Cần bổ sung thêm chức năng thanh tra chuyên ngành của BHXH Việt Nam

BHXH Việt Nam cho biết, ngày 1/1/2016, cơ quan BHXH được giao bổ sung chức năng thanh tra chuyên ngành đóng BHXH, BHTN, BHYT theo Luật Bảo hiểm xã hội số 58/2014/QH13 ngày 20/11/2014 và Nghị định số 21/NĐ-CP ngày 31/3/2016 của Chính phủ. Công tác thanh tra kiểm tra của ngành BHXH ngày càng được quan tâm, đảm bảo quyền và lợi ích chính đáng của người thụ hưởng. Cụ thể, từ năm 2016 đến 9 tháng đầu năm 2019, toàn ngành BHXH đã tiến hành thanh tra chuyên ngành về đóng BHXH, BHTN, BHYT tại 20.202 đơn vị sử dụng lao động.

Về đối tượng đóng, đã phát hiện và yêu cầu người sử dụng lao động làm thủ tục tham gia BHXH, BHTN, BHYT cho 161.268 lao động chưa tham gia hoặc tham gia thiếu thời gian; số tiền yêu cầu truy thu đóng là 353.944 triệu đồng.

Về mức đóng, đã phát hiện và yêu cầu người sử dụng lao động làm thủ tục truy thu đóng BHXH, BHTN, BHYT cho 155.058 lao động do đóng thiếu mức tiền lương quy định, số tiền yêu cầu truy thu đóng là 157.401 triệu đồng; Về phương thức đóng, số tiền các đơn vị nợ trước khi có Quyết định thanh tra kiểm tra là 8.532.525 triệu đồng, số tiền đơn vị đã nộp là 3.583.144 triệu đồng (đạt tỷ lệ 42%). Về xử phạt vi phạm hành chính, đã ban hành 2.028 Quyết định xử phạt vi phạm hành chính, với số tiền xử phạt vi phạm hành chính phải thu là 75.359 triệu đồng.

Cũng theo BHXH Việt Nam, kết quả kiểm tra việc thực hiện chính sách BHXH, BHTN, BHYT từ năm 2016 đến 9 tháng đầu năm 2019, toàn ngành BHXH đã chủ trì, phối hợp thực hiện kiểm tra việc thực hiện chính sách tại 56.449 đơn vị (trong đó: nội bộ ngành kiểm tra tại 36.456 đơn vị, phối hợp thanh tra kiểm tra liên ngành tại 19.993 đơn vị).

Về kiểm tra việc thực hiện chính sách BHXH đã phát hiện nhiều sai sót, hưởng chế độ BHXH không đúng quy định; kiến nghị, yêu cầu thu hồi về quỹ bảo hiểm xã hội số tiền 36.615 triệu đồng. Kiểm tra việc thực hiện chính sách BHYT, phát hiện nhiều cơ sở khám chữa bệnh bảo hiểm y tế đã thanh toán chi phí khám chữa bệnh không đúng quy định; kiến nghị, yêu cầu thu hồi về quỹ bảo hiểm y tế số tiền 679.289 triệu đồng.

Tuy nhiên, BHXH Việt Nam cho biết có những khó khăn, vướng mắc khi chưa được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành đầy đủ. Theo các quy định hiện hành (Luật BHXH năm 2014, Nghị định số 01/2016/NĐ-CP), tổ chức BHXH có quyền và trách nhiệm tổ chức thực hiện chế độ, chính sách BHXH, BHYT. Tuy nhiên, BHXH lại chỉ có chức năng thanh tra chuyên ngành về đóng BHXH, BHTN, BHYT, mà không có chức năng thanh tra, xử lý vi phạm trong việc thực hiện chính sách pháp luật về BHXH, BHYT đối với các tổ chức, cá nhân, đơn vị sử dụng lao động và các cơ sở khám chữa bệnh BHYT. Do đó, BHXH đã gặp khó khăn không nhỏ trong việc tổ chức thực hiện các quy định của chính sách pháp luật về BHXH, BHYT. Quyền và lợi ích hợp pháp của người tham gia BHXH, BHYT, BHTN bị xâm hại không được ngăn chặn hoặc xử lý kịp thời. Hàng năm có hàng trăm nghìn lao động không được hưởng các chế độ BHXH, BHTN, BHYT kịp thời. Mức độ vi phạm không chỉ dừng ở mức độ xử phạt vi phạm hành chính mà trong một số trường hợp đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự.

Trong khi đó, cơ quan BHXH hiện chỉ có chức năng thanh tra chuyên ngành về đóng BHXH, BHTN, BHYT, còn việc thực hiện chế độ, chính sách BHXH, BHYT là kiểm tra. Tuy nhiên, thực tế lại cho thấy, các hành vi vi phạm pháp luật về thực hiện chế độ, chính sách BHXH, BHYT của người lao động và chủ sử dụng lao động thời gian qua đều do cơ quan BHXH phát hiện qua công tác kiểm tra. Cho nên, việc xử lý vi phạm mới chỉ dừng ở mức độ phát hiện sai sót, kiến nghị thu hồi và kiến nghị cơ quan quản lý nhà nước xử lý theo quy định của pháp luật. Còn kết luận sau kiểm tra của cơ quan BHXH không được các đơn vị thực hiện nghiêm túc, nên chưa có tác dụng răn đe, phòng ngừa hành vi vi phạm của các chủ sử dụng lao động và các cơ sở khám chữa bệnh BHYT. Đây là một trong những nguyên nhân cơ bản, ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả hoạt động thực hiện chế độ, chính sách của cơ quan BHXH.

Theo BHXH Việt Nam, cần sửa đổi bổ sung văn bản quy phạm pháp luật hiện hành liên quan đến chức năng, nhiệm vụ của BHXH. Kiến nghị bổ sung chức năng thanh tra chuyên ngành đầy đủ cho ngành BHXH, trong đó có thanh tra việc thực hiện giải quyết chế độ chính sách BHXH, BHTN, BHYT để hạn chế tình trạng lạm dụng, trục lợi chế độ BHXH và bội chi quỹ BHYT.

BHXH Việt Nam cũng cho rằng, cần bổ sung trách nhiệm của cơ quan BHXH trong việc thanh tra chuyên ngành về BHYT, thanh tra việc thực hiện chính sách BHYT, thực hiện hợp đồng khám chữa bệnh BHYT.

Đồng thời, bổ sung thẩm quyền của cơ quan BHXH trong việc thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành; bổ sung trách nhiệm của cơ quan BHXH trong thanh tra, kiểm tra việc giải quyết và chi trả chế độ bảo hiểm thất nghiệp; trách nhiệm của cơ quan BHXH trong thanh tra, kiểm tra việc giải quyết và chi trả chế độ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp…