Quy định đại biểu Quốc hội chỉ có một quốc tịch Việt Nam

Tiếp tục Chương trình Kỳ họp thứ 8 Quốc hội Khóa XIV, sáng ngày 29/10, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc trình bày Tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội.

Luật Tổ chức Quốc hội được ban hành năm 2014 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2016 đã tạo cơ sở pháp lý cho việc đổi mới tổ chức và hoạt động của Quốc hội, bảo đảm Quốc hội thực sự là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước ta.

Sau hơn 3 năm thi hành Luật Tổ chức Quốc hội cho thấy, về cơ bản nhiều quy định của Luật đã đem lại những kết quả tích cực, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, đại biểu Quốc hội trong các lĩnh vực lập pháp, giám sát, quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước.

Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức thực hiện Luật, cũng đã phát sinh một số vướng mắc, bất cập cần sửa đổi, bổ sung.

Theo Tổng Thư ký, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc, mục đích của việc sửa đổi Luật lần này chủ yếu là nhằm thể chế hóa chủ trương trong Nghị quyết số 18-NQ/TW của Trung ương về tổ chức và hoạt động của Quốc hội, nhưng trong những chủ trương này, có nội dung có thể quy định ngay trong luật, nhưng cũng có những nội dung nên được xác định, cụ thể hóa thông qua các văn bản của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hoặc trong đề án cụ thể gắn với từng nhiệm kỳ Quốc hội.

Hơn nữa, ngay cả những vấn đề đã đưa vào dự thảo nhưng trong quá trình thảo luận, cho ý kiến còn nhiều ý kiến khác nhau hoặc chưa đánh giá hết được tác động khi thực thi thì cũng cần được tiếp tục nghiên cứu, tổng kết để sửa đổi, bổ sung luật vào thời gian thích hợp.

Với tinh thần đó, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xác định phạm vi sửa đổi, bổ sung tập trung vào 15/102 điều của Luật Tổ chức Quốc hội hiện hành.

Các nội dung sửa đổi, bổ sung được bố cục trong 2 điều, Điều 1 sửa đổi, bổ sung 15 điều của Luật Tổ chức Quốc hội; Điều 2 là hiệu lực thi hành. Nội dung cơ bản của dự thảo Luật như sau:

Về sửa đổi, bổ sung quy định về đại biểu Quốc hội, dự Luật bổ sung quy định tiêu chuẩn về quốc tịch đối với đại biểu Quốc hội tại Điều 22 của Luật Tổ chức Quốc hội để bảo đảm chặt chẽ, phù hợp với thực tiễn.

Theo đó, dự thảo Luật quy định đại biểu Quốc hội có một quốc tịch là quốc tịch Việt Nam; bổ sung thẩm quyền của Đoàn đại biểu Quốc hội trong việc xác định địa bàn đại diện của đại biểu được chuyển sinh hoạt đến để thuận tiện cho công tác tổ chức hoạt động của Đoàn đại biểu Quốc hội tại khoản 1 Điều 38;

Sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến việc đại biểu Quốc hội tiếp xúc cử tri (Điều 26), tham dự kỳ họp HĐND (Điều 36) để bảo đảm tính thống nhất với quy định về việc chuyển sinh hoạt đến Đoàn đại biểu Quốc hội khác của đại biểu Quốc hội.

Về sửa đổi, bổ sung quy định về Đoàn đại biểu Quốc hội, đối với quy định Trưởng đoàn, Phó Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội, để phù hợp với thực tế, dự thảo Luật sửa đổi khoản 3 Điều 43 theo hướng: Đoàn có Trưởng đoàn, Phó Trưởng đoàn do Đoàn đại biểu Quốc hội bầu trong số các đại biểu Quốc hội của Đoàn và được Ủy ban Thường vụ Quốc hội phê chuẩn.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định số lượng và phê chuẩn đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách của Đoàn đại biểu Quốc hội.

Đồng thời, luật hóa quy định về việc quản lý đối với đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách ở địa phương tại Nghị quyết số 353/2017/UBTVQH14 ngày 17/4/2017 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Theo đó, cơ quan có thẩm quyền quản lý đối với cán bộ ở tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương theo phân cấp chịu trách nhiệm quản lý đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách của địa phương mình; sửa đổi, bổ sung quy định về thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong việc phê chuẩn việc cho thôi giữ chức vụ Trưởng đoàn, Phó Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tại khoản 4 Điều 53 cho phù hợp với thực tế.

Tán thành giữ nguyên quy định tỷ lệ đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, Ủy ban Pháp luật cơ bản tán thành với mục đích, quan điểm và phạm vi sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội.

Về tỷ lệ đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách, đa số ý kiến thành viên Ủy ban Pháp luật tán thành việc giữ nguyên quy định tỷ lệ đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách ít nhất là 35% tổng số đại biểu Quốc hội.

Các ý kiến cũng đề nghị cần quan tâm, động viên và có chế độ, chính sách phù hợp đối với đội ngũ công chức làm việc tại các Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội tại địa phương để sớm ổn định tư tưởng, yên tâm công tác khi tiến hành hợp nhất Văn phòng Đoàn với các Văn phòng khác.

Về kinh phí và điều kiện bảo đảm cho hoạt động của Đoàn đại biểu Quốc hội thì đa số ý kiến thành viên Ủy ban Pháp luật tán thành với việc sửa đổi, bổ sung các quy định của dự thảo Luật.

Tuy nhiên, có ý kiến băn khoăn vai trò, vị thế của Đoàn đại biểu Quốc hội, đại biểu Quốc hội sẽ bị ảnh hưởng, khó khách quan, độc lập trong thực hiện nhiệm vụ của đại biểu Quốc hội tại địa phương.

Do vậy, ý kiến này đề nghị quy định theo hướng ngân sách trung ương có trách nhiệm bảo đảm lương, chế độ, chính sách đối với các đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách tại Đoàn đại biểu Quốc hội, còn địa phương sẽ bảo đảm kinh phí cho hoạt động và trả lương cho đội ngũ công chức của bộ phận tham mưu giúp việc Đoàn đại biểu Quốc hội.

Dự kiến, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Quốc hội sẽ được Quốc hội xem xét, thông qua theo quy trình tại một kỳ họp và có hiệu lực từ ngày 1/6/2021 để bắt đầu triển khai thực hiện cho nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV.