“Nợ miễn dịch” hậu Covid-19: Trẻ mắc bệnh tăng cao

Trẻ nhập viện tăng cao do sức đề kháng kém

Trong thời gian gần đây, tại các cơ sở y tế ghi nhận trẻ đến khám và nhập viện gia tăng mạnh. Nhiều loại bệnh trẻ hay mắc trong đợt này như: cúm A, cúm B, sốt virus, tay chân miệng, sốt xuất huyết, mắc virus Adeno…  khiến nhiều bệnh viện trở nên quá tải. Tại Bệnh viện Nhi Trung ương ghi nhận hơn 3.100 ca mắc Adeno, trong đó có 9 ca trẻ tử vong, bao gồm bệnh nhi không có tiền sử bệnh nền.

Tại Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn số bệnh nhân nhi mắc sốt xuất huyết nhập viện cũng gia tăng rất nhiều. Nếu như cả năm 2021 tại khoa chỉ có 140 bệnh nhân nhi mắc sốt xuất huyết, 68 bệnh nhân có dấu hiệu cảnh báo nặng (chiếm 48%), thì riêng trong 3 tháng từ tháng 8,9,10 của năm 2022 đã có 244 bệnh nhân mắc sốt xuất huyết đến khám tại khoa - tăng 74% so với cả năm 2021, trong đó có có 89 bệnh nhân có dấu hiệu cảnh báo (chiếm tỷ lệ 36%).  Đáng lưu ý , qua thăm khám cho thấy có 90% trong số trẻ đến khám sốt xuất huyết đã từng mắc COVID-19. Điều này được lý giải do trẻ nhiễm COVID-19 xong có khả năng làm sức đề kháng của trẻ kém hơn vì vậy đây là cơ hội để trẻ nhiễm thêm các bệnh khác. Đặc biệt năm nay không chỉ sốt xuất huyết ở trẻ em, các bệnh lý liên quan đến nhiễm khuẩn khá nhiều, khi các chỉ số nhiễm khuẩn rất cao. Đây chính là là sự khác biệt về bệnh lý của trẻ so với những năm trước.

Không chỉ bệnh viện Nhi Trung ương, mà các bệnh viện tỉnh, các bệnh viện ngoài công lập cũng tăng lên rất nhiều. Đáng lưu ý số ca trở nặng tăng cao trên toàn quốc, ghi nhận trên cả người lớn và trẻ nhỏ.

“Nợ miễn dịch” hậu COVID-19

Theo Phó giáo sư Nguyễn Thị Diệu Thúy - Chủ nhiệm Bộ môn Nhi (Đại học Y Hà Nội) cho biết nợ miễn dịch là hiện tượng xảy ra do không tiếp xúc với vi khuẩn và virus một cách thường xuyên. Trong thời gian thực hiện các biện pháp ngăn chặn sự lây lan của virus COVID-19 trước đây như giãn cách xã hội, tăng cường rửa tay và khử trùng, đeo khẩu trang... cũng góp phần vào việc ngăn chặn sự lây lan của các loại bệnh thông thường. Tuy nhiên, theo bác sĩ Diệu Thúy, mặc dù các biện pháp này đem lại những tác dụng có lợi ngắn hạn nhưng khi các biện pháp ngăn ngừa này không còn phổ biến, trẻ quay lại trường học, tham gia các hoạt động ngoài trời và các hoạt động cộng đồng thì nguy cơ bùng phát các bệnh thông thường do virus và vi khuẩn sẽ tăng lên

Nợ miễn dịch ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển miễn dịch của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, làm tăng mức độ nghiêm trọng của các bệnh nhiễm trùng ở trẻ em trong thời kỳ hậu COVID-19. Chính vì vậy, các loại bệnh nhiễm trùng phổ biến ở trẻ em như cúm A, cúm B, Adenovirus, cúm mùa, viêm họng liên cầu... bùng phát mạnh mẽ sau thời gian ngắn khi trẻ đi học trở lại.

Phó giáo sư Nguyễn Thị Diệu Thúy nhấn mạnh dù mắc COVID-19 có triệu chứng hay không có triệu chứng thì đáp ứng miễn dịch của trẻ cũng bị ảnh hưởng. Nhiễm COVID-19 còn gây giảm số lượng hoặc chức năng tế bào trình diện kháng nguyên. Thậm chí còn gây tăng các cytokine kháng viêm (như IL-10 và TGF-β), làm tăng các phản ứng viêm quá mức, đặc biệt tại đường hô hấp, cản trở hấp thụ oxy khiến oxy trong máu giảm thấp, đe dọa đến tính mạng của trẻ.

Phó giáo sư Diệu Thúy cho biết việc suy giảm miễn dịch do COVID-19 ở trẻ em còn gây khó khăn trong đào thải virus và chống nhiễm trùng thứ phát. Khi xảy ra nhiễm trùng thứ phát sau nhiễm COVID-19 trẻ còn có nguy cơ bị nặng hơn khoảng 5-15.5%. Như vậy, dù không gây ra triệu chứng, nhưng khi nhiễm COVID-19, virus này vẫn có nguy cơ âm thầm gây suy giảm miễn dịch của trẻ trên toàn hệ thống.

Trong giải pháp tổng thể, dinh dưỡng đóng vai trò “chìa khóa” quan trọng để tăng cường miễn dịch tự nhiên và chủ động của cơ thể, giúp trẻ chiến đấu với nhiều dịch bệnh đang diễn biến phức tạp như hiện nay. Dinh dưỡng cung cấp nguyên liệu quý giá để tổng hợp các thành phần miễn dịch. Các nguyên tố vi lượng, đặc biệt là kẽm và sắt có vai trò quan trọng trong việc cải thiện miễn dịch cho trẻ. Sắt tham gia vào quá trình sản sinh ra các tế bào miễn dịch Lympho T - giúp chống lại sự tấn công của virus, vi khuẩn. Bởi vậy, khi cơ thể trẻ bị thiếu sắt thì điều hiển nhiên xảy ra là hệ miễn dịch sẽ suy giảm… Cùng với sắt thì kẽm cũng đóng vai trò quan trọng với hệ miễn dịch. Vì kẽm vừa là thành phần, vừa là xúc tác tăng cường sản xuất ra các yếu tố miễn dịch (miễn dịch tế bào, miễn dịch thích ứng), từ đó tạo một hệ thống phòng thủ giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh.

Hiện nay ở Việt Nam tình trạng trẻ em thiếu kẽm và sắt còn cao. Theo nghiên cứu tổ chức dinh dưỡng Đông Nam Á, bữa ăn hàng ngày của trẻ em Việt chỉ đáp ứng được 50% nhu cầu kẽm và sắt. Vì vậy, theo các chuyên gia y tế, để đảm bảo đủ lượng kẽm, sắt cho nhu cầu hàng ngày giúp nâng cao hệ miễn dịch thì các bậc phụ huynh nên bổ sung cho trẻ bằng sản phẩm dạng lỏng dễ uống, dễ hấp thu.