Nhà ở xã hội bị thao túng?

Theo quy định, để được mua NƠXH, người mua phải nộp hồ sơ, xét duyệt, bốc thăm. Bởi, NƠXH được hưởng ưu đãi miễn tiền sử dụng đất nên giá bán nhà ở này thấp hơn so với thị trường và chỉ bán cho các đối tượng thu nhập thấp, chưa có nhà ở, hoặc người có công.

Bên cạnh đó, người mua, thuê mua NƠXH chỉ được phép bán lại, thế chấp hoặc cho thuê sau khi được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất theo quy định của pháp luật về đất đai. Điều đó có nghĩa, người được mua NƠXH không được chuyển nhượng nhà dưới mọi hình thức trong tối thiểu 5 năm (tính từ ngày bên mua đã thanh toán hết tiền mua nhà).

Như vậy mọi trường hợp cho thuê, thuê mua, mua bán NƠXH không đúng quy định thì hợp đồng cho thuê, thuê mua, mua bán nhà ở không có giá trị pháp lý. Bên thuê, thuê mua, mua bán phải bàn giao lại nhà ở cho đơn vị quản lý NƠXH; nếu không bàn giao lại nhà ở thì UBND cấp tỉnh sẽ tổ chức cưỡng chế để thu hồi lại nhà ở đó.

Tuy nhiên, trên thực tế việc mua bán các căn hộ nhà ở xã hội trái quy định đang diễn ra hàng ngày và công khai qua nhiều website bán bất động sản, lượng thông tin rao bán nhà ở xã hội rất lớn. Xảy ra tình trạng trên, theo các chuyên gia bất động sản, có thể công tác kiểm tra sau khi duyệt hồ sơ mua nhà ở xã hội (NƠXH) quá lỏng lẻo, nên có tình trạng nhiều người sang tay để kiếm lời ngay trong khi nhiều người khác muốn mua để ở lại không đến lượt.

"Cách "lách luật" mua bán NƠXH phổ biến hiện nay đang diễn ra là hai bên mua bán bằng các hình thức: Lập vi bằng, hợp đồng hứa mua hứa bán, hợp đồng ủy quyền, lập di chúc cho người mua… tuy nhiên hình thức mua bán này tiềm ẩn rất nhiều rủi ro có thể xảy ra. Cụ thể, người mua lại suất NƠXH sẽ luôn gặp bất lợi tiền mua nhà dù đã thanh toán đủ cho người bán thì người mua vẫn phải chờ 5 năm mới được sang tên sở hữu căn NƠXH (khoản 4 Điều 62 Luật Nhà ở 2014).

Trả lời về vấn đề trên, tại cuộc họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 2 (ngày 2/3), Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Quang Hùng cho biết, toàn bộ các quy trình, thủ tục thuê, mua NƠXH được quy định đầy đủ trong các văn bản quy phạm pháp luật. Cụ thể, quy trình như sau: Chủ dự án sau khi xây dựng xong công trình thì các đối tượng được quyền mua sẽ có đăng ký và sau đó lập danh sách và danh sách này chuyển về Sở Xây dựng để kiểm tra, nếu như đủ điều kiện thì sẽ tiến hành thương lượng, mua bán. Trong trường hợp số người mua ít hơn số căn hộ bán thì họ được quyền lựa chọn. Còn trong trường hợp số người mua nhiều hơn số căn hộ bán thì tiến hành bốc thăm. Trong trường hợp, nếu có sự không minh bạch trong quá trình bốc thăm thì mặc nhiên được tuyên hủy và coi như giao dịch mua bán không đủ thủ tục pháp lý và người mua có nghĩa vụ trả lại căn hộ cho chủ dự án.

Trong trường hợp chủ dự án không thực hiện trách nhiệm này thì chính quyền địa phương, cụ thể là UBND tỉnh, có quyền cưỡng chế, thu hồi căn hộ này và trả lại cho chủ dự án.

Quy định của pháp luật là rất rõ ràng, cụ thể. Tuy nhiên, trong bối cảnh cầu cao cung ít, lại thiếu công khai, minh bạch trong quá trình xét duyệt mua NƠXH như hiện nay thì dư luận đặt câu hỏi có không có việc thao túng NƠXH là hoàn toàn có cơ sở.