Nghiên cứu thành công vắc-xin tiêm phòng ho gà an toàn cho phụ nữ có thai

Các kết quả nghiên cứu của công trình có ý nghĩa lớn về mặt khoa học và đời sống dân sinh. (Ảnh: Bộ KH&CN)

Đây cũng là một trong những công trình vinh dự được đề cử được nhận Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2017 do Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức hằng năm.

Chia sẻ về những thành công từ công trình nghiên cứu, GS.TS Đặng Đức Anh cho biết, ho gà là bệnh truyền nhiễm ở đường hô hấp và là một trong những nguyên nhân chính gây nên tỉ lệ mắc, tử vong ở trẻ em, đặc biệt trẻ nhũ nhi. Hằng năm, ước tính trên toàn thế giới có khoảng 50 triệu ca mắc ho gà, trong đó 95% ở các nước đang phát triển và xấp xỉ 300.000 ca tử vong. Mặc dù trẻ em đã được tiêm phòng nhiều thập kỷ qua nhưng bệnh vẫn tái xuất hiện kể cả ở các nước phát triển và được coi là nguyên nhân gây ra tỉ lệ mắc và  tử vong ở những trẻ không được tiêm phòng đầy đủ, dưới 6 tháng tuổi.

Chính vì vậy, đây là công trình nghiên cứu khoa học đầu tiên ở Việt Nam, áp dụng việc tiêm vắc-xin phòng bệnh ho gà - bạch hầu - uốn ván cho phụ nữ có thai tại thời điểm 18 - 36 tuần tuổi thai với mục đích tăng cường miễn dịch chủ động phòng bệnh ho gà từ mẹ truyền cho con, đặc biệt bảo vệ trẻ ngay từ lúc sinh và trong giai đoạn 2 tháng tuổi trước khi trẻ bắt đầu được tiêm vắc-xin phòng bệnh.

Theo GS.TS Đặng Đức Anh, tại Việt Nam, để triển khai nghiên cứu công trình, nhóm nghiên cứu được chọn lựa tiến hành tại Hà Nam: 3 xã  Bắc Lý, Đức Lý và Nhân Chính, huyện Lý Nhân, Tỉnh Hà Nam. Thời gian thực hiện tiêm phòng vắc-xin, lấy máu, theo dõi cho đến khi trẻ tròn 2 tuổi là từ cuối năm 2012  đến đầu năm 2015.

Nhóm nghiên cứu đã chọn 2 nhóm người để tiến hành nghiên cứu. Nhóm 1:  Phụ nữ có thai (18-36 tuần), tuổi từ 18 - 40 tuổi khoẻ mạnh bình thường, không có bệnh tật; Nhóm 2: Trẻ sơ sinh (được sinh bởi những bà mẹ tham gia vào nghiên cứu) khoẻ mạnh bình thường, không có bệnh tật.

“Tiêm phòng cho đối tượng nghiên cứu phải tuân theo quy tắc, đó là tuyệt đối tuân thủ qui trình chuẩn của Hội đồng Y đức Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương và Bộ Y tế Việt Nam và Hội đồng Y đức trường Đại học Anwerpt, Vương quốc Bỉ qui định. Trẻ em tiêm phòng vắc-xin ho gà theo khuyến cáo chính thức của Bỉ tại tuần tuổi thứ 8, 12, 16 (vắc-xin hexavalent). Tại Việt Nam, trẻ em tiêm phòng vắc-xin hexavalent theo lịch tiêm chủng quốc gia (EPI) tại tháng tuổi thứ 2, 3 và 4. Để đảm bảo nội dung y đức của đề tài, sau giai đoạn nghiên cứu, trẻ sẽ được theo dõi một thời gian và được tiêm bổ sung 01 liều vắc-xin hexavalent tại thời điểm tháng 18-24 (trước tiêm phòng) và tháng thứ 19 -25 (sau khi tiêm phòng)”, TS. Đặng Đức Anh cho biết.

Đánh giá về công trình, các chuyên gia y tế của Việt Nam cho rằng, công trình cũng đã đánh giá đáp ứng kháng thể ho gà ở máu bà mẹ và cuống rốn sau khi tiêm phòng vắc-xin ở thời kỳ mang thai. Sau khi tiêm vắc-xin đáp ứng miễn dịch tốt, nồng độ kháng thể kháng ho gà, bạch hầu, uốn ván ở các bà mẹ đều tăng cao so với trước khi tiêm. Đồng thời, nồng độ kháng thể ở máu cuống rốn cao hơn rõ rệt ở nhóm trẻ là con của những phụ nữ được tiêm vắc-xin phòng bệnh khi mang thai và chứng minh khả năng bảo vệ trẻ ở giai đoạn khi mới sinh và trước khi tiêm mũi vắc-xin phòng bệnh ho gà đầu tiên theo lịch của chương trình tiêm chủng quốc gia. Nghiên cứu cũng chỉ ra được sự tương tác khi tiêm nhiều kháng nguyên và ảnh hưởng của kháng thể do mẹ truyền đối với đáp ứng vắc-xin bạch hầu và uốn ván.

Thêm nữa, đây cũng là nghiên cứu đầu tiên tại Việt Nam mô tả sự đáp ứng kháng thể bà mẹ và trẻ sinh ra đã tiêm phòng vắc-xin ho gà vô bào của các hãng khác nhau. Sự ảnh hưởng của việc sử dụng các kháng nguyên khác nhau trong công thức sản xuất vắc-xin về độ chuẩn, ái lực của kháng thể, cũng như tác động ảnh hưởng đến đáp ứng miễn dịch của trẻ cần được tiếp tục nghiên cứu so sánh trong tương lai.

Nghiên cứu này cũng đưa ra các bằng chứng khoa học chứng minh tiêm phòng ho gà (vắc-xin ho gà vô bào) cho phụ nữ có thai là an toàn và có thể sử dụng để giảm thiểu nguy cơ nhiễm bệnh ho gà ở trẻ nhỏ. Đây cũng chính là tiền đề để thực hiện các nghiên cứu tiếp theo.