Cảnh giác giả mạo trong cung ứng, mua bán vắc-xin phòng Covid-19

Theo thông tin mới đây của Tổ chức Cảnh sát Hình sự Quốc tế (Interpol), Cảnh sát Trung Quốc và Nam Phi đã bắt giữ nhiều đối tượng liên quan đến buôn bán vắc-xin COVID-19 giả. Ngoài ra, Interpol cũng đã nhận được thêm các báo cáo về việc phân phối vắc-xin giả và hoạt động lừa đảo nhắm vào các cơ quan y tế.

Tại Việt Nam, thời gian vừa qua đã có nhiều tổ chức, doanh nghiệp trong và ngoài nước nộp hồ sơ đăng ký, liên hệ với Bộ Y tế để chào bán, gợi ý cung cấp vắc-xin phòng COVID-19 của các nhà sản xuất như: Moderna (Mỹ), AstraZeneca… 

Tuy nhiên, qua xác minh thông tin, các nhà sản xuất vắc-xin trên hiện tại chưa có hoạt động ủy quyền, ủy thác với các tổ chức, cá nhân này.

Ngày 1/3/2021, Astra Zeneca đã có thư khẳng định, ngoài Chương trình COVAX, Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) và Công ty Cổ phần Vắc-xin Việt Nam (VNVC), Astra Zeneca không uỷ quyền cho công ty, tổ chức, cá nhân nào khác cung cấp vắc-xin phòng COVID-19 của Astra Zeneca tại Việt Nam.

Tương tự, Moderna cũng đã khẳng định chưa ủy quyền cho bất cứ bên nào về việc đăng ký, bán hàng và nhập khẩu vắc-xin phòng COVID-19 cho Việt Nam đến thời điểm hiện tại. Các nhà sản xuất vắc-xin khác như Pfizer, Johnson & Johnson đều có công ty chi nhánh tại Việt Nam.

Đối với vắc-xin Sputnik của Nga, Đại sứ quán Nga tại Việt Nam đã khẳng định mọi sự mua bán, nhập khẩu, hợp tác cần trao đổi trực tiếp với Quỹ Đầu tư Trực tiếp của Nga. Trung Quốc, Ấn Độ cũng khẳng định rõ việc mua, nhập khẩu vắc-xin phòng COVID-19 phải được Chính phủ phê duyệt.

Ngày 15/2/2021, Cơ quan Chống gian lận Châu Âu (The European Anti-Fraud Office (OLAF) đã cảnh báo chính phủ các nước cảnh giác về việc gian lận, lừa đảo trong mua bán vắc-xin phòng COVID-19. Trong tuyên bố này, OLAF cho biết đã có hiện tượng các tổ chức, cá nhân mạo danh mời chào vắc-xin COVID-19 giả nhằm lừa gạt các chính phủ thành viên của EU đang cố gắng đẩy nhanh tiến độ tiêm chủng. 

Các hình thức lừa đảo gồm: Tự nhận là đại diện thương mại cho các nhà sản xuất vắc-xin và tuyên bố sở hữu hoặc có quyền tiếp cận vắc-xin phòng COVID-19 để mời chào bán vắc-xin; chào bán số lượng lớn vắc-xin phòng COVID-19 cho Chính phủ hoặc các tổ chức, cung cấp một lượng hàng mẫu để ký kết, nhận tiền đặt cọc và sau đó chiếm dụng; hoặc  cung cấp các lô vắc-xin phòng COVID-19 giả mạo.

Để đảm bảo việc tiếp cận vắc xin phòng COVID-19 cho người dân Việt Nam, Bộ Y tế khuyến khích tất cả doanh nghiệp có đủ điều kiện, tiếp cận, đàm phán với các đối tác cung cấp vắc xin phòng COVID-19 trên thế giới để nhập khẩu vắc xin về sử dụng trong nước theo Nghị quyết số 21/NQ-CP ngày 26/2/2021 của Chính phủ về việc mua và sử dụng vắc-xin phòng COVID-19. Tuy nhiên, để đảm bảo việc cung cấp vắc-xin phòng COVID-19 đầy đủ và an toàn, Bộ Y tế đề nghị:

Các cơ quan, tổ chức khi nhận được các thông tin, đề nghị, hợp tác về việc cung cấp vắc-xin phòng COVID-19 cần thận trọng, chủ động xác thực, kiểm chứng thông tin, đảm bảo an toàn pháp lý, tài chính và thương mại. Trường hợp cần thiết có thể đề nghị các cơ quan chức năng (Bộ Y tế, Bộ Công an, Cơ quan ngoại giao, Thương mại…) giúp xác minh thông tin liên quan đến việc cung cấp vắc-xin phòng COVID-19. 

Đồng thời, việc đàm phán, mua vắc-xin phòng COVID-19 cần được thông báo kịp thời cho Bộ Y tế để đảm bảo việc nhập khẩu, sử dụng cũng như điều hành nguồn và tổ chức tiêm chủng được thông suốt, theo đúng chỉ đạo tại Nghị quyết số 21/NQ-CP ngày 26/2/2021 của Chính phủ về việc mua và sử dụng vắc-xin phòng COVID-19.

Các quốc gia, tổ chức có trách nhiệm tăng cường chia sẻ thông tin để chủ động phòng chống các hoạt động giả mạo trong cung ứng, mua bán vắc-xin phòng COVID-19.