Tăng cường tiếp cận an sinh xã hội cho người lao động khuyết tật

Hội thảo do Viện khoa hoc LĐXH và HFS (CHLB Đức) tổ chức

Nhận định này được đưa ra tại hội thảo "Tăng cường tiếp cận an sinh xã hội cho lao động là người khuyết tật: một số phát hiện chính từ kết quả nghiên cứu'' do Viện khoa học lao động xã hội (Bộ LĐTB&XH) kết hợp với  Tổ chức Hanns Seidel Foundation tổ chức ngày 19/9.  Khảo sát, nghiên cứu về ''An sinh xã hội cho lao động là người khuyết tật ở Việt Nam" được  Viện khoa học Lao động và Xã hội  và Tổ chức Hanns Seidel Foundation phối hợp nhằm phân tích các nguồn vốn sinh kế, yếu tố dễ bị tổn thương/rủi ro, hoạt động sinh kế của lao động là người khuyết tật; đánh giá vai trò của hệ thống an sinh xã hội hiện hành, vai trò của mạng lưới an sinh xã hội phi chính thức trong phòng ngừa, khắc phục, giải thiểu rủi ro/thách thức, tăng cường vốn sinh kế cho lao động khuyết tật. Cùng đó, đề xuất các biện pháp can thiệp an sinh xã hội phù hợp với đặc điểm sinh kế, giảm thiểu rủi ro, xây dựng chiến lược sinh kế phù hợp với lao động khuyết tật.

     Nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ tham gia lực lượng lao động của người khuyết tật (NKT) khá thấp chỉ đạt 44,7% so với tỷ lệ tham gia lực lượng lao động trong độ tuổi  (72,03%).  Tỷ lệ làm công hưởng lương chỉ chiếm 14,28, chỉ bằng ½ so với nhóm không khuyết tật. Đặc biệt tỷ lệ lao động khuyết tật trong khu vực Nhà nước rất thấp, chỉ chiếm 4,7%.  Trong khi đó, tại khu vực phi chính thức có  tới 89,1% lao động khuyết tật làm việc tại hộ kinh doanh cá thể và 3,4% trong khu vực tư nhân.

PGS.TS Nguyễn Lan Hương, Viện khoa học lao động xã hội  cho hay,  người khuyết tật ở Việt Nam có nguồn vốn sinh kế kém, thiếu vốn tài chính để sản xuất kinh doanh, nâng cao thu nhập. Những đặc điểm về vốn sinh kế của lao động khuyết tật (trình độ thấp hơn, sức khỏe kém hơn, vận động khó khăn hơn) đã khiến cho các hoạt động sinh kế của lao động khuyết tật gặp nhiều khó khăn. Đa số lao động khuyết tật đều nghèo, không ít các khoản vốn vay của họ rơi vào nợ xấu, nợ khó đòi. Có tới 49,4% người khuyết tật sống trong hộ nghèo và cận nghèo. Hiện có tới 72,3% lao động khuyết tật làm trong khu vực nông nghiệp, một lĩnh vực có thu nhập thấp và điều kiện sản xuất khắc nghiệt hơn các khu vực khác.

    Việt Nam là nước có tỷ lệ NKT khá cao trong tổng dân số, đứng thứ 4 khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Đến tháng 6/2015, cả nước có trên 7 triệu NT (chiếm 7,8% dân số). Trong đó, khoảng 700 nghìn người, tương đương 10% số NKT thuộc các hộ nghèo. Ông Đào Quang Vinh, Viện trường Viện lao khoa học lao động xã hội chia sẻ, tính trung bình cứ 4 hộ gia đình thì có 1 hộ NKT. “Khuyết tật có thẻ do nhiều nguyên nhân khác nhau như chiến tranh, thiên tai, tai nạn giao thông, tai nạn lao động, bạo lực và các rủi ro khác. Khuyết tật thường đi với những vấn đề khác như đói nghèo, bệnh mãn tính, càng làm cho tình trạng của NKT thêm trầm trọng”, ông Vinh nói.

 Một một vấn đề nữa được đưa ra tại hội thảo đó là cơ hội đi học của người khuyết tật bị hạn chế, thời gian đi học ngắn hơn so với lao động không khuyết tật, ở các cấp học càng cao, khoảng cách này càng lớn. Trình độ chuyên môn của lao động khuyết tật còn thấp. Có tới 91,7% lao động khuyết tật không có bằng cấp, chứng chỉ. Từ kết quả khảo sát này, nhóm nghiên cứu đưa ra khuyến nghị: cần đổi mới quan điểm tiếp cận đối với người khuyết tật; mở rộng các chính sách hỗ trợ đến tất cả nhóm người khuyết tật dựa trên các nguyên tắc cơ bản về giáo dục, hỗ trợ, khuyến khích vươn lên; tăng cường công tác tuyên truyền về người khuyết tật; hỗ trợ người khuyết tật tiếp cận giáo dục, các dịch vụ chăm sóc sức khỏe, bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội và các hoạt động hỗ trợ tạo việc làm...

         Hội thảo "Tăng cường tiếp cận an sinh xã hội cho lao động là người khuyết tật: một số phát hiện chính từ kết quả nghiên cứu''.

Các đại biểu dự hội thảo đánh giá nghiên cứu ''An sinh xã hội cho lao động là người khuyết tật ở Việt Nam" là căn cứ để các cơ quan nhà nước về công tác người khuyết tật, cơ quan quản lý thực hiện chính sách an sinh xã hội rà soát, đối chiếu với hệ thống chính sách hiện hành, nghiên cứu, bổ sung các giải pháp, chính sách còn trống chưa có trong quy định, trước mắt là rà soát hệ thống ăn bản hướng dẫn thi hành Luật người khuyết tật, về lâu dài kiến nghị sửa đổi, bổ sung Luật. Để người khuyết tật có thể thuận lợi tiếp cận các dịch vụ an sinh xã hội, các đại biểu đề nghị cần tiếp tục tăng cường công tác quản lý nhà nước về người khuyết tật, lao động khuyết tật; đẩy mạnh vai trò của người khuyết tật, các tổ chức của người khuyết tật; lắng nghe tiếng nói của người khuyết tật trong việc lập kế hoạch thực hiện, giám sát thực thi văn bản pháp luật có liên quan; tạo điều kiện cho người khuyết tật tham gia vào các cơ quan, bộ ngành của Nhà nước, trong ban lãnh đạo của các công ty, doanh nghiệp...