 86% tổng chi phí thuốc BHYT chi trả). Trong đó chiếm chi phí cao nhất là nhóm thuốc kháng sinh, thuốc ung thư, thuốc điều trị tăng huyết áp, nhóm Vitamin và khoáng chất. Một số nhóm thuốc có chi phí sử dụng năm 2016 gia tăng hơn 30% so với năm 2015: chi phí nhóm thuốc điều trị ung thư tăng 62% so với năm 2015, nhóm thuốc insulin và thuốc hạ đường huyết tăng 38%, nhóm thuốc kháng acid và thuốc chống loét tăng nhiều nhất là 183% so với năm 2015.

Từ thực trạng trên, các chuyên gia của BHXH Việt Nam đã đề xuất các biện pháp để kiểm soát giá, lựa chọn và sử dụng hợp lý, hiệu quả đối với các thuốc, đặc biệt là thuốc kháng sinh được chi trả BHYT. Trong đó, kiến nghị Bộ Y tế sửa đổi, bổ sung danh mục thuốc BHYT phù hợp với khả năng chi trả của Quỹ BHYT; Loại khỏi danh mục các thuốc có tác dụng hỗ trợ điều trị; bổ sung giới hạn chỉ định và tỷ lệ thanh toàn đối với các thuốc có chỉ định rộng rãi. Đối với các thuốc đã có khuyến cáo về hiệu quả điều trị chưa rõ ràng đề nghị xem xét loại khỏi danh mục thanh toán BHYT. Đối với nhóm thuốc có chi phí lớn như thuốc ung thư: cần xem xét lại tỷ lệ chỉ trả hợp lý. Ban hành mã thuốc thống nhất dùng chung trên phạm vi toàn quốc, giúp thuận tiện trong công tác thống kê tổng hợp giữa cơ sở khám, chữa bệnh và cơ quan BHXH. Thực hiên đấu thầu tập trung đối với các thuốc sử dụng nhiều, chi phí lớn (hiện nay danh mục đầu thâu tập trung của Bộ Y tế mới chỉ có 5 loại thuốc)...

Theo Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Minh Thảo, hiện nay, việc kiểm soát chi phí khám, chữa bệnh BHYT gặp rất nhiều khó khăn, quaThống kê cho thấy rõ, chi phí thuốc chiếm tỷ trọng tương đối trong tổng chi phí thanh toán khám, chữa bệnh BHYT. Do đó yêu cầu kiểm soát chi phí thuốc BHYT là rất lớn. Những số liệu mà nhóm nghiên cứu của BHXH Việt Nam đưa ra sẽ là cơ sở quan trọng có tính khái quát, giá trị khoa học cao, để các cơ quan quản lý xem xét điều chỉnh các quy định pháp lý, tăng cường chỉ đạo điều hành, qua đó khắc phục những hạn chế đang còn tồn tại về sử dụng thuốc và chi phí thanh toán thuốc BHYT, bảo đảm phát triển BHYT, cân bằng Quỹ khám, chữa bệnh BHYT bền vững hơn.