Bảo hiểm xã hội là trụ cột để đảm bảo an sinh

Theo TS. Bùi Sỹ Tuấn, BHXH cần tăng cường công tác tuyên truyền về tính ưu việt của chính sách BHXH, BHTN, bảo hiểm xã hội tự nguyện, nâng cao nhận thức của người dân, doanh nghiệp về chính sách bảo hiểm, đặc biệt là vai trò của chính sách BHXH trong việc hỗ trợ người lao động bị ảnh hưởng bởi đại dịch covid – 19 sẽ củng cố hơn nữa niềm tin của mọi người dân, doanh nghiệp vào mục tiêu an sinh xã hội rất quan trọng của bảo hiểm xã hội.

Thứ hai, tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện chính sách bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp theo hướng mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội kể cả bắt buộc và tự nguyện, chính sách bảo hiểm thất nghiệp cần quan tâm đến việc hỗ trợ về đào tạo nghề và nâng cao trình độ nghề nghiệp, kết nối cung – cầu để sớm đưa người lao động trở lại thị trường lao động, cụ thể đó là: Thiết kế chính sách BHXH kể cả chính sách BHXH bắt buộc và chính sách BHXH tự nguyện cần linh hoạt đối với các điều kiện tham gia, thụ hưởng chính sách nhằm hấp dẫn hơn để thu hút người lao động tham gia BHXH – đây là chính sách an sinh xã hội chủ động và bền vững nhất, tiến tới BHXH toàn dân, tức là mọi người lao động và người có thu nhập đều tham gia BHXH.

Tăng cường chế tài xử lý nghiêm các hành vi trốn đóng, chậm đóng BHXH để khắc phục tình trạng trốn đóng, nợ đọng BHXH hiện nay. Xem các hành vi trốn đóng BHXH và chiếm dụng tiền đóng BHXH của người sử dụng lao động là tội hình sự để nâng cao hiệu lực xử lý vi phạm pháp luật BHXH; Có phương án giải quyết cụ thể về  quyền lợi cho người lao động khi doanh nghiệp nợ, chiếm dụng tiền đóng BHXH và không còn tài sản để giải quyết quyền lợi BHXH của người lao động.

Đảm bảo việc cân đối quỹ BHXH, dự thảo luật cần tính toán tiền lương đóng BHXH hàng tháng nên thực hiện theo mức tiền ghi trong hợp đồng lao động nhằm đảm bảo việc đóng và hưởng sau này của người lao động tham gia BHXH, đồng thời xem xét việc điều chỉnh mức tiền lương hưu hưởng hàng tháng theo một lộ trình phù hợp để khắc phục tình trạng mất cân đối trong đóng – hưởng BHXH, đảm bảo cân đối quỹ BHXH lâu dài. Bên cạnh đó, về chính sách đầu tư của Quỹ BHXH, cũng cần được xem xét kỹ lưỡng về hình thức đầu tư và nên được linh hoạt hơn song vẫn phải đảm bảo quỹ BHXH là quỹ an sinh xã hội lớn nhất của quốc gia, liên quan đến nhiều người lao động, do vậy, hoạt động đầu tư quỹ BHXH phải đảm bảo mục tiêu an toàn khi tiến hành các hoạt động đầu tư tăng trưởng quỹ.

Nghiên cứu tăng mức hỗ trợ hiện nay cao hơn, hấp dẫn người lao động, người dân tham gia: Ví dụ theo một số chuyên gia nêu, khi người dân mới tham gia BHXH, Nhà nước có mức hỗ trợ tối đa (khoảng 70%) nhằm tạo thói quen, đẩy nhanh độ bao phủ BHXH, đến khi người dân có điều kiện kinh tế khá giả hơn và đã nhận thức được tính ưu việt của chính sách, có thói quen tham gia BHXH thì chúng ta xem xét thực hiện lộ trình hỗ trợ theo hướng giảm dần một cách phù hợp. Bên cạnh đó, cần nghiên cứu phát triển hơn nữa đội ngũ công tác viên, khai thác viên trong thực hiện chính sách BHXH, đặc biệt là chính sách BHXH tự nguyện.

Thứ ba, Tăng cường sự phối hợp trong thực hiện và tuyên truyền về chính sách BHXH như: sự phối hợp với các tổ chức Công đoàn, Hội Phụ nữ, Liên minh hợp tác xã, Đoàn thanh niên,… cùng với sự quan tâm của các cấp, các ngành để tạo sự đồng thuận, đồng bộ trong quá trình đưa chính sách BHXH đến mọi người dân, người lao động, doanh nghiệp mới đảm bảo được hết tính ưu việt trong thực hiện và mở rộng độ bao phủ của chính sách BHXH, BH thất nghiệp, đặc biệt là đối với chính sách BHXH tự nguyện.

Thứ tư, nâng cao chất lượng công tác dự báo nhu cầu tham gia, đánh giá khả năng tham gia của người lao động nói riêng và người dân nói chung để tiếp tục hoàn thiện hệ thống chính sách có liên quan ngày một phù hợp hơn và hấp dẫn người dân trong việc tham gia BHXH. Việc thiết kế chính sách (về đối tượng, mức đóng, chế độ hưởng…) cũng cần linh hoạt hơn nữa. Ví dụ, nghiên cứu có lộ trình mở rộng các chế độ ngắn hạn và linh hoạt đối với chính sách BHXH tự nguyện để hấp dẫn và công bằng hơn trong các nhóm đối tượng tham gia BHXH. Đồng thời, cần có những biện pháp để chủ động hơn trong việc ứng phó với các rủi ro lớn có thể xảy ra như ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 hiện nay để kịp thời hỗ trợ người dân, người lao động và doanh nghiệp.

Thứ năm, tiếp tục đẩy mạnh việc cải cách thủ tục hành chính, đồng bộ, chia sẻ cơ sở dữ liệu về BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp trong việc giải quyết chế độ; đồng bộ hóa và có hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia để quản lý, theo dõi, giám sát cũng như thiết kế chính sách BHXH, đồng thời tăng cường việc ứng dụng công nghệ thông tin đảm bảo sự đồng bộ, toàn diện trong các khâu thực hiện chính sách BHXH.