Hết năm 2022 chính thức "khai tử" sổ hộ khẩu

Hộ khẩu giấy được sử dụng hết 2022

Chiều 13/11, đa số đại biểu Quốc hội biểu quyết tán thành với tỷ lệ hơn 93%, Quốc hội thông qua Luật Cư trú (sửa đổi). Một trong những điểm đáng chú ý được báo chí và dư luận quan tâm là quy định thời gian “khai tử” sổ hộ khẩu.

Theo dự luật vừa được Quốc hội thông qua, luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2021. Song, sổ hộ khẩu, sổ tạm trú đã được cấp vẫn được sử dụng và có giá trị như giấy tờ, tài liệu xác nhận về cư trú theo quy định của luật này cho đến hết ngày 31/12/2022.

Trường hợp thông tin trong sổ hộ khẩu, sổ tạm trú khác với thông tin trong cơ sở dữ liệu về cư trú thì sử dụng thông tin trong cơ sở dữ liệu về cư trú.

Khi công dân thực hiện các thủ tục đăng ký, khai báo về cư trú dẫn đến thay đổi thông tin trong sổ hộ khẩu, sổ tạm trú, cơ quan đăng ký cư trú có trách nhiệm thu hồi sổ hộ khẩu, sổ tạm trú đã cấp.

Đồng thời, thực hiện điều chỉnh, cập nhật thông tin trong cơ sở dữ liệu về cư trú theo quy định của luật này và không cấp mới, cấp lại sổ hộ khẩu, sổ tạm trú.

Khi luật có hiệu lực, Chính phủ và các bộ, ngành liên quan cần rà soát các văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền ban hành có nội dung quy định liên quan đến sổ hộ khẩu, sổ tạm trú hoặc có yêu cầu xuất trình giấy tờ, tài liệu xác nhận về cư trú để sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với quy định của luật này.

Quốc hội yêu cầu hạn chế việc sử dụng thông tin về nơi cư trú là điều kiện để thực hiện các thủ tục hành chính.

Trước khi Quốc hội biểu quyết, do việc cho phép tiếp tục sử dụng sổ hộ khẩu, sổ tạm trú đến hết ngày 31/12/2022 để chứng minh nơi cư trú còn nhiều ý kiến khác nhau, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã gửi phiếu thăm dò ý kiến của các đại biểu Quốc hội.

Kết quả lấy phiếu cho thấy, có 266/402 đại biểu Quốc hội tham gia cho ý kiến đã đồng ý với phương án cho phép người dân được tiếp tục sử dụng sổ hộ khẩu, sổ tạm trú đã được cấp cho đến hết ngày 31/12/2022.

Từ kết quả thăm dò trên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thu theo ý kiến của đa số đại biểu Quốc hội nhằm tránh làm phát sinh thêm thủ tục hành chính, thêm phiền phức cho người dân, tạo áp lực lớn cho các cơ quan quản lý, đăng ký cư trú tại thời điểm Luật mới có hiệu lực thi hành.

Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, quy định như luật Quốc hội thông qua “không làm ảnh hưởng đến hiệu lực thi hành của Luật Cư trú và việc triển khai thực hiện các quy định của luật ngay từ thời điểm ngày 01/7/2021”.

Khi các cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu về cư trú hoàn thành việc xây dựng, vận hành thông suốt và các cơ quan, tổ chức, địa phương đã thực hiện tốt việc kết nối, liên thông để bảo đảm chỉ cần sử dụng số định danh cá nhân là có thể xác định được thông tin nhân thân, thông tin về nơi cư trú của công dân thì sổ hộ khẩu, sổ tạm trú sẽ tự chấm dứt vai trò ngay cả khi chưa đến thời hạn 31/12/2022.

Giữ điều kiện về diện tích nhà ở

Điểm mới khác của lần sửa đổi này là đã bỏ các quy định riêng về điều kiện đăng ký thường trú tại thành phố trực thuộc Trung ương như trong luật hiện hành. Bởi việc đặt ra các điều kiện riêng này sẽ làm hạn chế quyền tự do cư trú của công dân, tác động đến quyền, lợi ích hợp pháp của một bộ phận công dân đang sinh sống, làm việc tại các thành phố lớn, nhưng không đủ điều kiện đăng ký thường trú.

Luật Cư trú (sửa đổi) quy định: công dân có chỗ ở hợp pháp thuộc quyền sở hữu của mình thì được đăng ký thường trú tại chỗ ở hợp pháp đó. Theo đó, khoản 3, khoản 4, Điều 19, Luật Thủ đô quy định về điều kiện đăng ký thường trú ở Thủ đô đã được bãi bỏ.

Một vấn đề cũng còn ý kiến nhiều chiều suốt quá trình thảo luận là điều kiện đăng ký thường trú vào chỗ ở hợp pháp do thuê, mượn, ở nhờ. 

Thống nhất là cần quy định điều kiện, nhưng các ý kiến còn khác nhau liên quan đến việc xác định điều kiện này là diện tích nhà ở bình quân hay là thời gian tạm trú trên địa bàn. Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã gửi phiếu thăm dò ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội.

Kết quả lấy phiếu cho thấy, có 235/402 vị đại biểu Quốc hội có hồi âm đồng ý với phương án 1, quy định điều kiện đăng ký thường trú tại chỗ ở hợp pháp do thuê, mượn, ở nhờ là phải bảo đảm điều kiện về diện tích nhà ở tối thiểu do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quy định nhưng không thấp hơn 08m2 sàn/người. 

Có 153/402 vị đại biểu Quốc hội đồng ý với phương án 2, quy định điều kiện đăng ký thường trú là đã đăng ký tạm trú trong cùng phạm vi tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương từ 1 năm trở lên; chỉ có 19 đại biểu có ý kiến khác.

Do đó, dự thảo luật trình Quốc hội thông qua đã tiếp thu theo ý kiến của đa số đại biểu Quốc hội, thể hiện theo phương án phải bảo đảm điều kiện về diện tích nhà ở tối thiểu do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quy định nhưng không thấp hơn 08m2 sàn/người.

Lần sửa đổi này, điều kiện đăng ký tạm trú cũng thoáng hơn, theo hướng không quy định điều kiện riêng đối với người đăng ký tạm trú tại chỗ ở hợp pháp do thuê, mượn, ở nhờ.