Áp dụng kỹ thuật hạ thân nhiệt cứu sống bệnh nhân ngừng tim

.

Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) vừa cứu sống một cụ bà 82 tuổi ở Yên Bái bị ngừng tim. Bệnh nhân được chuyển đến khoa Cấp cứu trong tình trạng ngừng thở, ngừng tim. Ngay lập tức các bác sĩ đã tiến hành cấp cứu  ngừng tuần hoàn cho bệnh nhân. Sau cấp cứu, bệnh nhân phục hồi nhịp tim, huyết áp nhưng vẫn hôn mê sâu do thương tổn não sau ngừng tuần hoàn.

Vì thế, bệnh viện áp dụng kỹ thuật  hạ thân nhiệt để bảo vệ não. Sau một ngày, huyết áp cụ đã ổn định hơn, có nhịp tự thở, ý thức cải thiện tốt hơn. Đến nay, tình trạng sức khỏe của bệnh nhân ổn định, tỉnh táo, tiếp xúc tốt, phục hồi vận động. Bà có tiền sử bị đái tháo đường, suy tim. 

"Khi được chuyển đến khoa Cấp cứu, chúng tôi nghĩ bà không thể qua khỏi, tim đã ngừng đập. Cả nhà thậm chí chuẩn bị sẵn tâm thế đưa cụ về lo hậu sự. Tuy nhiên, mọi việc chuyển biến tốt bất ngờ, hiện bà đã tỉnh táo", chị Thanh Trà, người nhà bệnh nhân cho biết. 

Kỹ thuật hạ thân nhiệt là một trong những kỹ thuật tiên tiến trên thế giới. Từ đầu tháng 5, khoa Cấp cứu A9, Bệnh viện Bạch Mai đã áp dụng kỹ thuật hạ thân nhiệt cho trên 10 bệnh nhân. Tại Việt Nam đây là lần đầu tiên kỹ thuật này được áp dụng. 

Ngừng thở, ngừng tim (còn gọi là ngừng tuần hoàn) là hậu quả của nhiều tình trạng bệnh lý khác nhau nếu không cấp cứu kịp thời có thể dẫn tới tử vong.

Theo bác sĩ Nguyễn Hữu Quân, khoa cấp cứu, Bệnh viện Bạch Mai, về lý thuyết, ngừng tim chỉ 3 phút mà không cấp cứu kịp thời có thể dẫn đến tử vong. Tuy nhiên dù cấp cứu thành công, tim đập trở lại, phục hồi được mạch huyết áp thì tỷ lệ sống sót cũng chỉ dưới 10% (ở các nước có nền y tế phát triển).

Còn ở Việt Nam, tỷ lệ cứu sống bệnh nhân ngừng tim ngoài cộng đồng thấp hơn rất nhiều (1-2%). Nguyên nhân vì trong khi ngừng tim, não không có máu nuôi dưỡng bị tổn thương nặng nề; não sẽ bị phù nề, viêm, và hoại tử dẫn tới chết não và tử vong.

Một điều rất đáng sợ là dù cứu sống được bệnh nhân nhưng họ có thể bị di chứng não rất nặng nề. Nhẹ là mất trí nhớ, liệt nửa người, co giật, động kinh; nặng hơn thì liệt toàn thân, nằm tại chỗ, hôn mê (sống thực vật).

Bên cạnh đó, sau khi bị ngừng tim, bệnh nhân đã được cấp cứu thành công, tim đã đập trở lại, có mạch và huyết áp mà bệnh nhân vẫn không tỉnh. Khi đó, người ta sẽ tiến hành các biện pháp làm hạ nhiệt độ cơ thể bệnh nhân. Các biện pháp thông thường như chườm đá, truyền nước lạnh.. có thể áp dụng tuy nhiên biện pháp này sẽ không kiểm soát được nhiệt độ một cách chính xác nên hiệu quả rất hạn chế.

Thay vì đó, các bác sĩ Bệnh viện Bạch Mai đã sử dụng một ống thông đưa vào mạch máu của bệnh nhân và từ đó tiến hành hạ thân nhiệt điều trị. Thông thường quá trình điều trị sẽ đưa nhiệt độ cơ thể của bệnh nhân xuống 33 độ (ở người bình thường 36,5 - 37 độ). Sau đó máu sẽ duy trì ở nhiệt độ này trong vòng 24 giờ để hỗ trợ tế bào não hồi phục.

Sau 24 giờ, máy sẽ làm ấm bệnh nhân theo chương trình rất chặt chẽ nâng dần nhiệt độ bệnh nhân 0,25 độ trong một giờ cho tới khi đạt nhiệt độ bình thường. Khi nhiệt độ bệnh nhân hạ xuống, não sẽ bớt phù hơn, bớt viêm và tưới máu não, cung cấp oxy tốt hơn, cải thiện tình trạng độc tế bào não từ đó các tế bào não sẽ hồi phục rất ngoạn mục.

“Thời gian vàng cho người bệnh để tiến hành kỹ thuật hạ thân nhiệt là trước 6 giờ. Nếu bệnh nhân đưa vào cấp cứu sau 6 tiếng thì hiệu quả sẽ không như mong muốn”, bác sĩ Quân chia sẻ.

Thông thường điều trị phục hồi não sau cấp cứu ngừng tim thành công là dùng thuốc an thần, thở máy để giảm phù não và kiểm soát tốt huyết áp. Tuy nhiên hạ thân nhiệt là phương pháp bổ trợ cho các phương pháp cấp cứu khác được tốt hơn, giúp cải thiện tỷ lệ tử vong và biến chứng.

Tiến sĩ Nguyễn Văn Chi, Phó trưởng khoa Cấp cứu A9, Bệnh viện, nhờ kỹ thuật này, các bệnh nhân ngừng tim sẽ có nhiều cơ hội sống sót hơn, khả năng phục hồi ý thức và vận động tốt hơn. Theo chứng minh trên thế giới, dùng phương pháp này giảm tỷ lệ tử vong xuống 14% và giảm độ di chứng tàn phế xuống là 11%.