Phòng, chống tham nhũng, tiêu cực: Có công khai, minh bạch thì mới kiểm soát được

Chống oan sai và chống bỏ lọt tội phạm là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của ngành kiểm sát

Nêu câu hỏi chất vấn đối với Viện trưởng Viện kiểm sát Nhân dân Tối cao Lê Minh Trí, đại biểu Mai Thị Phương Hoa (đoàn Nam Định) nêu rõ, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhiều lần chỉ đạo phải tiếp tục xây dựng và hoàn thiện thể chế về quản lý kinh tế và phòng, chống tham nhũng, kịp thời khắc phục những bất cập để không thể tham nhũng. Đại biểu đề nghị Viện trưởng VKSND Tối cao cho biết đã có những chỉ đạo và có những biện pháp như nào để thực hiện chỉ đạo trên?

Cũng theo đại biểu Phương Hoa, vừa qua thực tế khi thực thi công vụ bên cạnh những việc làm được, đột phá, không có yếu tố vụ lợi nhưng cũng có những việc còn sai sót, thậm chí vi phạm pháp luật. Đại biểu chất vấn Viện trưởng về quan điểm và các giải pháp để vừa không bỏ lọt tội phạm, xử lý nghiêm tội phạm tham nhũng vừa đồng thời thực hiện đúng chủ trương của Đảng về bảo vệ người dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Trả lời đại biểu, Viện trưởng Lê Minh Trí nhấn mạnh, việc hoàn thiện thể chế là vấn đề lớn, liên quan nhiều ngành, nhiều cấp.

Dưới góc độ ngành kiểm sát, Viện trưởng Lê Minh Trí kiến nghị tăng cường công khai, minh bạch trong quản lý nhà nước, tăng cường hiệu lực, hiệu quả cải cách hành chính để phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Bởi “có công khai, minh bạch thì mới kiểm soát được”.

Cùng với đó phải hoàn thiện hệ thống pháp luật đồng bộ, chặt chẽ, dễ áp dụng, không thể hiểu và làm khác. Thời gian vừa qua nhiều luật được ban hành, chất lượng được nâng lên, tuy nhiên, theo Viện trưởng Lê Minh Trí, chất lượng nâng lên nhưng văn bản hướng dẫn, giải thích luật chưa đáp ứng kịp thời, dẫn đến nhận thức áp dụng pháp luật có lúc khác nhau.

Qua điều tra, truy tố, xét xử các vụ án tham nhũng, kinh tế vừa qua, Viện trưởng VKSND Tối cao cho rằng, cần nghiên cứu để bịt các kẽ hở trong quy định để tránh bị lạm dụng.

Bên cạnh đó phải có lộ trình hạn chế sử dụng tiền mặt, thanh toán không thông qua ngân hàng, qua đó kiểm soát tốt hơn.

Ngoài ra tăng cường chế tài trách nhiệm quả lý nhà nước, hiệu lực quản lý nhà nước, nhất là ở các khâu nhạy cảm; tăng cường thanh tra, kiểm tra để phát hiện, ngăn chặn kịp thời, xử lý nghiêm để răn đe giáo dục.

Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao Lê Minh Trí cho biết việc chống oan sai, chống bỏ lọt tội phạm là chủ trương xuyên suốt, nhiệm vụ chính trị quan trọng hàng đầu của ngành kiểm sát.

Kết quả công tác thực hành quyền công tố, kiểm sát việc giải quyết các vụ án hình sự của ngành kiểm sát năm sau tốt hơn năm trước, hằng năm đều đạt và vượt các chỉ tiêu của Quốc hội. Tỷ lệ oan, sai cũng giảm dần theo từng năm, từng nhiệm kỳ Quốc hội và chiếm tỷ lệ rất nhỏ so với số lượng bị can, bị cáo đã truy tố, xét xử. Viện Kiểm sát Nhân dân các cấp đã chủ động thực hiện nghiêm, đầy đủ nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của ngành nên đã hạn chế tối đa việc bỏ lọt tội phạm.

Ông Lê Minh Trí cũng chia sẻ vừa chống oan sai và vừa chống bỏ lọt tội phạm là thách thức rất lớn đối với cơ quan tố tụng khi thực hiện chức năng nhiệm vụ. Do đó, toàn ngành kiểm sát phải quán triệt lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh là công minh, chính trực, khách quan, thận trọng, khiêm tốn. Trong những năm qua, Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao cũng ra những chỉ thị, chuyên đề riêng về chống oan sai, chống bỏ lọt tội phạm; đưa ra các giải pháp cụ thể.

Về nghiệp vụ, Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao yêu cầu gắn chặt công tố với điều tra ngay từ đầu; tập trung làm tốt thụ lý tin báo tố giác tội phạm, hạn chế để lọt tội phạm. Kiểm sát viên phải thu thập chứng cứ, điều tra theo hai hướng buộc tội và gỡ tội; yêu cầu nắm chắc, áp dụng nguyên tắc suy đoán vô tội, đảm bảo quyền của người bị buộc tội; trọng chứng hơn trọng cung; không được suy diễn, chứng cứ đến đâu xử lý đến đó...

Xử nghiêm để răng đe, giáo dục nhưng cũng cần chính sách nhân văn với người làm việc có nguy cơ rủi ro.

Về công tác phòng chống tham nhũng, ông Lê Minh Trí khẳng định cá nhân ông và ngành kiểm sát luôn xác định tiếp tục quyết tâm cao nhằm thực hiện chủ trương của Đảng trong đấu tranh hiệu quả với phòng chống tham nhũng, tiêu cực. "Việc này để bảo vệ chế độ, xây dựng lòng tin của người dân".

Viện trưởng VKSND Tối cao nhấn mạnh phải xử lý nghiêm đối tượng cầm đầu, chủ mưu, vụ lợi, chiếm đoạt gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Tuy nhiên, cũng có trường hợp cán bộ cấp dưới thực hiện theo mệnh lệnh cấp trên, cấp trên gợi ý nhưng cấp dưới phải chấp hành, hoặc do cấp dưới tham mưu không chính xác, không đầy đủ… Đó được coi là rủi ro, bất khả kháng. Trong những trường hợp này, ông Trí cho rằng những người liên quan chủ động khắc phục hậu quả, thấy sai thì sửa, hợp tác với cơ quan điều tra làm rõ vụ án…, nhưng áp dụng miễn, giảm, tha tội theo luật hiện hành thì lại vướng.

Dẫn chứng vụ đại án Việt Á, ông Trí cho biết liên quan vụ án này, cơ quan điều tra, VKS, tòa án đã ngồi với nhau nghiên cứu, đề xuất cấp có thẩm quyền ban hành chủ trương phân hóa hành vi để xử lý, chia làm 3 loại: Xử lý nghiêm, giảm và không xử lý hình sự mà chỉ xử lý kỷ luật về mặt Đảng và hành chính. Nhưng đó là trong từng vụ án cụ thể có tính đặc biệt nghiêm trọng với nhiều đối tượng thế nên cơ quan chức năng tham mưu đề xuất thế, còn tổng thể áp dụng cho các vụ án trên toàn quốc là chưa có.

Vừa qua, ông Trí cho biết một số quy định của Đảng, điển hình như Quy định 69 đã nêu rõ việc "khi chấp hành mệnh lệnh cấp trên mà làm sai thì không kỷ luật", nhưng cái này phải cụ thể hóa bằng luật pháp, nếu không khi áp dụng sẽ vướng.

Hay đơn cử luật hình sự quy định chỉ gây hậu quả 100 triệu đồng đã bị khởi tố và xử lý hình sự. Ông Trí đề nghị xem lại định mức này vì đây là mức đưa ra từ năm 1999, không còn phù hợp trong giai đoạn hiện nay. Ông cũng đồng thời đề xuất giảm phạt tù, tăng phạt tiền để đảm bảo vừa xử lý nghiêm đối tượng chủ mưu, cầm đầu nhằm chiếm đoạt vụ lợi, nhưng cũng cần chính sách nhân văn với người làm việc có nguy cơ rủi ro.

"Cái nào nghiêm thì phải xử thật nghiêm để răn đe giáo dục, nhưng cũng phải có chính sách nhân văn để phát huy sự năng động sáng tạo của cán bộ trong phát triển đất nước giai đoạn hiện nay", ông Trí nói.