Hòa giải viên là luật sư, chuyên gia phải ít nhất 10 năm kinh nghiệm: Quá cao

Hôm nay 25/5, Quốc hội thảo luận trực tuyến về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án. Đây là dự thảo luật đã được Quốc hội cho ý kiến 1 lần tại kỳ họp thứ 8 (tháng 10/2019).

Ít nhất 10 năm kinh nghiệm: Quy định quá cao

Về tiêu chuẩn, quyền, nghĩa vụ của Hòa giải viên; quan hệ giữa Tòa án và Hòa giải viên, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho biết, nhiều ý kiến tán thành với quy định tại dự thảo Luật về tiêu chuẩn của Hòa giải viên.

Theo đó, ngoài những đối tượng là những người có chức danh tư pháp đã nghỉ hưu (Thẩm phán, Kiểm sát viên…), thì Luật sư, chuyên gia, nhà chuyên môn khác phải có ít nhất 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực công tác mới có thể được xem xét, bổ nhiệm làm Hòa giải viên.

Bà Nga cũng cho hay, một số ý kiến cho rằng, quy định thời gian 10 năm như trên là quá dài, chỉ cần quy định 05 năm là đủ.

UBTVQH nhận thấy, đối tượng hòa giải, đối thoại thường là những vụ việc có tính chất chuyên ngành sâu, phức tạp, đòi hỏi Hòa giải viên phải am hiểu pháp luật nội dung, pháp luật tố tụng và có kinh nghiệm trong công tác pháp luật.

"Thực tiễn thí điểm tại 16 tỉnh, thành phố vừa qua cho thấy, hầu hết đội ngũ Hòa giải viên là các Thẩm phán, Kiểm sát viên, Điều tra viên, Thanh tra viên đã nghỉ hưu, các luật sư, chuyên gia có nhiều năm làm công tác pháp luật nên đã thực hiện tốt nhiệm vụ của Hòa giải viên và giải quyết hiệu quả các tranh chấp.

"Đây cũng là một trong những lý do dẫn đến kết quả hòa giải thành, đối thoại thành đạt cao vừa qua (78,08%) và đến nay chưa có vụ việc nào các đương sự đề nghị xem xét lại. Vì vậy, UBTVQH đề nghị Quốc hội cho được giữ như quy định của dự thảo Luật", bà Nga nhấn mạnh.

Thảo luận trực tuyến về nội dung này của dự án Luật Hòa giải, các đại biểu cho rằng, tiêu chuẩn của Hòa giải viên quy định trong dự thảo Luật là quá cao như: phẩm chất đạo đức tốt, có kỹ năng hòa giải, lại phải có kinh nghiệm ít nhất 10 năm…

Theo đó, về tiêu chuẩn Hòa giải viên, dự thảo Luật quy định, ngoài những đối tượng là những người có chức danh tư pháp đã nghỉ hưu (Thẩm phán, Kiểm sát viên…), thì Luật sư, chuyên gia, nhà chuyên môn khác phải có ít nhất 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực công tác mới được xem xét, bổ nhiệm làm Hòa giải viên.

"Tiêu chuẩn cao như thế này thì khó tìm được đội ngũ Hòa giải viên đa dạng thành phần. Hơn nữa, tiêu chuẩn Hòa giải viên ở Điều 1 của dự thảo phải có phẩm chất đạo đức tốt, gương mẫu, kinh nghiệm, có kỹ năng hòa giải, đối thoại... đã quá rõ, nên không cần thiết yêu cầu nhóm Luật sư, chuyên gia có kinh nghiệm đến 10 năm", Đại biểu Lưu Thành Công (đoàn Vĩnh Long) băn khoăn.

Đề nghị bổ sung đối tượng bổ nhiệm Hòa giải viên thêm các điều tra viên của các cơ quan điều tra, theo đại biểu Phạm Đình Cúc (Bà Rịa - Vũng Tàu), bởi đây cũng là lực lượng được đào tạo bài bản và có nhiều năm làm công tác pháp luật.

Đối với vấn đề các bên ngay từ đầu có quyền tự do lựa chọn Hòa giải viên, đại biểu Trần Thị Hằng (đoàn Bắc Ninh) đề nghị bổ sung quy định thêm thông tin kết quả hoạt động của Hòa giải viên để các bên tham gia hòa giải có cơ sở lựa chọn, thay đổi.

Nhiệm kỳ của Hòa giải viên 3 năm là quá ngắn

Còn liên quan đến nhiệm kỳ của Hòa giải viên, một số ý kiến đề nghị là 5 năm thay vì 3 năm, thậm chí không quy định nhiệm kỳ của Hòa giải viên.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga, việc quy định nhiệm kỳ 3 năm như dự thảo Luật nhằm khuyến khích các Hòa giải viên nỗ lực phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ để tiếp tục được tái bổ nhiệm; đồng thời tạo cơ chế sàng lọc kịp thời những Hòa giải viên không đáp ứng yêu cầu công việc do hạn chế về sức khỏe, năng lực…

Song theo đại biểu Lưu Thành Công, 3 năm là quá ngắn. Bởi, quy trình lựa chọn Hòa giải viên là rất kỹ, tiêu chuẩn khá cao, thủ thục bổ nhiệm chặt chẽ mà chỉ sau 3 năm, đúc rút được kinh nghiệm thì đã hết nhiệm kỳ. Dù có thể được bổ nhiệm lại nhưng quy định thời gian ngắn khiến tâm lý không yên tâm, chưa kể thủ tục bổ nhiệm lại gây tốn kém.

Tại phiên thảo luận, Chánh án TAND TC Nguyễn Hòa Bình cho biết, về vấn đề tiêu chuẩn Hòa giải viên là luật sư, chuyên gia, nhà chuyên môn phải có ít nhất 10 năm kinh nghiệm, quy định này nhằm bảo đảm chất lượng các Hòa giải viên để bảo đảm giải quyết các vụ việc của người dân được tốt hơn.

Ông Bình cho biết thêm, thời hạn về thâm niên có nơi đề nghị 15 năm, 10 năm, 7 năm. "Tất cả những ý kiến như thế này chúng tôi sẽ tiếp thu nhưng đây là lần đầu tiên chúng ta đặt ra câu chuyện này. Cho nên cơ quan soạn thảo cùng với cơ quan thẩm định xét thấy là 10 năm thì để đảm bảo chất lượng của hòa giải viên", ông Bình nói.

Cơ quan soạn thảo đặt ra 10 năm là hướng tới mục tiêu hòa giải, còn một số đại biểu đề nghị cho 5 năm để mở diện rộng hơn.

"Có thể khi chúng ta thử nghiệm một thời gian thấy 5 năm anh cũng tốt thì chúng ta hoàn toàn có thể xem xét lại câu chuyện này, nhưng khi đặt ra ban đầu chúng tôi đề nghị như vậy. Đại biểu còn đang có ý kiến khác nhau, chúng tôi sẽ nghiên cứu", ông Bình cho biết.