Tâm tư, nguyện vọng chính đáng của công nhân cần phải được giải quyết

Đào tạo nhân lực là 1 trong 3 khâu đột phá chiến lược

Tại buổi đối thoại, công nhân Bùi Văn Trường (Công ty TNHH Luxshare-ICT, tỉnh Bắc Giang) cho biết công nhân đều mong muốn có tay nghề vững để có thể có thu nhập cao và đời sống ổn định, đóng góp được nhiều cho doanh nghiệp và đất nước. Nhưng hiện nay, việc học nghề, nâng cao kỹ năng nghề nghiệp của nhiều công nhân rất khó khăn, vì điều kiện thời gian, kinh phí, quãng đường từ nơi làm việc đến chỗ học. Đề nghị Chính phủ có các chính sách khuyến khích, tạo điều kiện để công nhân lao động tham gia học tập nâng cao trình độ, kỹ năng nghề nghiệp thích ứng với bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Trả lời câu hỏi này Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung cho biết,  sức ép về công ăn việc làm, đào tạo nghề và đào tạo lại cho công nhân, người lao động đang tạo ra áp lực lớn. Nhưng thời gian tới khoảng năm 2026, theo dự báo của Tổ chức Lao động thế giới sẽ có khoảng 40% người lao động sẽ không còn kỹ năng phù hợp với công việc hiện tại nữa vì sẽ thay thế bằng công nghệ mới; 30% người lao động buộc phải chuyển nghề. Như vậy, ngay từ bây giờ chúng ta phải chuẩn bị trước cho 5-10 năm tới theo tinh thần của Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII.

Hiện nay, tỉ lệ lao động được đào tạo đạt 70%, nhưng chỉ có 24,5% có chứng chỉ nghề nghiệp. So sánh trong khu vực ASEAN, chúng ta là một trong những quốc gia có tỷ lệ đào tạo nghề nghiêp thấp. Vì vậy, chúng ta đã xác định đào tạo nhân lực là 1 trong 3 khâu đột phá chiến lược của quốc gia để phát triển nhanh. Vừa qua, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp đến năm 2030 với những giải pháp quan trọng:

Trước hết, tiến hành đào tạo nhanh, phân luồng học sinh cấp 2,3, những học sinh không có nhu cầu và không có điều kiện để học lên cao nhanh và ngay thì sẽ cho các em rẽ ngang, vừa học nghề, vừa học văn hóa (9+). Theo phương án này như kinh nghiệm các nước với chương trình đào tạo giáo dục nghề nghiệp kỹ sư thực hành theo mô hình Kosen của Nhật Bản đã rất thành công. Hiện nay 23 tỉnh, thành phố đang tiến hành mô hình này đều đạt kết quả tốt. Tuy nhiên mới có văn bản đề nghị các địa phương dừng lại. Ở đây, trên tinh thần các địa phương bám vào luật pháp, bám vào các quy định đặc biệt là luật giáo dục và luật giáo dục đại học để tiến hành.

Thứ hai, sẽ tiến hành đào tạo mới lực lượng lao động. Tới đây, Bộ LĐ-TB&XH sẽ trình Chính phủ sửa đổi Luật việc làm theo tinh thần xác định những ngành nghề nào, những lĩnh vực nào bắt buộc doanh nghiệp, người sử dụng lao động phải sử dụng lao động có chuyên môn, nếu không có chuyên môn thì phải phối hợp với Nhà nước, phối hợp với cá nhân để đào tạo trước khi vào làm việc. Có những lực lượng lao động phải quy định vào làm việc bao lâu phải đào tạo lại.

Thứ ba, sẽ đào tạo chất lượng cao. Chúng ta sẽ dành 2 nguồn lực rất quan trọng. Thứ nhất là chương trình 2.000 tỷ để xây dựng 3 Trung tâm đào tạo thực hành quốc gia để chỉ đào tạo những ngành nghề, lĩnh vực mà các trường nghề và chưa làm được, những ngành nghề lĩnh vực có tính chất dẫn dắt như các nước phát triển. Tiếp tục, thực hiện đào tạo theo chương trình 34 bộ giáo trình chúng ta nhập từ Đức, Australia, Malaysia để thí điểm ở 45 trường chất lượng cao để có được lực lượng lao động chất lượng cao. Như vậy, đào tạo mới, đào tạo lại, đào tạo đại trà, đào tạo chất lượng cao sẽ song hành trong chương trình 2025.

Phát biểu chỉ đạo nội dung này, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho rằng, đây là đòi hỏi chính đáng của người lao động và công nhân.

Thứ nhất chúng ta phải phát triển sản xuất kinh doanh, từ đó mới có công ăn việc làm, mới giải quyết được lao động. Phải nâng cao năng suất, chất lượng công ăn việc làm của mình lên, muốn như vậy phải có đào tạo nâng cao tay nghề là đòi hỏi khách quan phải làm. Để làm được, ngoài sự nỗ lực của công nhân phải có quản lý nhà nước, phải tăng cường trách nhiệm của các cơ quan liên quan; phải dành nguồn lực cho vấn đề này mới có thể làm được. Khi có tay nghề cao sẽ có thu nhập cao, có thu nhập cao thì đời sống tinh thần vật chất của công nhân được cải thiện, từ đó mới có hạnh phúc và ấm no.

Chính phủ đã có chủ trương. Vừa qua trong chương trình đầu năm khi bố trí vốn đầu tư trung hạn, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã bàn bạc với các bộ, ngành liên quan dành 2.000 tỷ cho đào tạo nghề để nâng cao chất lượng đào tạo nghề cho công nhân. Nếu còn có dư địa sẽ tiếp tục làm. Như vậy, trách nhiệm của các chủ thể có liên quan như công nhân phải nỗ lực, quản lý nhà nước phải có chính sách, cơ chế, tổ chức thực hiện thật tốt; các địa phương phải vào cuộc; Tổng LĐLĐ cũng phải vào cuộc để giải quyết bài toán tổng thể này căn cơ, bài bản, từng bước chắc chắn và có hiệu quả.

Sửa đổi Luật BHXH phải dựa trên tinh thần bám sát thực tế đời sống của người lao động

Tại điểm cầu TP.HCM, chị Nguyễn Thị Thúy Hà, công nhân HTX Mây tre lá Ba Nhất (Quận Bình Thạnh, TPHCM), hỏi:  Hiện nay, Luật Bảo hiểm xã hội còn nhiều bất cập, nhất là thời gian đóng rất dài mới được hưởng lương hưu, trong khi nhiều doanh nghiệp tìm mọi cách chấm dứt hợp đồng lao động với công nhân khi mới 40 - 45 tuổi. Đề nghị Chính phủ sửa đổi pháp luật để bảo đảm quyền lợi của công nhân lao động, hạn chế tình trạng công nhân rút bảo hiểm xã hội 1 lần; chúng tôi đều biết rút bảo hiểm thì khi về già không có lương hưu nhưng nhiều anh, chị, em khó khăn quá và thời gian đóng dài nên vẫn rút.

Theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, việc gắn kết giữa Tổng LĐLĐ Việt Nam và Bộ LĐ-TB&XH trong những năm qua rất tốt. Ngày hôm qua, các thành viên Chính phủ đã làm việc không kể ngày nghỉ để Thủ tướng Chính phủ kịp thời ký, ban hành Nghị định tăng lương tối thiểu vùng có hiệu lực từ 1.7.2022 tới đây. Điều này thể hiện trách nhiệm của Chính phủ với người lao động.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết thêm, hiện Việt Nam mới chỉ có gần 16 triệu người tham gia BHXH, trong tổng số khoảng 55 triệu người đang trong độ tuổi lao động. Đây là tỉ lệ còn thấp. Thời gian vừa qua, nhất là đầu năm 2022, có tình trạng nhiều người lao động rút BHXH một lần. Đây là điều không tốt và gây hệ lụy lâu dài cho người lao động khi hết tuổi lao động mà không có lương hưu.

Để khắc phục tình trạng này, theo Bộ trưởng, cần phải nâng cao đời sống, phúc lợi của người lao động để họ yên tâm không rút BHXH một lần. Hiện nay, Bộ LĐ-TB&XH đã chuẩn bị dự thảo Luật sửa đồi, bổ sung Luật BHXH 2014 và dự kiến năm 2023 sẽ trình Quốc hội xem xét, ban hành.

Theo đó, một nội dung quan trọng là rút ngắn thời gian tham gia BHXH được hưởng lương hưu, với thời gian tham gia BHXH giảm còn 15 năm, tiến tới 10 năm là được hưởng lương hưu. Việc rút ngắn này để người lao động tiếp cận được chính sách an sinh xã hội, trên tinh thần ai đóng nhiều hưởng nhiều, đóng ít hưởng ít và có sự chia sẻ giữa những người có tham gia BHXH, nhằm khuyến khích người lao động tham gia BHXH nhiều hơn. Đồng thời, xử lý nghiêm trình trạng lợi dụng người lao động khó khăn để mua thời gian đã tham gia BHXH của người lao động.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết thêm: Luật BHXH năm 2014 sau hơn 6 năm có hiệu lực, hiện có những điều chưa phù hợp với thực tế. Do đó, việc sửa đổi Luật BHXH phải dựa trên tinh thần bám sát thực tế đời sống của người lao động. Việc sửa đổi Luật BHXH sẽ được đưa vào chương trình xây dựng pháp luật năm 2023 của Quốc hội. 

Tuy nhiên, các chủ thể liên quan đều phải có trách nhiệm thực hiện luật nghiêm túc, những vấn đề chưa đáp ứng thực tế sẽ được tiếp tục tiếp nhân, sửa đổi, bổ sung, nhằm bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động và hài hòa với lợi ích của Nhà nước. Việc giải quyết vấn đề BHXH phải đặt trên tinh thần bảo đảm lợi ích quốc gia trên hết. 

Hỗ trợ tiền thuê nhà cho công nhân: Tiền đã có rồi, các địa phương căn cứ các quy định để triển khai sớm

Công nhân Lê Nguyễn Ngọc Thủy, Công ty TOTO Việt Nam, KCN Thăng Long, Đông Anh, TP. Hà Nội đề nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các cơ quan chức năng rà soát, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đôn đốc về chính sách trợ cấp đối với trẻ mầm non là con công nhân, người lao động làm việc tại khu công nghiệp; chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho công nhân lao động vì đến nay còn nhiều người chưa được hưởng, nhất là tiền hỗ trợ thuê nhà. 

Về vấn đề này, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết,  2 năm qua, các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, đặc biệt là các đồng chí lãnh dạo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, rất quyết liệt trong việc chỉ đạo ban hành các chính sách liên quan đến người lao động và người yếu thế.

Bộ LĐ-TB&XH đã phối hợp rất chặt chẽ với Uỷ ban Xã hội của Quốc hội và các Bộ như: Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, Ngân hàng Nhà nước ban hành rất nhiều chính sách hỗ trợ người lao động. Trong đó có nhiều chính sách chưa có tiền lệ, ban hành sớm nhất và chúng tôi cho rằng triển khai hiệu quả nhất. Đó là Nghị quyết 68/NQ-CP về chính sách hỗ trợ người lao động, Nghị quyết 116/NQ-CP về hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động.

Cho đến nay, tổng kết 2 Nghị quyết này đã có 55 triệu lượt người được thụ hưởng 81.000 tỷ. Đây là con số chưa từng có từ trước đến nay. Nghị quyết 68/NQ-CP có 12 nhóm chính sách thì chỉ còn 1 nhóm chính sách hỗ trợ đào tạo đến 31/6/2022 sẽ kết thúc, còn tất cả 11 nhóm chính sách hỗ trợ người lao động đã kết thúc.

Còn Nghị quyết 116/NQ-CP cho đến nay còn 2 đối tượng thuộc các đơn vị sự nghiệp sẽ phấn đấu báo cáo Thường vụ Quốc hội để tiếp tục hỗ trợ nốt.

Như vậy có thể thấy các chính sách được bao phủ tương đối rộng rãi. Đối với lao động và con em công nhân lao động là nội dung được chúng tôi rất quan tâm trong xây dựng chính sách. Tất cả các cháu mồ côi cha mẹ đều có chính sách riêng.

Tổ chức UNICEF đã đánh giá Việt Nam là một trong những quốc gia chăm sóc trẻ em mồ côi tốt nhất thế giới. Trẻ em có mẹ là F1, F0 sinh ra các cháu trong thời điểm dịch COVID-19 cũng được hỗ trợ; phụ nữ, người cao tuổi cũng đều có chính sách hỗ trợ.

Riêng về chính sách hỗ trợ nhà ở, thực hiện Chương trình phục hồi, phát triển kinh tế-xã hội sau dịch COVID-19. Đây là một trong những chính sách được triển khai nhanh nhất, sớm nhất. Hiện nay chỉ có 2 tỉnh không có đối tượng hỗ trợ là Điện Biên và Lai Châu, còn lại 61 tỉnh, thành phố đã tập hợp xong danh sách này.

“Chúng tôi dự kiến sau khi địa phương tập hợp lên, khoảng 3,4 triệu lượt người sẽ được hỗ trợ, chia làm 2 nhóm. Nhóm thứ nhất là hỗ trợ người kiên trì bám trụ sản xuất từ ngày 1/2 đến 30/6; nhóm thứ hai là hỗ trợ người lao động quay trở lại sản xuất từ ngày 1/4 đến 30/6.

Hiện nay, ở các địa phương đã bắt đầu triển khai hỗ trợ. Tuy nhiên, quá trình thực hiện có một số lý do: Thứ nhất là chúng tôi đề nghị thì rất nhanh, rất gọn nhưng nhiều địa phương thêm thủ tục niêm yết công khai. Thứ hai là chính sách cho phép có thể nhận theo tháng hoặc nhận một lần 3 tháng nhưng có một bộ phận người lao động hoặc doanh nghiệp muốn nhận 3 tháng, như vậy từ tháng 4 đến nay thì hết tháng 6 mới nhận một lần. Thứ ba là một số địa phương đề nghị Trung ương cho ứng nguồn, theo đó tổng số tiền dự kiến 6.600 tỷ sẽ lấy từ nguồn tăng thu ngân sách Trung ương để hỗ trợ cho người lao động.

Bộ LĐ-TB&XH đã cùng Bộ Tài chính thống nhất và sau khi xin ý kiến Thủ tướng Chính phủ, sẽ xin ý kiến Quốc hội cho phép ứng 70% kinh phí này để tất cả các địa phương triển khai, bảo đảm đến 15/8 sẽ kết thúc chính sách này với kết quả tốt nhất theo đúng quy định.”, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung thông tin.

Bổ sung nội dung hỗ trợ tiền thuê nhà và các chính sách hỗ trợ, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh: Thời gian qua, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ người lao động, thực hiện một cách rất khẩn trương, hỗ trợ hơn 55 triệu người với tổng số tiền hơn 80.000 tỷ đồng. Tuy nhiên, có nơi, có lúc chưa thực hiện triệt để, kịp thời chính sách này.

Hôm qua, Bộ LĐ-TB&XH, Bộ Tài chính đã xin ý kiến Chính phủ. Thủ tướng đề nghị hai Bộ phối hợp với các địa phương, các địa phương chủ động hơn thực hiện việc này tại địa phương mình. "Tiền đã có rồi, các địa phương căn cứ các quy định để triển khai sớm, tiếp tục hoàn thiện thủ tục, không để anh chị em công nhân lao động băn khoăn, lo lắng. ", Thủ tướng nói.

Về nhà ở cho công nhân, Thủ tướng cho biết đã chỉ đạo, làm việc với Bộ Xây dựng nhiều lần về vấn đề này. Người đứng đầu Chính phủ đề nghị lãnh đạo Bộ Xây dựng làm rõ về những việc đã làm được, chưa làm được, những giải pháp thời gian tới, có bước đi phù hợp, hiệu quả, đáp ứng nhu cầu, nguyện vọng chính đáng của người lao động nói chung, trong đó có công nhân.