Việt Nam cần sớm kiểm nghiệm an toàn thực phẩm theo chuỗi

76% thịt lợn được giết mổ trong điều kiện vệ sinh kém

Theo báo cáo của WB, qua nghiên cứu chuỗi giá trị thịt lợn, rau cung cấp tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh cho thấy, 80% thịt lợn, 85% rau chủ yếu được bày bán tại các chợ lẻ (truyền thống), những người sản xuất nhỏ chiếm ưu thế trong chuỗi giá trị, trong đó 76% thịt lợn được giết mổ trong các cơ sở giết mổ nhỏ với điều kiện vệ sinh kém. Nhiều nghiên cứu của WB cũng cho thấy mức độ nhiễm vi sinh vật như salmonella trong thực phẩm nói chung và thịt lợn nói riêng vẫn còn tương đối cao (tương ứng 30%-40%). Trong sản xuất nông nghiệp và chăn nuôi, việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và các loại kháng sinh tràn lan ảnh hưởng tới sức khỏe con người. Ngoài ra, một số chất kích thích tăng trưởng, chất cấm trong chăn nuôi cũng được sử dụng làm chất tạo nạc vẫn phổ biến, chưa kể, nhiễm bẩn kim loại nặng và và các chất hữu cơ bền vững trong môi trường…

ATTP luôn là vấn đề nóng đặc biệt là trong mùa lễ hội

Theo WB, với 76% thịt lợn được giết mổ trong điều kiện vệ sinh kém đã  cho thấy, nguyên nhân chính gây ra các bệnh truyền qua thực phẩm là do nhiễm bẩn vi sinh vật, chứ chưa phải do tồn dư hóa chất - thách thức lớn nhất đối với an toàn thực phẩm. Với nhiễm bẩn vi sinh vật, hoàn toàn có thể  được dự phòng, xử lý thông qua áp dụng các biện pháp vệ sinh trong toàn bộ chuỗi thực phẩm. 

Bên cạnh đó, việc lạm dụng các hóa chất đầu vào trong nông nghiệp hoặc không được quản lý nghiêm ngặt, thiếu khả năng truy xuất nguồn gốc và ô nhiễm chéo đang là một hiểm họa lớn khiến vấn đề an toàn thực phẩm có thể sẽ càng trở nên trầm trọng hơn nếu Chính phủ không có những hành động kịp thời. thay đổi thói quen sản xuất, thực hành các biện pháp an toàn thực phẩm của một số lượng lớn các cơ sở sản xuất nhỏ lẻ.Không có một biện pháp đơn lẻ nào để giải quyết được mọi vấn đề an toàn thực phẩm. Kinh nghiệm thế giới cho thấy nhiều phương án thử nghiệm được phối hợp đúng cách sẽ góp phần từng bước cải thiện mức độ đảm bảo an toàn thực phẩm. 

Tăng cường thể chế trong quản lý ATTP

Trước tình hình trên, WB khuyến nghị các nhà quản lý Việt Nam áp dụng các thực hành tốt theo kinh nghiệm và tiêu chuẩn quốc tế trong sản xuất và chế biến thực phẩm cũng như đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng phục vụ ATTP (như lò mổ tập trung, nâng cấp chợ thực phẩm). Bên cạnh đó, cần kiểm nghiệm ATTP theo chuỗi, đặc biệt cho các sản phẩm đầu cuối, không đảm bảo có được thực phẩm an toàn; áp dụng các biện pháp cải thiện ATTP trong sản xuất, chế biến và bán lẻ cũng cần bảo tồn các giá trị văn hóa thực phần truyền thống và sản xuất nông hộ của Việt Nam. Bên cạnh đó, WB cũng khuyến cáo nhà quản lý Việt Nam nên áp dụng hình thức tự kiểm tra, kiểm soát các mối nguy sinh học phổ biến ngay tại trang trại, nơi sản xuất thay vì áp dụng hình thức thanh tra- xử phạt đối với ATTP.

Tăng cường kiểm tra về ATTP 

Tham dự lễ công bố của WB,  Phó Thủ tướng Nguyễn Đức Đam cho rằng,  vấn đề quan trọng nhất của Việt Nam hiện nay là liên quan tới thực phẩm tiêu dùng trong nước được sản xuất, nuôi trồng, chế biến, kinh doanh... chủ yếu từ các hộ nhỏ lẻ. Vì vậy, một mặt cần nâng cao năng lực của các cơ quan quản lý nhà nước, nhưng mặt khác tuyên truyền, vận động nhân dân, để mỗi người có ý thức tuân thủ pháp luật về sản xuất, chế biến, cung cấp thực phẩm an toàn; tuyên truyền về luân lý, đạo đức. 

Phó Thủ tướng cho rằng, hệ thống luật pháp của Việt Nam hiện nay tương đối đầy đủ, đúng hướng, đúng xu thế, khung pháp lý ở Việt Nam đã có nhiều cải tiến, nhưng quá trình triển khai còn hạn chế. .Vấn đề  là phải tăng cường năng lực thực hiện với các giải pháp rất đồng bộ..Quan trọng nhất  là tăng cường năng lực thể chế từ cấp Trung ương đến địa phương, ở cả 4 cấp, trong đó cấp cuối cùng là vô cùng quan trọng trong thời điểm hiện nay. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh năng lực kiểm tra, đo lường, với mạng lưới từ phòng thí nghiệm, phương tiện lưu động... không phân biệt của nhà nước hay doanh nghiệp, phương tiện nào đáp ứng được yêu cầu kỹ thuật đều phải được huy động để tham gia công việc này.