Ung thư phổi và những điều cần biết

Theo Bệnh viện Bạch Mai, ung thư phổi là một trong những bệnh lý ác tính phổ biến nhất và là nguyên nhân tử vong hàng đầu trong số các bệnh ung thư trên phạm vi toàn cầu. Bệnh thường gặp ở nam giới, có mối liên hệ mật thiết với tiền sử hút thuốc lá.

Có hai loại chính của ung thư phổi là ung thư phổi tế bào nhỏ và ung thư phổi không phải tế bào nhỏ. Ung thư phổi tế bào nhỏ là loại ung thư phát triển nhanh, nó có thể lây lan nhanh đến các bộ phận khác của cơ thể.

90% các ca ung thư phổi là do hút thuốc lá

Theo thống kê của Bộ Y tế, trên thế giới hiện có khoảng 1,3 tỷ người hút thuốc lá. Trong đó, các nước có thu nhập thấp và trung bình chiếm tới 82% số người hút thuốc lá trên toàn thế giới và vẫn đang có xu hướng gia tăng.

Tại Việt Nam, theo một cuộc điều tra toàn cầu được thực hiện ở những người trưởng thành cho thấy: Việt Nam là một trong số 15 nước có số người hút cao nhất trên thế giới. Tỷ lệ nam giới trưởng thành hút thuốc là 47,4%, tức là cứ 2 nam giới trưởng thành có một người hút thuốc. 

Dẫn số liệu của Tổ chức Y tế thế giới, ông Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý Khám Chữa bệnh, Bộ Y tế cho biết: mỗi năm có khoảng 600.000 người tử vong do thường xuyên phải hít phải khói thuốc lá thụ động.

Các chuyên gia y tế cho biết, với hơn 7.000 chất hóa học, trong đó có 69 chất là tác nhân gây ung thư, sử dụng thuốc lá là nguyên nhân của hơn 25 căn bệnh nguy hiểm như: ung thư phổi, ung thư miệng, ung thư thanh quản, bệnh tim mạch, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính…cho cả người hút và những người không hút nhưng thường xuyên hít phải khói thuốc thụ động.

Trên thế giới, sử dụng thuốc lá gây ra 90% các ca ung thư phổi, 75% các ca bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính và 25% các trường hợp bệnh tim thiếu máu cục bộ. Theo ước tính của Hoa Kỳ, sử dụng thuốc lá là nguyên nhân của khoảng 30% các trường hợp tử vong do bệnh ung thư.

Theo thống kê của WHO, trong thế kỷ 20 đã có 100 triệu người chết do các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá. Mỗi năm thuốc lá gây ra gần 6 triệu ca tử vong, con số này sẽ tăng thành hơn 8 triệu người một năm vào năm 2020, trong đó 70% số ca tử vong sẽ xảy ra ở các nước đang phát triển. Nếu các biện pháp phòng chống tác hại thuốc lá hiệu quả không được thực hiện thì trong thế kỷ này sử dụng thuốc lá sẽ giết chết 1 tỷ người.

Văn phòng chương trình phòng, chống tác hại của thuốc lá cho rằng: Ở Việt Nam, xu hướng gánh nặng bệnh tật chuyển từ các bệnh lây nhiễm sang các bệnh không lây nhiễm và gia tăng nhanh chóng. Năm 1986, bệnh không lây nhiễm mới chỉ chiếm 39% số trường hợp nằm viện, đến năm 2011 tỷ lệ này tăng lên 62,7%.

Các bệnh có nguyên nhân chính từ sử dụng thuốc lá như: Đột quỵ, mạch vành, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), ung thư phổi… là những nguyên nhân hàng đầu gây ra tử vong ở nam giới. 28% tổng số ca tử vong ở nam giới là do các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá.

Mỗi năm, tại Việt Nam có khoảng 40.000 người tử vong do các bệnh liên quan đến thuốc lá. Nếu Việt Nam không thực hiện ngay các bệnh pháp phòng chống tác hại thuốc lá hiệu quả, con số này sẽ tăng lên thành 70.000 ca/năm vào năm 2030.

Dấu hiệu nhận biết ung thư phổi

Theo các chuyên gia hô hấp: giai đoạn sớm thường triệu chứng nghèo nàn hoặc không có triệu chứng. Khi bệnh phát triển, thường có các triệu chứng sau:

-Đau ngực, đau dai dẳng, cố định một vị trí

-Ho kéo dài, ngày càng nặng hơn, có thể có máu.

-Khó thở khi có khối u to, chèn ép, bít tắc đường hô hấp.

Các bác sĩ khuyên khi có một trong các dấu hiệu trên nên đi khám để phát hiện bệnh kịp thời. Một số trường hợp không có bất cứ triệu chứng gì cho đến khi phát hiện ra khối u.

Nguyên nhân và yếu tố gây ung thư:

-Thuốc lá, thuốc lào: Là nguyên nhân quan trọng, gây ra khoảng 90% các trường hợp ung thư phổi. Người không hút thuốc nhưng thường xuyên hít phải khói của người hút thuốc cũng có nguy cơ bị ung thư phổi.

Người không hút thuốc nhưng hít phải khói thuốc của người khác được gọi là hút thuốc thụ động.

Theo BS Nguyễn Quang Tuấn, Giám đốc Bệnh viện Tim Hà Nội, người hút thuốc lá thụ động cũng có nguy cơ mắc các bệnh giống như người hút thuốc như: ung thư, đột quỵ, các bệnh về hô hấp và tim mạch…

-Ô nhiễm môi trường: Tiếp xúc với hóa chất độc hại trong quá trình làm việc như bụi silic, niken, crôm, khí than, tiếp xúc với quá trình luyện thép hoặc sản phẩm phụ sinh ra trong quá trình đốt cháy các nhiên liệu hóa thạch, Nguy cơ này sẽ tăng nhiề lần nếu người bệnh có hút thuốc.

-Tiếp xúc với tia phóng xạ: có nguy cơ bị ung thư, trong đó có ung thư phổi. Những công nhân mỏ uranium có thể tiếp xúc với tia phóng xạ do hít thở không khí có chứa radon phóng xạ.

Chế độ dinh dưỡng, nghỉ ngơi

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, dinh dưỡng dành cho bệnh nhân bị ung thư phổi rất quan trọng trong quá trình điều trị. Tùy từng giai đoạn của quá trình điều trị, loại phương pháp được điều trị mà bác sĩ sẽ cho lời khuyên cụ thể thích hợp cho từng trường hợp.

Người bệnh nên có chế độ ăn uống hợp lý. Ăn nhiều trái cây, rau, ngũ cốc toàn phần, các sản phẩm từ sữa một lượng thịt vừa phải, ít chất béo động vật và hạn chế đường.

Tập luyện: nên vận động, tập luyện thể dục đều đặn, nhẹ nhàng. Bệnh nhân nên hạn chế vận động khi có biến chứng cháy máu dạ dày.

Các bác sĩ khuyên: một trong những điều rất quan trọng đối với bệnh nhân ung thư phối là luôn lạc quan, thoái mái và tin tưởng vào thầy thuốc.

BS Tuấn khuyến cáo: Các phòng tránh bệnh tốt nhất là từ bỏ hút thuốc lá, thuốc lào; tránh tiếp xúc với tia phóng xạ, bụi, khói; thực hiện các biện pháp an toàn loa động và ăn nhiều thức ăn có vitamin như: rau xanh, quả tươi…

“Bỏ thuốc lá chỉ mất có 2 tuần là có thể làm được trong khi những bệnh tật phải mất rất nhiều năm để chữa trị, rất tốn tiền kém”, BS Tuấn nhấn mạnh.

Theo Bộ Y tế, mỗi năm ở Việt Nam đã có 40.000 người chết, chi phí hơn 23.000 tỷ đồng để chữa các bệnh liên quan đến thuốc lá. Tuy nhiên, người Việt vẫn dành ra 22.000 tỷ đồng mua thuốc hút mỗi năm.