Làm gì khi siêu vi khuẩn kháng thuốc

Thưa bác sĩ những loại bệnh nào thường hay sử dụng kháng sinh để điều trị? Những loại bệnh nào thường sử dụng kháng sinh liều cao?

TS BS Lê Tiến Dũng: Những bệnh do nhiễm vi khuẩn, nhiễm trùng thì phải sử dụng kháng sinh để điều trị. Mỗi loại kháng sinh sẽ có một liều điều trị nhất định.  Tuy nhiên có một số loại kháng sinh như Beta lactam, Carbapenem, Quinolon, Glycoside thì trong một số trường hợp người bệnh bị bệnh nặng hoặc nhiễm trùng huyết thì phải tăng liều lượng (có thể phải gấp đôi) để đảm bảo gia tăng kết quả điều trị, có thể kháng được vi khuẩn đặc biệt là các vi khuẩn kháng thuốc trong những trường hợp nhiễm khuẩn nặng.

Khi dung kháng sinh đôi khi chúng ta gặp những tác dụng phụ không mong muốn và chống chỉ định của thuốc kháng sinh?

TS BS Lê Tiến Dũng: Tác dụng phụ xảy ra khi người bệnh dị ứng với loại kháng sinh đó. Người bệnh có thể bị nổi mề đay, ngứa,…Trong trường hợp nghiêm trọng, người bệnh có thể bị sốc phản vệ dẫn đến tử vong. Chống chỉ định khi sử dụng kháng sinh có thể là uống lúc đói, hoặc lúc no hoặc tiêm chích vào một thời điểm thích hợp.

Việc lạm dụng thuốc kháng sinh trong việc kê toa và điều trị có nghĩa là gì? Và hậu quả của nó gây ra như thế nào thưa bác sĩ?

TS BS Lê Tiến Dũng: Kháng sinh chỉ được sử dụng trong những trường hợp người bệnh bị nhiễm vi khuẩn. Những trường hợp còn lại, không phải nhiễm khuẩn mà lại sử dụng kháng sinh thì đó gọi là lạm dụng kháng sinh không cần thiết. Ví dụ: Những trường hợp viêm mà không phải nhiễm (vi khuẩn), hoặc là những trường hợp nhiễm virus, nhiễm ký sinh trùng thì không cần sử dụng đến kháng sinh.

Tốn kém chi phí ( không cần sử dụng mà lại phải mua, có những loại kháng sinh rất đắt tiền). Gây ra các tác dụng phụ của thuốc như sốc thuốc,…Gia tăng những chủng vi khuẩn kháng thuốc. Việc sử dụng kháng sinh không đúng cách đã dẫn đến các vi khuẩn đột biến kháng thuốc, càng ngày càng khó điều trị hơn. Hiện nay đã xuất hiện những chủng vi khuẩn siêu kháng thuốc, kháng với tất cả những loại kháng sinh

Ảnh: Minh họa

Vậy bác sĩ có nhận định thế nào về việc xuất hiện một siêu vi khuẩn kháng thuốc tại Mỹ? Và cách sử dụng thuốc kháng sinh trong cộng đồng?

TS BS Lê Tiến Dũng: Có thể là từ trước đến giờ, nước Mỹ chưa từng phát hiện ra loại chủng siêu vi khuẩn kháng thuốc này nhưng trên thế giới đã từng xuất hiện rải rác các loại vi khuẩn kháng mọi loại kháng sinh. Ví dụ tại châu Á Thái Binh Dương, tỉ lệ mắc siêu vi khuẩn kháng thuốc Acinetobacter baumannii là 0.8%, Đài Loan là 5.4%, Trung Quốc là 3.8%, ở Châu Âu tỉ lệ thấp hơn.

Cơ chế của siêu vi khuẩn kháng thuốc là tiết ra một loại men chống lại các loại kháng sinh mạnh nhất bây giờ. Chỉ sử dụng kháng sinh đối với những bệnh nhiễm khuẩn cần phải điều trị kháng sinh. Người bệnh muốn sử dụng kháng sinh cần phải được bác sĩ khám, chẩn đoán và cho chỉ định sử dụng kháng sinh. Không nên tự đi mua thuốc, tự đi mua kháng sinh để điều trị vì người bệnh sẽ không biết việc sử dụng kháng sinh đó có cần thiết hay không, liều lượng và thời gian sử dụng như thế nào cho đúng và đủ. Một trong những bất cập hiện nay là người dân tiếp cận với kháng sinh quá dễ. Quyết định sử dụng kháng sinh để điều trị bệnh cần có chỉ định của bác sĩ, giúp cho việc sử dụng đúng và đủ. Người dân cần sử dụng kháng sinh một cách dè dặt, đừng bao giờ tự ý mua và tự điều trị kháng sinh.

Nguyên nhân gây ra việc gia tăng kháng thuốc hiện nay, ngoài việc tự ý mua thuốc của người dân, không nghe theo chỉ định của bác sĩ thì còn có nguyên nhân do bác sĩ cho chỉ định không đúng (không cần kháng sinh mà lại cho sử dụng kháng sinh, cho không đúng loại kháng sinh với bệnh lý đó). Bên cạnh đó, là việc sử dụng kháng sinh cho các vật nuôi (súc vật, cá,…). Việc lạm dụng thuốc kháng sinh làm dư lượng kháng sinh trong vật nuôi. Khi sử dụng những thức ăn này, vô tình người dân đã tiếp xúc và nạp vào cơ thể lượng kháng sinh dễ gây đột biến vi khuẩn kháng thuốc

Để chống lại việc gia tăng các siêu vi khuẩn kháng thuốc trong cơ thể thì chúng ta cần phải sử dụng đúng và đủ thuốc kháng sinh. Đúng là khi bị nhiễm khuẩn mới sử dụng thuốc kháng sinh, đúng kháng sinh với loại vi khuẩn đó. Đủ là đủ liều và đủ thời gian để diệt được loại vi khuẩn đó.

Những bệnh phổ biến nào có nguy cơ kháng thuốc cao? Thưa bác sĩ?

TS BS Lê Tiến Dũng: Những bệnh nhiễm trùng nặng nào thì đều có thể xuất hiện tác nhân gây bệnh là vi khuẩn kháng thuốc như bệnh nhiễm trùng tiểu, nhiễm trùng màng não, nhiễm trùng xương khớp,…Ví dụ như trong viêm phổi cộng đồng, những chủng vi khuẩn kháng thuốc cũng rất thường gặp như chủng phế cầu. Trong nghiên cứu ở vùng châu Á-Thái Bình Dương gồm có 12 quốc gia thì Việt Nam là đứng đầu trong 12 nước có tỉ lệ siêu vi khuẩn phế cầu kháng thuốc cao nhất. Những chủng vi khuẩn kháng thuốc ngày càng tăng làm cho việc điều trị ngày càng khó khăn, tỉ lệ tử vong cao.

Cảm ơn bác sĩ!