90% lao động di cư không được tiếp cận các dịch vụ ASXH

Quyền được tiếp cận hệ thống ASXH

Cụ thể, số người di cư giữa các tỉnh tăng từ 1,3 triệu người năm 1989 lên 2 triệu người năm 1999 và lên tới 3,4 triệu người năm 2009. Tỷ lệ của nhóm di cư này trong tổng dân số cũng tăng tương ứng từ 2,5% trong năm 1989 lên 2,9% năm 1999 và 4,3% năm 2009. (Di cư và đô thị hóa ở Việt Nam, Tổng cục Thống kê, 2009). “Độ tuổi di cư có xu hướng trẻ hóa; trình độ học vấn và chuyên môn kỹ thuật tương đối thấp; thu nhập từ công việc thấp và không ổn định (trung bình chỉ đạt 2,2 - 2,5 triệu đồng/tháng, thời gian làm việc bình quân 47,3 giờ/tuần). Đa số làm các công việc lao động đơn giản trong khu vực kinh tế phi chính thức, không có hợp đồng lao động, không tham gia BHYT, BHXHTN...”, mạng lưới Hành động vì Lao động Di cư (M.net) cho biết.

Các báo cáo cũng cho thấy những đóng góp đáng kể của di cư vào khu vực thành thị, đặc biệt là tại các thành phố lớn, số liệu cho thấy riêng khu vực phi chính thức đóng góp 20% cho tổng GDP (Tổ chức Lao động Quốc tế - 2012), tuy vậy tới 90% lao động di cư không được tiếp cận tới các dịch vụ ASXH và các chính sách công tại nơi đến. Thực tế này làm ảnh hưởng tiêu cực tới chất lượng cuộc sống và quyền của lao động di cư, đặc biệt là phụ nữ vì có hơn 80% lao động di cư có đem theo con tới nơi đến, và không có chính sách riêng biệt về y tế và giáo dục dành cho các nhóm con của người di cư.

Ảnh minh họa.

Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Nguyễn Trọng Đàm cho biết: “Trong những năm qua, trợ giúp xã hội không ngừng được mở rộng về đối tượng, diện bao phủ. Từ đó từng bước nâng mức trợ giúp xã hội cho người dân, đặc biệt là nhóm yếu thế giúp họ có thể tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản như: Y tế, nhà ở, vệ sinh môi trường, nước sạch, thông tin,... Đây là vấn đề cơ bản của ASXH mà chúng ta đang hướng tới. Tôi đánh giá cao sự giúp đỡ của các tổ chức Quốc tế trong việc thúc đẩy các đề án lớn: Đề án tăng cường trợ giúp xã hội ở Việt Nam, nghiên cứu lồng ghép các chính sách ASXH với các chính sách phát triển kinh tế xã hội trong từng giai đoạn...”.

Đứng trước tình hình đó, tổ chức Oxfam đã hỗ trợ các tổ chức phi chính phủ của Việt Nam thành lập mạng lưới M.net, vào tháng 10/2014. Mục đích hoạt động của mạng lưới là vận động thay đổi hệ thống chính sách để người lao động di cư, đặc biệt là lao động di cư ở khu vực phi chính thức, có thể tham gia và tiếp cận một cách bình đẳng vào hệ thống ASXH.

Trao quyền và hỗ trợ cho lao động di cư

Trải qua một năm hoạt động, mạng lưới Hành động vì Lao động di cư đã tổ chức một chuỗi các hoạt động nhằm vận động chính sách cho sự tham gia của lao động di cư khu vực phi chính thức vào hệ thống ASXH. M.net đã tham gia tập hợp tổ chức người lao động thành các nhóm lao động di cư chính thức và nhóm lao động di cư phi chính thức, đồng thời tiến hành các hoạt động truyền thông để phổ biến kiến thức, nâng cao năng lực cho các nhóm về các thông tin và các quyền mà họ cần được hưởng. Các thông tin này sẽ được tiếp tục lan tỏa trong cộng đồng lao động di cư.

Theo đó, mạng lưới cũng tổ chức hội thảo chính sách ở cấp thành phố và cấp quốc gia với sự tham gia của các bên liên quan là các cơ quan hoạch định chính sách, các nhà nghiên cứu và hoạt động xã hội cùng với bản thân người trong cuộc chính là lao động di cư, nêu lên các vấn đề cụ thể của lao động di cư gặp phải khi tiếp cận hệ thống ASXH, và đưa ra các khuyến nghị về chính sách.

Mạng lưới cũng thực hiện một nghiên cứu về rào cản pháp luật và thực tiễn đối với lao động di cư và lao động phi chính thức ở Việt Nam tại Hà Nội và Bắc Ninh ở phía Bắc và TP Hồ Chí Minh và Đồng Nai ở phía Nam, với sự tham gia của 808 lao động di cư. Bà Nguyễn Thu Giang, Viện phó Viện Phát triển cộng đồng Ánh Sáng cho biết: “Nghiên cứu này nhằm cung cấp những bằng chứng về các rào cản pháp lý và rào cản thực tiễn đối với lao động di cư làm việc trong khu vực chính thức và phi chính thức trong việc thực hiện các quyền và lợi ích chính đáng của người lao động và gia đình họ tại các đô thị hiện nay. Nghiên cứu cũng tìm kiếm các điển hình tốt về sự trao quyền và hỗ trợ cho người di cư tiếp cận và hưởng lợi từ hệ thống bảo trợ xã hội và chính sách xã hội”.