Kế hoạch kích thích tiêu dùng của TQ hậu COVID-19: Liệu có tránh được bài học 10 năm trước

Mỹ, Nhật Bản phát tiền mặt, Trung Quốc phát thẻ tặng quà

Càng nhiều thành phố của Trung Quốc tham gia vào phong trào phân phát thẻ quà tặng miễn phí cho người dân để kích thích tiêu dùng cá nhân trong bối cảnh người dân vẫn còn ám ảnh bởi dịch virus corona chủng mới. Tuy vậy, hầu như không có dấu hiệu nào cho thấy Bắc Kinh sẽ cung cấp tiền mặt cho người dân.

Ít nhất 30 thành phố trên khắp Trung Quốc đang phân phối thẻ quà tặng cho người dân mua sắm 1 số loại hàng hóa nhất định. Tuy nhiên, tổng số tiền của chương trình thẻ quà tặng này là 5 tỷ Nhân dân tê (NDT), tương đương 704 triệu USD, chỉ chiếm chưa đến 0,01% tổng doanh số bán lẻ trong năm 2019.

Chương trình phát thẻ quà tặng được sử dụng lần đầu tiên tại thành phố Nam Kinh, thủ phủ của tỉnh Giang Tô vào giữa tháng 3 vừa qua. Các thẻ quà tặng trực tuyến do các hãng bán lẻ phát hành có giá trị 50 hoặc 100 NDT (7 USD hoặc 14 USD), được phân phối cho người dân thông qua hệ thống xổ số.

Mỹ, Hồng Kông và Nhật Bản, các quốc gia hỗ trợ tiền mặt cho các hộ gia đình. Chính quyền Hồng Kông cam kết hỗ trợ cho mỗi người dân 10.000 đô la Hồng Kông (1.300 USD), trong khi người dân Mỹ được xác định có mức thu nhập thấp sẽ nhận được 1.200 USD.

Trái lại, kế hoạch hỗ trợ kinh tế của quốc gia đông dân nhất thế giới phụ thuộc phần lớn vào việc bơm tiền vào hệ thống ngân hàng với kì vọng rằng khoản tiền này sẽ tiếp tục thúc đẩy cho sự hồi phục của các doanh nghiệp nhỏ. Chính quyền địa phương cũng sẽ nhận được các khoản tiền để đầu tư cho các dự án cơ sở hạ tầng mới, nhằm cải thiện tình trạng thất nghiệp.

Nên rót tiền vào ngân hàng hay người dân?

Theo ông Zhang Jun, nhà kinh tế trưởng tại hãng Chứng khoán Morgan Stanley Huaxin, "Trong thời điểm nhiều bất ổn như hiện tại, người dân có xu hướng gửi tiền vào ngân hàng thay vì chi tiêu mua sắm. Chính quyền trung ương sẽ ít có khả năng triển khai một gói hỗ trợ tài chính bằng tiền mặt cho các hộ gia đình. Tôi không tin rằng sẽ có sự phục hồi tiêu dùng vào quý II hoặc nửa cuối năm nay, ngay cả khi đại dịch COVID-19 đã được kiểm soát"

Năm ngoái, tổng thu ngân sách của Trung Quốc đạt 19 nghìn tỷ NDT (2,7 nghìn tỷ USD), tương đương mức thu nhập khoảng 13.570 NDT (1.900 USD) cho mỗi người dân.

Ông Zhu Zhengfu, một thành viên của Hội nghị tư vấn chính trị nhân dân Trung Quốc, đã đề xuất chính phủ nghiên cứu việc cung cấp cho mỗi người dân 2.000 NDT (282 USD) như một khoản trợ cấp trong mùa dịch để hỗ trợ tiêu dùng. Cũng theo ông Zhu, khoản hỗ trợ này tương đương với mức chi tiêu tiêu dùng trung bình hàng tháng của người dân trong năm ngoái và sẽ góp phần cứu nhiều doanh nghiệp nhỏ khỏi phá sản.

Việc thiếu các chương trình hỗ trợ tài chính trực tiếp cho các hộ gia đình đang làm dấy lên một cuộc tranh luận rằng liệu việc tăng cường cho vay của hệ thống ngân hàng và các khoản đầu tư công có thực sự hỗ trợ cho những người chịu thiệt hại nhiều nhất về kinh tế do sự bùng phát của dịch viêm phổi do virus SARS-CoV-2 gây ra hay không. Những người này bao gồm người lao động nhập cư sống dựa vào công việc làm theo giờ hoặc những người quá nghèo để xin vay vốn.

Bài học 10 năm trước
Kế hoạch hỗ trợ kinh tế mới nhất của Trung Quốc bao gồm thúc đẩy đầu tư vào cơ sở hạ tầng mới trong đó việc xây dựng trung tâm dữ liệu và mạng viễn thông 5G, là một sự thay đổi lớn so với những gói kích thích kinh tế khổng lồ của Trung Quốc cách đây 1 thập kỉ.

Lúc đó, việc hệ thống ngân hàng bơm rất nhiều tiền cho doanh nghiệp nhà nước và công ty tín dụng địa phương dẫn tới các dự án đầu tư không hiệu quả và tỉ lệ nợ cao.

Ông Wang Jun, chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Zhongyuan, cảnh báo rằng phần lớn số tiền mà chính quyền địa phương huy động được phép huy động thông qua việc phát hành trái phiếu sẽ được đầu tư vào các dự án cơ sở hạ tầng "không cần thiết", trong khi đó số tiền này nên được sử dụng để kích thích tiêu dùng cá nhân.

"Phân phối thẻ quà tặng là một tín hiệu từ chính phủ để thúc đẩy tiêu dùng trực tiếp và hỗ trợ cho các gia đình thu nhập thấp. Nhưng chính phủ có khả năng triển khai một gói kích thích tiêu dùng lớn hơn và cần điều chỉnh cơ cấu phân bổ" trích lời ông Jun.

Trung Quốc vẫn chưa công bố mục tiêu tăng trưởng và các kế hoạch kinh tế cho năm nay. Một số chuyên gia dự đoán chính quyền Bắc Kinh sẽ tiếp tục triển khai các chương trình hỗ trợ đầu tư và tín dụng, những chuyên gia khác lại cho rằng sẽ có sự chuyển đổi để thúc đẩy tiêu dùng và động lực tăng trưởng mới thông qua các biện pháp cải cách.

"Đây sẽ là một bài kiểm tra để biết chính phủ Trung Quốc có thực sự tin tưởng vào vai trò của thị trường và người dân hay sẽ lại cân nhắc tư duy kinh tế theo kiểu kế hoạch tập trung như trước đây" ông Wang nói thêm.