Ngành LĐ-TB&XH có nhiều đóng góp quan trọng trong chiến lược phát triển thanh niên Việt Nam

Các chỉ tiêu của chiến lược thanh niên đạt và vượt

Trong những năm qua, đội ngũ công chức, viên chức thanh niên Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã không ngừng phát triển cả về số lượng và chất lượng, trong đó lực lượng công chức, viên chức thanh niên đóng vai trò quan trọng, xung kích trong các hoạt động của Bộ. Tính đến 31/12/2018 số lượng đoàn viên là 685 người trong đó Ban Chấp hành Đoàn Bộ hiện có 18 Ủy viên, Ban Thường vụ có 7 Ủy viên, trong đó có Bí thư và 3 Phó bí thư; có 36 cơ sở đoàn trực thuộc.

Thực hiện Chiến lược phát triển thanh niên Việt Nam giai đoạn 2011-2020 ngành LĐ-TB&XH đã thực hiện 3 nhiệm vụ: Xây dựng chương trình phát triển thanh niên Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội giai đoạn 2013 - 2020 và kế hoạch phát triển thanh niên 5 năm 2011 - 2015 của Bộ; Đề án "đổi mới công tác tư vấn hướng nghiệp, dạy nghề và giải quyết việc làm"; Đề án "Tăng cường công tác thông tin truyền thông về thị trường lao động và việc làm cho thanh niên".

Về tư vấn hướng nghiệp, giải quyết việc làm, giảm thiểu tỷ lệ thất nghiệp, Bộ đã tích cực triển khai thực hiện các chương trình, dự án, chính sách về giải quyết việc làm, tư vấn nghề nghiệp, việc làm. Cụ thể: Giai đoạn 2011 - 2018, hằng năm cả nước đã giải quyết việc làm cho khoảng 1,5 đến 1,6 triệu lao động , trong đó lao động trong độ tuổi thanh niên là chủ yếu (chiếm khoảng 60%). Quỹ quốc gia về việc làm tiếp tục phát huy vai trò hỗ trợ tạo việc làm một cách hiệu quả thông qua cho vay với lãi suất ưu đãi . Doanh số cho vay giải quyết việc làm từ quỹ quốc gia về việc làm giai đoạn 2015 đến tháng 5 năm 2019 đạt 24.459 tỷ đồng, với gần 800 nghìn lượt khách hàng được vay vốn, góp phần hỗ trợ tạo việc làm, duy trì và mở rộng việc làm cho 885 nghìn lao động chủ yếu ở khu vực nông thôn, trong đó khoảng 50% lao động trong độ tuổi thanh niên.

Nhằm đẩy mạnh kết nối cung - cầu lao động, Bộ đã chỉ đạo các Sở LĐ-TB&XH các địa phương tổ chức các hoạt động như: "Ngày hội tư vấn nghề nghiệp", "Hội chợ việc làm", gặp gỡ trao đổi giữa thanh niên với người sử dụng lao động để tạo cơ hội học nghề - lập nghiệp cho thanh niên. Giai đoạn 2011 - 2018, hệ thống các trung tâm đã tư vấn cho khoảng 19 triệu người trong đó số tìm được việc làm khoảng 5,988 triệu lao động (chiếm 30,3%). Từ năm 2018 đến nay trong khuôn khổ Dự án Phát triển thị trường lao động và việc làm thuộc Chương trình mục tiêu giáo dục nghề nghiệp - việc làm và an toàn lao động giai đoạn 2016 - 2020: Đã tư vấn, định hướng nghề nghiệp cho 90.507 lượt người trong đó tư vấn cho thanh niên là 73.126 lượt người. Giới thiệu việc làm thành công cho 9.352 lượt lao động trong đó giới thiệu việc làm thành công cho thanh niên là 8.353 người. Đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng hướng nghiệp, khởi sự doanh nghiệp cho 19.404 người lao động trong đó đào tạo, bồi dưỡng cho thanh niên là 17.759 người.

"Lượng" hóa các vấn đề về thanh niên trong Bộ luật Lao động

Phát biểu tại buổi làm việc, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung khẳng định, thời gian qua các văn bản pháp luật liên quan đến ngành nói chung, trong đó có thanh niên đã được tiến hành đầy đủ kịp thời và tương đối toàn diện. "Đỉnh cao chính là Bộ luật Lao động sửa đổi. Tất cả những vấn đề gì tốt nhất liên quan đến thanh niên đã được lượng hóa trong Bộ luật Lao động" – Bộ trưởng khẳng định.

Theo Bộ trưởng, tại Bộ luật Lao động vấn đề đào tạo nghề đã được gắn với vai trò, trách nhiệm của doanh nghiệp, người chủ sử dụng lao động. Hay Luật giáo dục lần đầu tiên chúng ta đưa vấn đề phân luồng học sinh vào. Tất cả các chính sách pháp luật đã tạo ra bước đột phá rất mạnh trong chuẩn hóa giáo dục nghề nghiệp, phân luồng học sinh, lưu thông. Ngoài ra, những chính sách liên quan cho vay vốn thanh niên lập nghiệp, khởi nghiệp, hỗ trợ thanh niên huyện nghèo 30a, thanh niên dân tộc thiểu số đi xuất khẩu lao động hay chương trình đào tạo điều dưỡng viên của Đức và IM Japan là chương trình đưa lao động sang Nhật Bản làm việc theo hình thức thực tập sinh kỹ năng của Bộ LĐTB&XH….cho thấy hệ thống chính sách liên quan đến ngành bao giờ cũng ưu tiên vấn đề thanh niên hàng đầu.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, một năm Bộ được giao khoảng 240 đầu việc (nhiệm vụ), Bộ LĐ-TB&XH luôn là một trong những Bộ hoàn thành 100% các đề án, công việc. Chỉ tính riêng năm 2019, Bộ đã chủ trì soạn thảo Bộ luật Lao động và một số Công ước, sang năm 2020, Bộ phải xây dựng và trình Chính phủ 50 Nghị định (trong đó riêng Bộ luật Lao động 11 Nghị định Chính phủ, 1 quyết định, 7 thông tư)…

Bộ trưởng cho biết thêm, thời gian qua, bức tranh tổng thể về việc làm rất tốt. Hiện nay tỷ lệ thất nghiệp của chúng ta là 2,2%, chúng ta là một trong 20 quốc gia có tỷ lệ thất nghiệp thấp nhất thế giới. Tỷ lệ thanh niên thất nghiệp giảm. Tỷ lệ chuyển dịch cơ cấu lao động tương đối nhanh, hiện nay chỉ con hơn 35% là lao động nông nghiệp. Đào tạo nghề đến nay đạt 107% chỉ tiêu đề ra.

Theo Bộ trưởng để đạt được kết quả trên, thời gian qua Bộ đã đưa ra đề án đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp với 10 giải pháp căn bản. Trong đó có 3 giải pháp đột phá: thứ nhất tự chủ (tự chủ về tổ chức, bộ máy, tuyển sinh về đầu ra, kết nối, Thứ 2: kết nối doanh nghiệp, đào tạo theo địa chỉ đầu ra, đơn đặt hàng…Thứ 3: chuẩn hóa về giáo trình, chương trình, đẩy mạnh hợp tác quốc tế. "Đến nay cả nước có 25 trường đào tạo theo chương trình chuẩn của Úc; 45 trường chất lượng cao đào tạo theo chuẩn của Đức. Điều đó có nghĩa cùng một thời gian học, khi sinh viên ra trường sẽ có 2 chứng chỉ trong nước và quốc tế vì vậy có thể tham gia thị trường lao động trong nước và quốc tế" – Bộ trưởng thông tin thêm.

Bình quân 1 năm cả nước có khoảng 140.000 người đi xuất khẩu lao động. Hiện chúng ta đang hướng tới đưa người việt Nam đi xuất khẩu lao động ở những thị trường tốt, hạn chế thị trường rủi ro, công việc rủi ro. Mở ra những lĩnh vực theo tinh thần cùng nhau hợp tác từ đào tạo, tuyển dụng để làm sao sau này người lao động quay trở về có thể phát triển được trong nước.

Tuy nhiên, tại buổi làm việc, Bộ trưởng cũng nêu lên một số vấn đề đáng ngại về thanh niên. Thứ nhất: Đó là tình trạng già hóa dân số (Năm 2011, mỗi năm có khoảng 1,2 triệu người tham gia thị trường lao động nhưng đến nay chỉ còn 400.000 người tham gia mỗi năm). Thứ 2: Khu vực nông thôn đang gặp 2 vấn đề hóa: người già hóa và phụ nữ hóa. Thứ 3: Sự phát triển về thể lực, tầm vóc thanh niên chậm so với các quốc gia. Quy mô phát triển nguồn nhân lực đặc biệt nhân lực trẻ có vấn đề. Tỷ lệ lao động trẻ qua đào tạo, có chứng chỉ thấp so với tỷ lệ lao động (khoảng 23,5%). Cơ cấu nhân lực Việt Nam bất hợp lý, thiếu thầy, thiếu cả thợ. Thiếu lực lượng kỹ sư, công nhân kỹ thuật cao. Tỷ lệ thất nghiệp thanh niên cao. Tỷ lệ thất nghiệp bình quân cả nước thấp nhưng tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên còn cao, giảm thất nghiệp trong thanh niên chậm. Thứ 4: Gia tăng tình trạng thanh niên nghiện ma túy, vi phạm pháp luật thông qua ma túy và tình trạng bạo lực, xâm hại tình dục trẻ em…Đây là vấn đề nhức nhối trong thanh niên.

Trước thực trạng đó, Bộ trưởng đề xuất: "Thời gian tới cần tạo môi trường cho thanh niên phát triển, đó là môi trường học tập, vui chơi lành mạnh phát triển và môi trường để thanh niên tiệm cận vấn đề mới nhưng có khả năng đề kháng. Xây dựng và phát triển thị trường lao động đồng bộ, lành mạnh, trong đó dự báo được cung cầu lao động. Đào tạo cái thị trường lao động cần chứ không phải nhà trường có. Đồng thời cần phải tổng kết chiến lược phát triển thanh niên báo cáo với Chính phủ để ban hành các chính sách phù hợp, đáp ứng đời sống thực tiễn của thanh niên".

Kết luận buổi làm việc, Bí thư thứ nhất Trung ương Đoàn Thanh niên Lê Quốc Phong, đánh giá cao những chỉ tiêu, đề án của ngành liên quan đến lĩnh vực thanh niên trong năm, qua đó đóng góp chung cho chiến lược phát triển thanh niên Việt Nam. Đánh giá cao sự chuẩn bị tài liệu kỹ lưỡng của Bộ, để Đoàn có cái nhìn tổng thể về kết quả công việc của Bộ tham gia thực hiện các chính sách pháp luật về thanh niên.

Ông Lê Quốc Phong khẳng định, Bộ LĐ-TB&XH là Bộ có nhiều lĩnh vực liên quan đến thanh niên, trong tổng số 29 chỉ tiêu của chiến lược thì có tới 12 chỉ tiêu của Bộ LĐ-TB&XH đây là những mảng nội dung rất lớn. Đặc biệt có nhiều tiêu do chỉ do Bộ LĐ-TB&XH thực hiện điều đó cho thấy lĩnh vực Bộ chịu trách nhiệm về thanh niên rất lớn. Nhưng với sự quan tâm, đầu tư chỉ đạo của Bộ trưởng và sự tham gia thực hiện của các đơn vị liên quan nên các lĩnh vực này đã đạt được các kết quả cụ thể. Bộ đã có sự chủ động trong việc triển khai công việc của mình…

Tại buổi làm việc Bí thư Thứ nhất Trung ương Đoàn Thanh niên đề nghị Bộ, tiếp tục quan tâm chỉ đạo thực hiện và đạt được các nhóm chỉ tiêu trong chiến lược 2011-2020 với nhiều mô hình mới trong cách làm của Bộ. Trong các nhóm công việc, đề nghị Bộ quan tâm việc làm cho thanh niên trong đó có vấn đề thị trường lao động, làm sao để thông tin nhanh kịp thời đến thanh niên về thị trường lao động, việc làm. Ngoài ra công tác Hướng nghiệp cần tiếp tục đổi mới, cách làm mới, nâng cao chất lượng trung tâm giới thiệu việc làm. Chăm lo đời sống tinh thần cho thanh niên khu công nghiệp, khu chế xuất. Đề xuất Bộ cho ý kiến, đóng góp xây dựng Luật Thanh niên sửa đổi trong thời gian tới.