'Bỏ 500 triệu đến 2 tỷ bôi trơn còn hơn đến 50 cơ quan xin 50 con dấu'

Thưa ông, tại sao doanh nghiệp ra đời nhiều, nhưng giải thế cũng không ít và chuyện doanh nghiệp phá sản lại được cho là điều bình thường?

Từ khi có Luật Doanh nghiệp đến nay chúng ta có 945.000 doanh nghiệp đăng ký mới, thực chất chỉ có khoảng 550.000 doanh nghiệp hiện đang hoạt động. Danh mục doanh nghiệp đăng ký qua các cơ quan thuế là 525.000 doanh nghiệp. Có khoảng hơn 400.000 doanh nghiệp trong vòng 15 năm (2001-2015) đăng ký nhưng bị giải thể và ngừng hoạt động. Con số nhiều người cho là bình thường, trong đó có những doanh nghiệp giải thế là bình thường nhưng cũng có hàng loạt doanh nghiệp giải thể là bất bình thường.

Bốn tháng đầu năm 2016 có trên 25.135 doanh tạm ngừng hoạt động, giải thể. Con số đó so với số lượng 34.721 DN mới ra đời thì rõ ràng chênh lệch rất ít. Con số này không bình thường. Tôi nghĩ rằng, các nhà thống kê, hoạch định chính sách nên đi sâu phân tích chứ không nên công bố con số chung chung, cần đề xuất những giải pháp hỗ trợ cụ thể cho những ngành, vùng kinh tế doanh nghiệp đang gặp khó khăn. 

Tôi hy vọng đến năm 2020 Việt Nam có khoảng 1 triệu doanh nghiệp, đến năm 2025 có vài triệu doanh nghiệp sống khỏe. Như hiện nay có 945.000 doanh nghiệp ra đời thì một nửa dừng hoạt động thì rất khó.

- Một báo cáo đánh giá chi phí đầu vào cho sản xuất khiến nhiều doanh làm ăn thua lỗ và hòa vốn dẫn tới việc giải thể, ông nhận định thế nào về điều này?

Tôi rất đồng tình với đánh giá là chi phí sản xuất của doanh nghiệp, kể cả những đóng góp của doanh nghiệp cho ngân sách Nhà nước tại Việt Nam không cao so với các nước xung quanh. Thực tế, đóng góp từ thuế, chi phí khoảng 17-18%. Cái đáng lo nhất của các doanh nghiệp hiện nay là chi phí “ngầm”, chi phí không chính thức. Và chi phí chính thức đó hiện nay không ai đo đếm được.

Tôi đã từng trao đổi với lãnh đạo một DN bất động sản, vị này cho biết, sẵn sàng bỏ chi phí “bôi trơn” từ 500 triệu, 1 tỷ hoặc 2 tỷ đồng còn hơn mất công đến 50 cơ quan lấy 50 con dấu mới có thể ra đời một dự án bất động sản. Nếu không “bôi trơn”, thời gian của việc đó có thể mất đến 2 năm và chi phí trả lãi cho ngân hàng có thể còn hơn 2 tỷ đồng nhiều lần.

Cho nên cái đáng lo nhất hiện nay là chi phí không chính thức. Chi phí này làm cho giá vốn, giá chi phí của sản phẩm của doanh nghiệp tăng. Nguy cơ cao hơn là không minh bạch, không công khai được nên mất lòng tin của doanh nghiệp, nhà đầu tư cả trong nước và nước ngoài. Không ai dám bỏ vốn vào đầu tư khi mà không biết chi phí không chính thức là bao nhiêu để có thể dự báo được khả năng thu hồi vốn như thế nào, có lãi không để đầu tư.

- Chúng ta đang hồ hởi với việc khởi nghiệp để có vài triệu doanh nghiệp mới với những chính sách khuyến khích, trong khi có nhiều doanh nghiệp đang sống thoi thóp?

Khuyến khích phát triển doanh nghiệp mới như phong trào doanh nghiệp khởi nghiệp là điều cần thiết, thanh niên mới ra trường rất năng động, có nhiều thành công. Không phải ngẫu nhiên mà Mỹ đã coi trọng phong trào doanh nghiệp khởi nghiệp của Việt Nam và tổ chức một hội thảo riêng về doanh nghiệp khởi nghiệp giữa Mỹ và Việt Nam tại TP.Hồ Chí Minh.

Tôi cho rằng không nên suy nghĩ cực đoan, chúng ta phải chú ý cả doanh nghiệp ra đời, đồng thời phải gỡ khó khăn cho doanh nghiệp đang hoạt động.

Theo tôi, đối với các doanh nghiệp đang hoạt động, Nhà nước nên chú trọng xây dựng những tập đoàn kinh tế mạch nâng cao sức cạnh tranh trong hội nhập, vươn được ra thị trường thế giới được. Đặc biệt là các tập đoàn công nghệ cao, dịch vụ cao cấp.

Chính phủ đang nghiên cứu trình Quốc hội vào tháng 10 Luật hỗ trợ Doanh nghiệp nhỏ và vừa. Tôi kỳ vọng khung chính sách hỗ trợ này không chỉ là vấn đề chung mà tập trung vào những hỗ trợ cần thiết. Năm 2015, tăng trưởng tín dụng đạt 17%. Nhưng với 95% doanh nghiệp nhỏ và vừa, theo tôi biết chỉ tiếp cận được khoảng 25% khoản tín dụng đó. Tiếp xúc vốn của doanh nhỏ và vừa đang vô cùng khó khăn.

Hiện nay, ngoài tín dụng, doanh nghiệp còn được hỗ trợ bằng các quỹ hỗ trợ của Nhà nước như Quỹ hỗ trợ doanh nghiệp, Quỹ phát triển khoa học công nghệ... Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp cho biết, mặc dù có thông tin nhưng trên thực tế các quỹ này giải ngân rất chậm và rất ít.

- Các Quỹ hỗ trợ doanh nghiệp đã thực sự gần với doanh nghiệp chưa thưa ông?

Khi xây dựng điều lệ Quỹ hỗ trợ, tôi thấy chúng ta đang “ngồi trong phòng lạnh” để xây dựng chứ không phải dựa vào điều kiện thực tế của các doanh nghiệp nên vẫn có những điều chưa thiết thực với doanh nghiệp.

Tôi cho rằng cần phải khảo sát doanh nghiệp để thực hiện. Tôi mong khi Thủ tướng lập quỹ 2.000 tỷ nên mời doanh nghiệp đến, bàn với họ cách nhanh nhất để giải ngân cho các doanh nghiệp, sau đó hướng dẫn họ thực hiện hỗ trợ một cách hiệu quả nhất. Sau một khoảng thời gian thực hiện, cần tổng kết, rút kinh nghiệm để có những bổ sung điều lệ cho sát thực tế. Khi đó tôi tin quỹ có tác dụng.

- Cảm ơn ông!