Cần quy định chặt chẽ việc đưa phạm nhân ra lao động ngoài trại giam

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự án Luật Thi hành án hình sự (sửa đổi)

Trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình dự án luật, Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, về chế độ học tập, học nghề của phạm nhân, có ý kiến đề nghị chỉnh lý quy định tại khoản 1 Điều 31 về chế độ học tập, học nghề của phạm nhân theo hướng là chính sách “khuyến khích”; có ý kiến đề nghị quy định áp dụng thống nhất “chương trình tiểu học, phổ cập trung học cơ sở” đối với người trên 18 tuổi chưa hoàn thành các chương trình này. 

Về điều này, UBTVQH nhận thấy, qua thực tiễn công tác thi hành án phạt tù cho thấy, để bảo đảm mục tiêu giáo dục cải tạo người chấp hành án phạt tù, chế độ học tập, học nghề của phạm nhân cần được quy định là chế độ bắt buộc. Tuy nhiên, đối với phạm nhân là người trên 18 tuổi, việc học văn hóa, học nghề cần có hình thức, chương trình, nội dung phù hợp.

Nếu quy định áp dụng chung “chương trình tiểu học, phổ cập trung học cơ sở” như đối với người dưới 18 tuổi sẽ khó bảo đảm tính hiệu quả. Vì vậy, UBTVQH đề nghị cho giữ quy định về chế độ học tập, học nghề của phạm nhân như Điều 31 dự thảo Luật.

Về việc dự thảo Luật bổ sung quy định cho phép trại giam phối hợp với doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân để tổ chức cho phạm nhân lao động và có thể tổ chức khu sản xuất, điểm lao động ngoài trại giam, bà Nga cho biết, đa số ý kiến tán thành, đồng thời cần quy định chặt chẽ các điều kiện để đưa phạm nhân ra lao động ngoài trại giam.

Bên cạnh đó, một số ý kiến cho rằng, việc tổ chức khu sản xuất, điểm lao động ngoài trại giam sẽ phát sinh nhiều vấn đề phức tạp, không bảo đảm tính nghiêm minh của bản án, gây tâm lý lo lắng cho nhân dân ở khu vực phạm nhân lao động, dễ xảy ra tình trạng phạm nhân mang vật cấm vào trại giam và nguy cơ phạm nhân trốn.

“UBTVQH nhận thấy, đối với người bị phạt tù thì lao động, học tập (bao gồm cả học nghề) là nghĩa vụ và là một trong những yêu cầu quan trọng của công tác giáo dục người chấp hành án phạt tù”, bà Nga nói.

Việc giam giữ tập trung phạm nhân với số lượng lớn trong một thời gian dài, nếu không tổ chức cho họ lao động thì sẽ phát sinh nhiều vấn đề phức tạp, nguy cơ mất an ninh, an toàn tại các trại giam.

Vì vậy, công tác tổ chức lao động cho phạm nhân vừa nhằm giáo dục cải tạo, dạy nghề, cải thiện chế độ ăn, tạo thêm khoản thu nhập, chuẩn bị cho phạm nhân tái hòa nhập cộng đồng, đồng thời cũng là biện pháp quản lý hiệu quả. UBTVQH đã chỉ đạo Bộ Công an có báo cáo đầy đủ về công tác tổ chức lao động tại các trại giam và việc thí điểm đưa phạm nhân ra lao động ngoài trại giam.

Kết quả cho thấy, cả nước có 54 trại giam do Bộ Công an quản lý, hầu hết đều được đóng tại các địa bàn kinh tế - xã hội khó khăn, nhất là về giao thông. Phần lớn các trại giam tại khu vực miền Bắc và miền Trung có diện tích đất hạn chế, phân tán, thổ nhưỡng xấu, rất khó khăn trong việc phát triển sản xuất, dạy nghề cho phạm nhân.

Lao động trong các trại giam từ trước đến nay vẫn chủ yếu chỉ làm nông nghiệp mang tính “tự cấp, tự túc”, năng suất, hiệu quả lao động và các khoản thu được để lập các quỹ theo quy định là thấp, Nhà nước vẫn phải đầu tư khoản ngân sách lớn cho các trại giam. Điều này đã hạn chế rất lớn tới các mục tiêu đặt ra trong công tác giáo dục, cải tạo phạm nhân.

Thời gian qua, các trại giam đã liên doanh, liên kết với các doanh nghiệp, cá nhân để tổ chức lao động cho phạm nhân. Tại một số địa bàn có tình hình an ninh trật tự tốt và được chính quyền địa phương đồng ý, Bộ Công an đã tiến hành thí điểm, cho phép các trại giam được tổ chức “Khu sản xuất” và được liên kết với các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất để tổ chức các “Điểm lao động” ngoài trại giam. “Tổng kết cho thấy, trong tổng số gần 7.000 phạm nhân ra ngoài lao động chỉ có 1 phạm nhân bỏ trốn” – bà Lê Thị Nga cho biết.

Từ thực tiễn nêu trên, UBTVQH nhận thấy, việc đổi mới công tác tổ chức lao động tại các trại giam theo đề nghị của Chính phủ, tạo điều kiện để phạm nhân có thể tham gia lao động phù hợp với điều kiện thực tế và khả năng cho phép của các trại giam là cần thiết.

Dự thảo thiết kế Điều 33 theo hướng cho phép trại giam phối hợp với doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân để tổ chức khu sản xuất, điểm lao động ngoài trại giam cho phạm nhân. Đồng thời, chỉnh lý quy định cụ thể về nguyên tắc, điều kiện đưa phạm nhân ra ngoài lao động.