Cẩn thận nguy cơ hít sặc ở người cao tuổi

ThS.BSCKII Hoàng Ngọc Ánh, Phó Trưởng khoa Hồi sức tích cực chống độc (Bệnh viện Thống nhất) cho biết, trong thời gian qua, đơn vị tiếp nhận nhiều trường hợp bệnh nhân bị hít sặc dẫn đến nguy kịch thậm chí tử vong. Đơn cử gần đây có 4 bệnh nhân gồm 3 nam, 1 nữ, tuổi từ 82 - 88, có 3 ca từ nhà đưa vào và 1 ca từ khoa khác chuyển đến, trong đó có 3 ca di chứng tai biến mạch máu não. Bệnh nhân đến khoa trong tình trạng suy hô hấp phải hỗ trợ thở máy và nội soi rửa thấy có dịch dạ dày lợn cợn, sữa, thậm chí có cả chả và trứng... kết quả điều trị kéo dài, tốn kém. Chỉ một trường hợp may mắn sống sót, còn 3 trường hợp xin về.

Trao đổi với phóng viên, Bác sĩ Hoàng Ngọc Ánh cũng cho biết thêm: "Theo thống kê ước tính khoảng 10 - 15% viêm phổi cộng đồng là do hít sặc và hít sặc gây viêm phổi là nguyên nhân tử vong chủ yếu ở những bệnh nhân khó nuốt do nguyên nhân thần kinh và viêm phổi do hít sặc cũng là nguyên nhân thường gặp 18% ở những bệnh nhân được chăm sóc tại nhà. Như vậy rõ ràng hít sặc là nguyên nhân thường gặp quan trọng gây nên các tình trạng viêm phổi hít nặng và tử vong ở người lớn tuổi khi chăm sóc bệnh nhân ở nhà cũng như trong bệnh viện.

 Triệu chứng của hít sặc là ho, khò khè, khó thở, tím tái đối với những trường hợp nặng. Tuy nhiên các triệu chứng do hít phải thường bị bỏ qua và điều trị sơ sài vì ít nghỉ tới. Đặc biệt ở người lớn tuổi thì nguy cơ hít sặc nhiều hơn do rối loạn nuốt là 1 di chứng của đột qụy não thường gặp: khoảng 52% sau đột qụy cấp, 30% sau 1 tuần và 10 - 50% sau 6 tháng".

Hít sặc là nguyên nhân gây nên các tình trạng viêm phổi hít nặng và tử vong ở người lớn tuổi khi chăm sóc bệnh nhân ở nhà cũng như trong bệnh viện.

Cũng theo ThS.BSCKII Hoàng Ngọc Ánh để hạn chế và đề phòng nguy cơ hít sặc điều cần làm là nhận biết rối loạn nuốt: cho ăn uống nước rơi ra ngoài, nước bọt chảy, nhiều đàm; khó khăn khi nhai cắn; ho sặc khi nuốt, khi đang nhai; thay đổi giọng nói hay tốc độ nói sau ăn; viêm phổi tái đi tái lại nhiều lần...

Bên cạnh đó, cần đánh giá đầy đủ các yếu tố nguy cơ như: tri giác, có gây mê, dùng thuốc an thần, chống trầm cảm, bệnh nhân sau rút nội khí quản (30% hít sặc); bóng chèn, sond dạ dày; vận động; khả năng nuốt; nhu động ruột; đánh giá khả năng nhận thức cũng như sự hợp tác của gia đình...

Đồng thời, cần lưu ý khi chăm sóc cho ăn: phải cho thức ăn mềm, tránh thức ăn xơ dính, xay nhỏ. Cho ăn khi bệnh nhân tỉnh, ngồi, cho ăn chậm, giúp hỗ trợ mở miệng bệnh nhân; nhắc nhở khi ngậm thức ăn lâu; khi ăn phải ngồi hoặc nửa ngồi, sau đó đứng lên; vệ sinh răng miệng.

"Đánh giá các yếu tố nguy cơ cũng như những lưu ý khi chăm sóc phòng ngừa sẽ hạn chế nguy cơ hít sặc tránh các biến chứng nguy hiểm xảy ra, cũng cần đánh giá khả năng nhận thức cũng như sự hợp tác của gia đình...", bác sĩ Ánh khuyến cáo.