Tập trung quản lý, sử dụng hiệu quả nguồn vốn công

Khắc phục tình trạng đầu tư dàn trải, kém hiệu quả

Đại biểu Phạm Đình Cúc (đoàn Bà Rịa – Vũng Tàu)  đặt vấn đề cần phải xem xét lại hiệu quả đầu tư từ nguồn vốn ngân sách nhà nước, tình trạng phân bổ vốn dàn trải vẫn còn, nhiều dự án bố trí vốn thấp kéo dài thời gian thực hiện, dẫn đến chậm phát huy hiệu quả đầu tư. Trách nhiệm của Bộ KH-ĐT thế nào và Bộ trưởng có giải pháp gì để khắc phục và giải quyết tình trạng trên?

Trả lời câu hỏi của đại biểu, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, về sử dụng vốn đầu tư từ ngân sách, trước đây do pháp luật chưa chặt chẽ nên hiệu quả quản lý sử dụng đầu tư công chưa đảm bảo, từ đó dẫn đến đầu tư dàn trải, nợ đọng xây dựng cơ bản lớn, dự án phê duyệt vượt quá khả năng thu xếp vốn rất lớn, thường gấp vốn 3 lần. Đó là thực tế diễn ra trong thời gian dài.

Để khắc phục tình trạng trên thì Luật đầu tư công được ban hành để giảm đầu tư dàn trải với quy trình từ chọn lựa đến thẩm định, phê duyệt dự án được chặt chẽ để kiểm soát các dự án.Tuy vậy, qua theo dõi vẫn còn dự án đang được bố trí vốn không được tập trung. Một lý do là do nhu cầu của từng ngành, từng địa phương rất lớn nhưng khả năng thu xếp vốn thấp hơn nên việc bố trí phân bổ còn bất cập.

Từ thực tế đó, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng kiến nghị tiếp tục triển khai đồng bộ chủ trương và định hướng tái cơ cấu đầu tư. Đây là trọng tâm theo Nghị quyết Quốc hội và Trung ương. Các cấp ngành thực hiện nghiêm túc quy định về đầu tư công, từ khâu chọn lọc đến thẩm định phê duyệt cũng như các thủ tục trình tự. Ngoài ra, hoàn thiện tiêu chuẩn định mức về xây dựng vì hiện có một số tiêu chuẩn định mức của ngành chưa được xây dựng nên việc xây dựng tổng mức đầu tư chưa sát.

Bộ trưởng Bộ KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng cho biết sẽ thực hiện nghiêm Luật đầu tư công  để nâng cao hiệu quả đầu tư

Cùng với đó là nâng cao chất lượng công tác quy hoạch phát triển kinh tế xã hội vì điều này ảnh hưởng rất lớn đến quyết định đầu tư và hiệu quả đầu tư. Công tác kiểm toán, kiểm tra, thanh tra và giám sát các khâu cũng phải được tăng cường để đảm bảo lựa chọn đầu tư và bố trí vốn phù hợp tình hình thực tiễn của phát triển KT-XH và khả năng thu xếp vốn, tránh không để dự án kéo dài.

Đối với chất vấn của đại biểu về việc giao kế hoạch đầu tư vốn ngân sách hàng năm thường chậm, dẫn đến giải ngân chậm, làm giảm hiệu quả sử dụng nguồn vốn,  Bộ trưởng Bộ KH-ĐT nhấn mạnh, vấn đề này được quy định rõ trong Luật đầu tư công và mới là năm đầu tiên thực hiện luật này nên các bộ ngành và địa phương cũng còn lúng túng trong thời gian đầu. Việc hướng dẫn của bộ ngành, trong đó có Bộ KH-ĐT cũng còn chưa kịp thời, còn có cách hiểu khác nhau.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, nhu cầu lớn và khả năng cân đối vốn mất cân đối nên việc co kéo, điều chỉnh phương án khác nhau dẫn đến giao vốn chậm hơn so với thực tế và cũng làm ảnh hưởng một phần hiệu quả dự án. “Trách nhiệm của Bộ là chưa cương quyết khi còn nể nang trong việc yêu cầu bộ ngành và địa phương thực hiện nghiêm túc các quy định của Luật đầu tư công cũng như Nghị quyết Quốc hội và chỉ đạo của Chính phủ”– Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nói và hứa là sẽ thực hiện nghiêm Luật đầu tư công nhưng vẫn tạo điều kiện cho bộ ngành, địa phương thực hiện nhiệm vụ của mình.

Phân bổ, giải ngân vốn chậm- Do cơ chế xin – cho?

Đại biểu Hoàng Quang Hàm (Phú Thọ) - Ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính và ngân sách của Quốc hội đặt vấn đề: Bộ trưởng đổ lỗi cho Luật Đầu tư công chưa hoàn toàn thuyết phục khi lý giải việc bố trí vốn dài trải 80.000 tỷ đồng, giải ngân vốn đầu tư chậm…Nguyên nhân gốc rễ có phải vẫn tồn tại xin - cho nên phân bổ chậm?

Đại biểu Nguyễn Văn Thể (Sóc Trăng) đặt vấn đề, phải chăng Luật Đầu tư công với nhiều thủ tục, dường như đang làm chậm, thậm chí là "rào cản" cho việc thu hút đầu tư, đặc biệt là theo hình thức đối tác công – tư (PPP)?.

ĐB Hoàng Quang Hàm đặt vấn đề: liệu cơ chế xin- cho có phải là nguyên nhân của việc phân bổ vốn chậm

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng khẳng định việc chậm chế trong phân bổ vốn đầu tư không phải do cơ chế "xin - cho".Về các dự án PPP và thu hút đầu tư, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng thừa nhận, thủ tục cho các dự án PPP đang "có vấn đề", do đó đang nghiên cứu đề nghị Chính phủ sửa Nghị định 15.

"Việc thu hút đầu tư còn chênh lệch giữa các địa phương là do lợi thế cạnh tranh của các địa phương không bằng nhau. Bình Dương, Đồng Nai, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc thu hút vốn tốt, nhưng một số tỉnh ĐBSCL hay Tây Bắc thì không thể bằng", Bộ trưởng nói.

Bộ trường Nguyễn Chí Dũng cho rằng, phải tiếp tục đầu tư cơ sở hạ tầng, kết nối giao thông từ đường bộ, cảng biển đến các hạ tầng chung, phải đào tạo nguồn nhân lực, vì nhiều nơi nhân lực không đáp ứng yêu cầu.

Chính phủ nhận trách nhiệm trước QH để làm tốt hơn thời gian tới

Liên quan đến vấn đề giải ngân, phân bổ đầu tư công, giải trình và làm rõ thêm một số vấn đề mà đại biểu Quốc hội nêu ra, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ thừa nhận, việc giải ngân vốn đầu tư công năm 2016 và 5 tháng đầu năm 2017 tuy cao hơn cùng kỳ nhưng còn chậm, không phân bổ hết dự toán.

Chậm giải ngân vốn đầu tư công nguyên nhân chủ quan là chủ yếu. Các Bộ, ngành đang mất nhiều thời gian rà soát ưu tiên để cắt giảm, nên làm chậm thời gian giải ngân. Mục tiêu của Luật Đầu tư công là tránh thất thoát, dàn trải nhưng cũng nhiều quy định thủ tục còn cải trở việc giải ngân.

Về chủ quan, Phó Thủ tướng cho rằng, đó là do các Bộ, ngành cũng "giằng xé rất nhiều trong lựa chọn. Có trình trạng việc nào cũng muốn làm, khiến cắt giảm dự án khó khăn". Ngoài ra, còn do phân công, phân cấp ủy quyền cho địa phương chưa quyết liệt. 

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho biết, Chính phủ đã có nhiều biện pháp để đẩy nhanh tiến độ,  hiệu quả đầu tư công

"Còn tình trạng thích ôm việc của các bộ, ngành. Một số bộ thấy việc gì cũng quan trong, việc gì cũng to để Bộ làm. Việc phân cấp cho địa phương chưa quyết liệt, không thể biện minh hay chối cãi", ông Huệ nhấn mạnh. Ngoài ra, một bộ phận cán bộ còn nhũng nhiễu, chưa được các Bộ xử lý nghiêm...

"Chúng ta có tiền mà không tiêu hết được. Dù chủ quan hay khách quan thì cũng  có phần trách nhiệm của Chính phủ, là một trong những nguyên nhân làm tăng trưởng kinh tế không đạt kế hoạch, giảm hiệu quả sử dụng vốn. "Chính phủ nhận trách nhiệm trước Quốc hội để làm tốt hơn thời gian tới", ông nói thêm.

Để đẩy nhanh tiến độ hiệu quả đầu tư công, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ cho biết, Thủ tướng, Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo quyết liệt. Tốc độ giải ngân vốn 5 tháng cuối năm 2016 gấp 7 lần so với 7 tháng đầu năm này. Còn 5 tháng đầu năm 2017, tốc độ giải ngân vốn đạt 24,7% mức đã giao, tăng gần 4% so với cùng kỳ. Tuy vậy, kết quả này vẫn bị đánh giá là chậm.

Chính phủ đã đưa ra một số giải pháp cụ thể như yêu cầu bộ, ngành địa phương tiếp tục đấu thầu xây dựng, tăng cường phân cấp hơn nữa; đẩy nhanh công tác giải phóng mặt bằng; rà soát bất cập trong văn bản pháp luật hướng dẫn; xử lý cán bộ tham mưu các cấp làm chậm giải ngân, gây thất thoát. "Chính phủ mong Quốc hội quan tâm, giám sát thường xuyên", Phó thủ tướng đề nghị.