Suýt chết vì mật cá trắm

Nhiều người ảo tưởng về công dụng của mật cá trắm. Ảnh: Hồng Vĩnh.

Dịp Tết vừa qua, Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) tiếp nhận ông N.V.T. (sinh năm 1959, ở Thanh Liêm, Hà Nam) bị ngộ độc vì dùng mật cá trắm đen pha với rượu uống để bồi bổ sức khỏe. Người nhà bệnh nhân cho biết nghe mọi người mách uống rượu mật cá trắm rất tốt cho sức khỏe nên bệnh nhân dùng mật cá trắm đen pha vào rượu uống. Sau khi uống rượu mật cá được khoảng 7 giờ đồng hồ, ông T. có biểu hiện đau bụng, nôn nhiều, tiểu ít. Tuy nhiên vì kiêng đầu năm đi khám bệnh nên bệnh nhân chịu đau 4 ngày, đến lúc không chịu nổi nữa mới đi viện khám. Tại Trung tâm Chống độc, sau khi làm các xét nghiệm, bác sĩ chỉ định cho bệnh nhân chạy thận cấp cứu vì suy thận.

Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Phụ trách Trung tâm Chống độc cho biết, nếu bệnh nhân T. đến bệnh viện muộn hơn và không được chạy thận lọc độc thì có thể nguy hiểm đến tính mạng, thậm chí có thể tử vong. Bởi lẽ mức độ gây ảnh hưởng của mật cá trắm tới sức khỏe phụ thuộc vào liều lượng đưa vào cơ thể. Hiện nay, chưa có tài liệu khoa học nào cho thấy việc nuốt mật cá có tác dụng chữa bệnh mà thực tế rất nhiều trường hợp nuốt mật cá đã dẫn đến tử vong.

Tuyệt đối không ăn mật cá trắm

Liên quan đến việc sử dụng mật cá trắm để chữa bệnh của nhiều người, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cho hay, hiện nay đang có hiện tượng người dân sử dụng mật cá trắm để điều trị nhiều loại bệnh như nhức mỏi, giảm thị lực, hen, mề đay… dưới hình thức nuốt sống trực tiếp hoặc pha trộn túi mật với nước, rượu hoặc mật ong. Điều này gây ảnh hưởng trực tiếp tới sức khỏe và tính mạng của người sử dụng. Cục An toàn thực phẩm cho biết, trong những năm gần đây, tại Việt Nam vẫn ghi nhận các trường hợp bị ngộ độc và tử vong do sử dụng mật cá trắm.

Bác sĩ Nguyên cho hay, độc tố chính trong mật cá trắm là một Alcol steroid có 27 carbon gọi là 5?  Cyprinol, gây tổn thương chủ yếu là viêm gan, thận. Nguyên nhân tử vong do phù phổi cấp, phù não do vô niệu, ứ nước; tổn thương vi thể như cầu thận tổn thương nhẹ, các mao mạch giãn rộng, chứa đầy nước không có hồng cầu; ống thận tổn thương nặng nề ở mức độ khác nhau, đặc biệt ở vùng ống lượn liên bào ống thận mất riềm bàn chải, sưng đục, thoái hoá; gan bị xung huyết các tĩnh mạch giữa múi, các xoang tĩnh mạch giãn rộng, đầy hồng cầu.

Mức độ gây ảnh hưởng của mật cá trắm tới sức khỏe phụ thuộc vào liều lượng đưa vào cơ thể. Mật của cá trắm từ 3 kg trở lên thì chắc chắn gây ngộ độc, gây viêm thận cấp và có thể dẫn đến tử vong sau 2 ngày nếu không được cấp cứu, điều trị kịp thời.

Các bác sĩ cho biết, trên thực tế, dù là trong sách vở hay các bài thuốc Đông y, chưa từng có thầy thuốc nào dám kê đơn mật cá cho người bệnh để bồi bổ sức khỏe và cũng chưa có ai chứng minh được mật cá là tốt. Trong khi đó, những người uống mật cá hầu như đều bị ngộ độc, nhiều nhất là ngộ độc mật cá trắm. Triệu chứng dễ nhận thấy nhất sau khi uống mật cá là gây rối loạn tiêu hóa, buồn nôn và nôn nhiều lần, tiêu chảy sau vài giờ, tiếp đó là đi tiểu ít dần và vô niệu gây viêm ống thận cấp sau khoảng 1-2 ngày. Mật cá cũng có thể gây nên các triệu chứng về gan như vàng mắt, vàng da, viêm gan. Trường hợp nhẹ bệnh nhân bị đau bụng, nôn, đại tiện lỏng, nhưng tiểu tiện vẫn bình thường. Trường hợp nặng, bệnh nhân đau bụng dữ dội, nôn thốc tháo và tiêu chảy rất nhiều. Tiếp theo đó là tiểu tiện ít, phù do suy thận cấp. Có những trường hợp rất nặng, bệnh nhân không có nước tiểu, phù to, khó thở, hôn mê và dẫn đến tử vong.

Theo y học cổ truyền, mật động vật kể cả loại độc và không độc vẫn được dùng như một loại dược liệu chữa bệnh. Tùy từng loại có thể dùng uống trong hay bôi ngoài da. Tuy nhiên các bác sĩ khuyến cáo, tuyệt đối không uống mật cá trắm.