Ngành hàng không thiếu nhân lực trình độ cao

Ngành hàng không hiện nay đang rất phát triển, đòi hỏi nguồn nhân lực mạnh nhưng lực lượng nhân sự trong lĩnh vực này chủ yếu là của nước ngoài, nhân lực trong nước rất hạn chế.

Nhiều sự cố là do yếu tố con người

Theo báo cáo mới nhất của Cục Hàng không Việt Nam (HKVN), trong 6 tháng đầu năm, không có sự cố nghiêm trọng xảy ra với tàu bay. Đối với tàu bay đăng ký Việt Nam, Cảng vụ nhận được báo cáo về 175 sự cố, vụ việc. Trong đó, 3 sự cố mức C, 32 sự cố mức D và 140 vụ việc mức E. Tổng số sự cố giảm 14,6% so với cùng kỳ năm 2015. Nguyên nhân chủ yếu do kỹ thuật (23 sự cố) và nguyên nhân có yếu tố con người (9 sự cố). Với tàu bay đăng ký nước ngoài ghi nhận 25 sự cố với 1 mức B, 4 mức D và 20 mức E.

Cũng trong tháng 6 vừa qua, Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO) đã thực hiện đánh giá năng lực giám sát an toàn KHVN. Kết quả đạt 67,36% mức độ triển khai hiệu quả hệ thống giám sát an toàn (tăng 11,29% so với năm 2011). Kết quả này được đánh giá cao hơn trung bình thế giới (65%) và khu vực Đông Nam Á (61,09%).

Tuy nhiên, Cục trưởng Cục HKVN Lại Xuân Thanh cho biết, dù kết quả đạt được tương đối khả quan nhưng thời gian qua vẫn còn 1 sự cố nghiêm trọng (mức B) và 3 sự cố uy hiếp an toàn cao (mức C) đều do yếu tố con người. “Ngay cả vụ việc mới nhất xảy ra ngày 27- 7 vừa qua, khi tiếp viên hàng không mang 80 cây vàng lên máy bay cũng đặt ra câu hỏi về việc giám sát an ninh nội bộ, vành đai giám sát an ninh cũng là yếu tố con người”, ông Lại Xuân Thanh nhìn nhận.

Theo đó, toàn ngành hàng không hiện có khoảng 19.000 lao động. “Chúng ta cần phải đi thẳng vào mục tiêu, có định hướng rõ ràng, đó là tập trung vào đào tạo nghề. Hiện nước ta có đến 19.000 nhân viên hàng không. Ngành này không cần những lao động có tay nghề vững vàng chứ không đòi hỏi phải có nhiều kỹ sư, tiến sĩ”. Cục trưởng Cục HKVN nhấn mạnh.

Còn ông Đỗ Quang Việt, Phó Cục trưởng Cục HKVN cho rằng, các nguyên nhân do yếu tố con người đầu tiên phải kể đến là lỗi do tổ bay đánh giá không đúng tình huống hoặc không tuân thủ phương thức khai thác tiêu chuẩn, tình trạng canh, nghe, nhận nhầm huấn lệnh, hoặc không tuân thủ huấn lệnh. Hoặc do nhân viên vận hành trang thiết bị mặt đất điều khiển không hợp lý gây đâm va vào tàu bay và phương tiện khác gây hư hại, ảnh hưởng đến an toàn, khai thác bay…“Trước mắt, Cục HKVN, Cảng vụ và bản thân các hãng hàng không cần tăng cường huấn lệnh đào tạo, nâng cao kỹ năng xử lý tình huống, khuyến cáo người lái tàu bay cần nâng cao ý thức, trách nhiệm trong thi hành nhiệm vụ cho thành viên tổ bay. Đồng thời, tăng cường huấn luyện đặc biệt về chính sách an toàn, chất lượng tuân thủ quy trình, nâng cao văn hóa an toàn cho nhân viên vận hành trang thiết bị mặt đất để hạn chế tối đa những sự cố uy hiếp an toàn do con người gây ra”, ông Đỗ Quang Việt nói. 

Nhân lực: áp lực nặng nhất, tiền chưa chắc làm được

Trong khi nguồn nhân lực, đặc biệt là nhân lực kỹ thuật cao, tay nghề giỏi chưa thể đáp ứng được thì tốc độ phát triển của ngành hàng không lại quá “nóng”. “Hàng không nước ta hiện nay đang phát triển rất mạnh, áp lực về cơ sở hạ tầng cũng là vấn đề nhưng áp lực nặng nhất là nguồn nhân lực, vì có tiền chưa chắc làm được”. Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Nhật khẳng định như vậy tại Hội nghị “Đánh giá kết quả thực hiện chỉ đạo của Bộ GTVT về nâng cao quy mô và chất lượng đào tạo nguồn nhân lực phục vụ ngành hàng không”

“Chúng ta cố gắng làm sao phải tự chủ, tự đào tạo nguồn nhân lực cho mình. Tốc độ tăng trưởng của ngành hàng không hiện rất cao nên chúng ta phải có trách nhiệm đào tạo nhân lực cho ngành. Nếu vẫn để tình trạng này, chi phí sản xuất của ngành hàng không rất lớn và không tự chủ lực lượng người lao động”, ông Nhật nói.

Cục HKVN cho biết, 6 tháng đầu năm 2016, sản lượng điều hành bay đi/đến đạt 179.000 chuyến, tăng 26% so với cùng kỳ 2015; điều hành bay quá cảnh đạt 190.600 chuyến, tăng 15,4% so với cùng kỳ 2015. Tổng lượng vận chuyển hành khách đạt 25 triệu khách, tăng 29,7% so với cùng kỳ 2015; vận chuyển hàng hóa 405.000 tấn, tăng 6,2% so với cùng kỳ năm 2015. Tốc độ phát triển của ngành HKVN trong những năm gần đây được ghi nhận vào top đầu những nước phát triển mạnh trên thế giới.

Tuy nhiên, vận tải hàng không phát triển quá mạnh, trong khi cơ sở hạ tầng và con người chưa thể đáp ứng kịp là một trong những điểm yếu của ngành Hàng không hiện nay. Đặc biệt là nhân lực, có hãng hiện phải thuê đến 90% nhân lực từ nước ngoài. “Theo quy định hiện hành, cả nước cần ít nhất 27 giám sát an toàn hàng không. Tuy nhiên, hiện Cục HKVN mới chỉ có 17 giám sát viên, thiếu 10 giám sát viên an toàn hàng không lĩnh vực tàu bay và khai thác tàu bay so với quy định”, Ông Đỗ Quang Việt cho biết thêm.

Đại diện các doanh nghiệp trong lĩnh vực hàng không thì cho rằng không chỉ thiếu về trình độ kỹ thuật, sinh viên ngành hàng không còn rất yếu về tiếng Anh. Đây là một hạn chế rất lớn khiến các doanh nghiệp không mặn mà nhiều với nguồn lao động trong nước. Nhiều doanh nghiệp tuyển sinh viên vào phải bỏ tiền ra để đào tạo lại, tốn kém hơn cả đào tạo một người mới. 

Ngoài ra, Cục HKVN cũng đang thiếu 5 giám sát viên an toàn lĩnh vực quản lý hoạt động bay theo khuyến cáo của ICAO. “Nhu cầu thực tế hiện nay còn thiếu đến 46 giám sát viên về tàu bay, về cảng hàng không, đường bay… Đây là vấn đề rất đau đầu, trước mắt chúng tôi đã yêu cầu các hãng hàng không cung cấp thêm những người có khả năng để bổ nhiệm, khoảng 20 người. Dù vừa qua có bổ nhiệm một số đồng chí nhưng khi đưa hồ sơ ra ICAO thì họ bác ngay vì đầu vào nguồn nhân lực không đảm bảo. Những người học về tài chính hay kinh doanh… ICAO đều đánh giá là không đủ trình độ về giám sát”, ông Đỗ Quang Việt chia sẻ.