Thêm nhiều quyền lợi cho người tham gia BHXH

Người lao động được quyền quản lý sổ BHXH

Ông Điều Bá Được, Trưởng Ban BHXH (BHXH Việt Nam) cho biết, Luật sửa đổi đã bổ sung một số quyền cho người lao động (NLĐ) như: Quyền được quản lý sổ BHXH của mình trong thời gian đóng BHXH để theo dõi quá trình đóng - hưởng BHXH (quy định hiện hành giao cho người sử dụng lao động quản lý). Được người sử dụng lao động định kỳ cung cấp thông tin về việc đóng BHXH, hàng năm được cơ quan BHXH xác nhận thời gian đóng BHXH. Quyền được chủ động đi giám định mức suy giảm khả năng lao động trong trường hợp bảo lưu thời gian đóng BHXH để hưởng chế độ và được quỹ BHXH thanh toán phí giám định y khoa khi đủ điều kiện hưởng. Quy định trên tạo điều kiện cho người lao động giám sát người sử dụng lao động trong việc tham gia đóng BHXH để đảm bảo quyền lợi của mình.

Cũng theo ông Được, đặc biệt cần lưu ý là với quy định cho phép NLĐ và thân nhân (trong trường hợp NLĐ chết) được quyền chủ động đi giám định mức suy giảm khả năng lao động và được thanh toán phí giám định, thì NLĐ sẽ hoàn toàn được chủ động đi giám định (không phải qua cơ quan BHXH giới thiệu) và  giảm được gánh nặng chi phí giám định y khoa. Thời hạn để nộp đơn đề nghị giám định theo quy định đối với thân nhân hưởng tuất là 4 tháng kể từ ngày NLĐ chết, hoặc 4 tháng trước hoặc sau thời điểm thân nhân đang hưởng trợ cấp tuất hàng tháng hết thời hạn hưởng. Quá thời hạn trên thì thân nhân sẽ mất quyền được giám định mức suy giảm khả năng lao động để làm căn cứ xét hưởng hoặc hưởng tiếp trợ cấp tuất hàng tháng.

Luật BHXH sửa đổi bổ sung nhiều quyền lợi cho NLĐ.

Luật BHXH sửa đổi cũng mở rộng phạm vi đối tượng tham gia BHXH, cụ thể: Đối với BHXH bắt buộc, những người có hợp đồng lao động từ 1 tháng đến dưới 3 tháng phải tham gia BHXH. Ngoài ra, công dân nước ngoài vào làm việc tại Việt Nam có giấy phép lao động (áp dụng từ năm 2018); người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã; người đi làm việc theo quy định của pháp luật người lao động Việt Nam ở nước ngoài. Nhóm đối tượng này được tham gia BHXH cho chế độ hưu trí và tử tuất. Còn đối với BHXH tự nguyện, Luật không giới hạn trần tuổi tham gia như quy định hiện hành nên mọi công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên mà không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc có nguyện vọng đều được tham gia BHXH tự nguyện. Ngoài ra, Luật mới quy định mức sàn thu nhập tối thiểu đóng BHXH tự nguyện bằng chuẩn hộ nghèo ở khu vực nông thôn (hiện nay là 400.000 đồng) để phù hợp với khả năng tham gia của người dân; đồng thời quy định Nhà nước hỗ trợ người tham gia BHXH tự nguyện tiền đóng BHXH và quy định phương thức đóng BHXH một cách linh hoạt hơn (có thể đóng BHXH một lần cho nhiều năm còn thiếu, hoặc nhiều năm sau). Có thể nói, việc bỏ giới hạn trần tuổi tham gia, hạ mức sàn thu nhập làm căn cứ đóng BHXH, hỗ trợ tiền đóng và quy định mức đóng và phương thức đóng BHXH linh hoạt sẽ làm cho chính sách BHXH tự nguyện phù hợp với khả năng của người dân hơn, hấp dẫn hơn, nhờ đó mà diện bao phủ BHXH cũng sẽ tăng lên.

Sửa đổi, bổ sung chế độ hưu trí

Theo BHXH Việt Nam, chế độ hưu chí là chế độ được sửa đổi, bổ sung nhiều nhất trong Luật BHXH sửa đổi. Theo đó, các nội dung đều hướng đến đảm bảo công bằng xã hội, từng bước cải thiện tình hình tài chính quỹ hưu trí, tử tuất, đảm bảo cho quỹ được cân đối trong thời gian dài hơn. Trong đó, đối với chế độ hàng tháng, Luật qui định giảm điều kiện thời gian đóng BHXH và tuổi đời để hưởng lương hưu đối với lao động nữ hoạt động chuyên trách, hoặc không chuyên trách xuống còn 15 năm đóng BHXH và đủ 55 tuổi. Tuy nhiên, đối tượng này không được điều chỉnh lương hưu bằng mức lương cơ sở trong trường hợp lương hưu thấp hơn mức lương cơ sở; sửa đổi điều kiện về tuổi đời hưởng lương hưu đối với người bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên theo hướng:Tăng dần mỗi năm 1 tuổi từ 1/1/2016 đến khi nam đủ 55 tuổi, nữ đủ 50 tuổi trở lên (hiện nay là 50 và 45); đối với nam đủ 50 tuổi, nữ đủ 45 tuổi thì điều kiện hưởng lương hưu do suy giảm khả năng lao động phải từ 81% trở lên.

Về mức hưởng lương hưu, Luật sửa đổi cách tính tỷ lệ % hưởng lương hưu theo lộ trình tăng dần số năm đóng BHXH đối với lao động nam để được hưởng 45% mức bình quân tiền lương tháng, như: Nghỉ hưu từ năm 2018 trở đi mỗi năm tăng thêm 1 năm cho đến khi 20 năm đóng BHXH, tương ứng với 45% (năm 2018 là 16 năm; năm 2019 là 17 năm; năm 2020 là 18 năm; năm 2021 là 19 năm và từ năm 2022 trở đi là 20 năm); đối với nữ 15 năm đóng BHXH tương ứng với 45% và sau đó cả nam và nữ đều tính thêm 2% cho mỗi năm, mức tối đa bằng 75%. Tăng tỷ lệ giảm trừ do nghỉ hưu trước tuổi từ 1% lên 2% cho mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi, nhằm hạn chế tình trạng nghỉ hưu sớm như hiện nay khi mà người lao động sau khi nghỉ hưu vẫn còn khả năng lao động.

Về mức bình quân tiền lương làm căn cứ tính lương hưu đối với người thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định, Luật sửa đổi quy định lộ trình áp dụng cách tính lương bình quân theo nhiều bước, tiến tới thực hiện tính bình quân chung của cả quá trình đóng BHXH, đảm bảo bình đẳng giữa khu vực trong và ngoài nhà nước.