Gia đình, xã hội phải cùng lên án tố giác tội phạm xâm hại tình dục trẻ em

*Hiện nay, xâm hại tình dục trẻ em ngày càng gia tăng, theo ông đâu là nguyên nhân?

-Theo số liệu thống kê, mỗi năm có hơn 1.000 vụ xâm hại tình dục trẻ em. Số liệu này được tổng hợp từ ngành công an và tiếp nhận qua đường dây nóng, tư vấn của ngành LĐ-TB&XH. Tuy nhiên, những vụ xâm hại được phát hiện mới chỉ là phần nổi của tảng băng chìm vì đây chỉ là vụ cơ quan quản lý nhà nước thụ lý và xử lý. Có những vụ việc gia đình không tố cáo, có sự dàn xếp giữa thủ phạm và gia đình. Đặc biệt, những vụ xâm hại tình dục diễn biến phức tạp. Số trẻ em bị xâm hại tình dục xảy ra ở nhiều độ tuổi, đặc biệt có cả những em bé mầm non.

Hướng dẫn trẻ em phòng tránh xâm hại.

Thủ phạm là đối tượng trẻ em quen biết, có giao tiếp với trẻ em như làng xóm, các thành viên trong họ hàng. Gần đây ghi nhận thực trạng cha đẻ xâm hại tình dục con gái thời gian kéo dài.

Số vụ xâm hại tình dục phát hiện tăng lên vì hệ thống tiếp nhận thông tin tích cực hơn. Trong số lượng gọi đến tổng đài tăng lên và người dân tin tưởng, mạnh dạn tố cáo những đối tượng xâm hại tình dục trẻ em.

Cục Trẻ em là cơ quan quản lý nhà nước về trẻ em mở rộng kênh truyền thông liên quan truyền thông pháp luật; truyền thông xử lý những vụ xâm hại tình dục trẻ em. Đặc biệt, Cục phối hợp với kênh VOV giao thông chiều chủ Nhật hàng tuần có 1 giờ đồng hồ tương tác người nghe đài để thính giả tin tưởng, phản ánh tới Cục những vụ việc liên quan đến trẻ em.

Cục trưởng Cục Trẻ em Đặng Hoa Nam.

*Là đơn vị quản lý nhà nước về trẻ em, Cục đã có những biện pháp nào bảo vệ những nạn nhân là trẻ em bị xâm hại tình dục?

-Khi xảy ra vụ xâm hại tình dục trẻ em, trách nhiệm chính của Cục là bảo vệ nạn nhân, cung cấp các dịch vụ bảo vệ trẻ em như trị liệu tâm lý. Tiếp theo là phối hợp với các bên cơ quan công an điều tra, hỗ trợ tìm kiếm chứng cứ.  Bảo vệ các em trong quá trình tố tụng như: tìm luật sư, tư vấn cho gia đình tố giác tội phạm mang lại kết quả nhưng đỡ tổn hại trẻ em. Bởi cán bộ tham gia quá trình tố tụng nếu không có chuyên môn nghiệp vụ bảo vệ quyền trẻ em sẽ khiến các em thêm một lần nữa bị tổn thương...

Sau những vụ việc xâm hại tình dục trẻ em xảy ra, Cục trẻ em đã có Công văn gửi đến địa phương; gọi điện chỉ đạo trực tiếp để hướng dẫn phối hợp, Chỉ đạo Trung tâm tư vấn và dịch vụ truyền thông hướng dẫn chăm sóc, kết nối bảo vệ nạn nhân và lập hồ sơ theo đúng pháp luật; định hướng dư luận, trả lời báo chí. Đối với những vụ việc cụ thể vừa xảy ra, Cục trẻ em cũng hướng dẫn các địa phương phải hỗ trợ cho các nạn nhân. Không những bảo vệ về mặt thể chất, tâm lý mà còn phải bảo vệ cả nhân phẩm, danh dự cho các em nữa. Bên cạnh đó, Cục cũng chỉ đạo các đơn vị trực thuộc tuyến cơ sở huy động tất cả dịch vụ có trên địa bàn, kể cả phải phối hợp với trung ương, hoặc các địa phương khác hỗ trợ nhằm giúp các em hồi phục tốt nhất.

*Thế nhưng những vụ xâm hại tình dục vẫn gia tăng, vậy theo ông đâu là nguyên nhân?

-Trước hết phải nói đến đạo đức truyền thống dân tộc là kính già yêu trẻ. Ở nhiều quốc gia, hành vi xâm hại tình dục trẻ em cũng bị lên án để tạo áp lực đối với tội phạm, cũng như những kẻ có ý định phạm tội để không xảy ra những vụ xâm hại tình dục đối với trẻ em. Đặc biệt, tội phạm chính là những người thân quen của trẻ.

Nguyên nhân thứ 2 dẫn đến gia tăng tội phạm xâm hại tình dục trẻ em là ý thức chấp hành pháp luật của người dân. Cần phải tăng cường giáo dục pháp luật nhiều hơn nữa trong cộng đồng. Tuy nhiên, có những vụ việc không thể nói thủ phạm không hiểu biết pháp luật, nhưng cần phải truyền thông vận động và giáo dục pháp luật mang tính răn đe. Khi vụ việc xảy ra, cần truyền thông những biện pháp cũng như hình thức xử lý của cơ quan chức năng đối với thủ phạm để răn đe.

Gia đình, xã hội phải tố giác tội phạm xâm hại tình dục trẻ em

Vấn đề nữa là liên quan đến kỹ năng cha mẹ bảo vệ trẻ em. Cha mẹ thương yêu con về nuôi dưỡng học hành nhưng cần phải chú ý bảo vệ trẻ em. Phải có giả định trẻ có thể bị xâm hại bất kỳ nơi nào. Cha mẹ không nên quá tin tưởng gửi con cho hàng xóm hay để trẻ ở một mình, vì trẻ rất yếu đuối và rất dễ vị xâm hại, trẻ phải luôn nằm trong tầm kiểm soát của cha mẹ. Cha mẹ cũng cần học và cập nhật những kiến thức, kỹ năng bảo vệ trẻ em.

Theo tôi, trẻ cần được học giáo dục kỹ năng tự bảo vệ mình từ nhỏ bởi trang bị những kiến thức tự bảo vệ mình càng nhỏ càng tốt, vệ sinh thân thể, sức khỏe sinh sản, kiến thức tự bảo vệ bản thân, tự giải cứu khi bị xâm hại… Trách nhiệm này trước hết của ngành giáo dục cần đưa những kiến này vào chương trình. Các tổ chức như: Đoàn thanh niên, đội thiếu niên tiền phong cùng vào cuộc để giáo dục các em.

Nguyên nhân cuối cùng là hệ thống pháp luật vẫn chưa đồng bộ. Luật Trẻ em sửa đổi khi có hiệu lực từ 1/6/2017 có đầy đủ quy trình bảo vệ, can thiệp và xử lý tội phạm xâm hại tình dục trẻ em, nhưng chỉ Luật Trẻ em thôi chưa đủ mà cần cả hệ thống pháp luật vào cuộc như: Bộ Luật tố tụng hình sự để những tội danh về xâm hại tình dục trẻ em thuận lợi được cụ thể hóa trong quá trình điều tra, xét xử.

Thực tế, những vụ dâm ô trẻ em hiện cơ quan tố tụng vướng mắc thu nhập chứng cứ. Bộ Luật Tố tụng hình sự quy định ưu tiên xử lý nhanh trong quá trình tố tụng hình sự những vụ liên quan trẻ em. Theo tôi, Bộ Luật Tố tụng cần có thêm nội dung: Những vụ liên quan đến trẻ em có những quy trình riêng và đặc biệt. Hiện nay đã có tòa án gia đình và người chưa thành niên trẻ em rồi nhưng còn cơ quan điều tra, Viện Kiểm sát, những người tham gia quá trình tố tụng phải có những kiến thức hiểu biết về quyền trẻ em. Một số vụ cán bộ điều tra thiếu kiến thức, kỹ năng nên các em là nạn nhân xâm hại tình dục bị cơ quan điều tra hỏi quá nhiều, bắt kể lại quá nhiều lần làm tổn thương các em. Thậm chí có những vụ bắt các em tiếp xúc với thủ phạm, gây ảnh hưởng nặng nề đến tâm lý trẻ. Thời gian tới, Cục sẽ phối hợp cơ quan của Chính phủ tham mưu, kiến nghị để Quốc hội bổ sung, sửa đổi kịp thời.

Ở đâu đó có sự chậm trễ, giải đáp chưa thích đáng cho gia đình nạn nhân gây bức xúc. Có trường hợp cơ quan điều tra, cơ quan giám định không công bố kết quả giám định cho cơ quan nhà nước, gia đình. Tuy nhiên, cũng phải ghi nhận những nỗ lực cơ quan điều tra tham gia phá án những vụ cướp trẻ em, mua bán trẻ em, giết trẻ em, xâm hại trẻ em. Khi làm việc cơ quan điều tra của Bộ Công an, những vụ án, nghi án liên quan trẻ em đều được ưu tiêu xử lý. Thông điệp này, nỗ lực này cần được lan truyền đến cơ quan điều tra các cấp.

*Nếu như trước đây các gia đình thường giấu thông tin thì thời gian gần đây, một số gia đình dám lên án tố cáo tội phạm xâm hại trẻ em. Theo ông liệu có phải người dân đã được nâng cao nhận thức và dám lên án, đấu tranh cái xấu?

 Trong khi có một số trường hợp vì muốn bảo toàn danh dự cho con không dám tố cáo những hành vi xâm hại trẻ em (dù chúng tôi khẳng định có những kênh tố cáo cha mẹ có thể tiếp cận để tố cáo nhưng vẫn có thể bảo toàn danh dự như Đường dây nóng 18001567) thì một một số bà mẹ dám tố cáo, dám xuất hiện trên phương tiện truyền thông để bảo vệ trẻ em. Các mẹ lên tiếng để bảo các em và để xã hội cùng bảo vệ trẻ em, cảnh tỉnh xã hội, cảnh tỉnh ông bố, bà mẹ không để xảy ra tình cảnh tương tự.

Thời gian vừa qua, các phương tiện truyền thông cũng đã tích cực vào cuộc. Các cơ quan báo chí kịp thời phản ánh, tố giác tội phạm và hướng dẫn cung cấp kiến thức để người dân phòng tránh. Tuy nhiên, khi đưa thông tin cần chú ý đạo đức báo chí, kỹ năng tác nghiệp để bảo vệ đời sống riêng tư, tránh làm tổn thương các em thêm một lần nữa. Các cơ quan báo chí có có định hướng phản ánh trung thực, đúng đắn nếu không sẽ nêu tác động không mong muốn. Đồng thời, tăng cường giáo dục pháp luật. Không chỉ đưa vụ việc khi xảy ra mà phản ánh cả những động thái từ phía cơ quan nhà nước, pháp luật, xử lý tội phạm để răn đe để chấn chỉnh đạo đức xã hội.