NSA phải ngừng thu thập thông tin của công dân Mỹ từ đêm 31/5

Tuy nhiên, Giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) John Brennan đã cảnh báo rằng, việc cho phép kết thúc các chương trình do thám quan trọng có thể làm tăng các mối đe dọa khủng bố.

Tại cuộc bỏ phiếu ở Thượng viện đêm 31/5, Đạo luật Tự do Mỹ nhằm giới hạn quyền của NSA đối với việc thu thập và tích trữ ồ ạt các siêu dữ liệu thông tin liên quan đến công dân Mỹ chỉ nhận được 57 phiếu thuận, tức là thiếu 3 phiếu để được thông qua.

Thượng viện cũng đã bỏ phiếu và đa số ủng hộ một biện pháp cho phép các nghị sỹ bắt đầu thảo luận đạo luật này trước khi tiến hành bỏ phiếu vào giữa tuần. Điều đó có nghĩa rằng trong vài ngày tới, chương trình thu thập các cuộc gọi của NSA sẽ tạm thời bị đình chỉ.

Ngoài ra, 2 chương trình khác cho phép nghe lén các nghi can khủng bố hay thay đổi số di động ở mọi nơi và theo dấu những nghi phạm khủng bố tấn công kiểu “sói đơn độc” cũng bị đình chỉ.

Đây là lần thứ hai Thượng viện Mỹ xem xét Đạo luật Tự do sau khi dự thảo được Hạ viện thông qua và Nhà Trắng ủng hộ. Đạo luật Tự do sẽ gia hạn chương trình do thám hiện nay của NSA thêm 6 tháng trong thời gian chờ thiết lập một hệ thống thu thập thông tin mới có mục tiêu rõ ràng hơn. NSA cũng sẽ phải xin lệnh từ tòa án để truy cập cuộc gọi cụ thể từ kho dữ liệu khổng lổ do các công ty truyền thông lưu trữ.

Đạo luật Tự do sẽ thay thế 3 điều khoản chủ chốt về do thám trong Đạo luật Yêu nước Mỹ, vốn được cựu Tổng thống theo đảng Cộng hòa George W. Bush ký thành luật sau vụ tấn công khủng bố nhằm vào nước Mỹ ngày 11/9/2001.

Quốc hội Mỹ quyết định tạm đình chỉ mọi hoạt động thu thập thông tin của công dân Mỹ của NSA (Ảnh The Verge)

Sau này, khi Tổng thống thuộc Đảng Dân Chủ Barack Obama lên nắm quyền, ông đã làm mới và thay đổi một số phần của Đạo luật Yêu nước, theo đó, NSA vẫn được phép thu thập và tìm kiếm các cuộc điện thoại ở Mỹ nhưng không phải là nội dung của những cuộc gọi này.

Một báo cáo do chính quyền Tổng thống Obama công bố năm 2013 kết luận rằng, chương trình thu thập thông tin điện thoại không thiết yếu đối với việc ngăn chặn bất cứ vụ tấn công khủng bố nào.

Các quan chức an ninh phản bác rằng chương trình này cung cấp những dữ liệu quan trọng mà khi kết hợp với các thông tin tình báo khác có thể ngăn chặn các vụ tấn công.

Việc làm mới hay cải cách chương trình do thám hiện nay của Cơ quan An ninh quốc gia Mỹ bị đình trệ tại Thượng viện phần lớn vì những bất đồng trong nội bộ đảng Cộng hòa đang chiếm đa số tại cả 2 viện Quốc hội Mỹ. Những người theo trường phái tự do muốn các chương trình này chấm dứt đồng loạt trong khi phái diều hâu an ninh muốn giữ nguyên và gia hạn.

Thượng Nghị sỹ đảng Dân chủ Patrick Leahy kêu gọi sự thỏa hiệp để thông qua đạo luật này: “Đạo luật Tự do có thể tạo ra sự thỏa hiệp giữa 2 đảng để vừa bảo vệ quyền riêng tư của người dân Mỹ, vừa đảm bảo an ninh cho đất nước. Đạo luật này có thể kết thúc chương trình thu thập các cuộc gọi. Nó là một chương trình cải cách nhằm giới hạn hoạt động do thám của chính phủ. Nó tăng cường tính minh bạch và cũng thúc đẩy trách nhiệm giải trình và giám sát lớn hơn. Điều mà Đạo luật yêu nước đã không làm được”.

Trong khi đó, Thượng nghị sỹ đảng Cộng hòa Dan Coats bày tỏ quan ngại vì chương trình do thám không được gia hạn vào thời điểm nhạy cảm hiện nay, khi mối đe dọa từ chủ nghĩa cực đoan khủng bố đang gia tăng rõ rệt.

Giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương Brennan cảnh báo rằng, các nhóm như Nhà nước Hồi giáo (IS) đang “rất thận trọng” theo dõi diễn biến này ở Mỹ và “tìm lỗ hổng để hoạt động”. Theo ông Brennan, chương trình thu thập cuộc gọi của hàng triệu người Mỹ không liên quan đến khủng bố không phải là hành động lạm dụng quyền tự do dân sự mà chỉ nhằm mục đích bảo vệ công dân.