Diễn đàn Tổng biên tập 2023: Nhà nước - Báo chí: "Đồng thanh tương ứng" để truyền thông chính sách hiệu quả

Tham dự hội nghị có lãnh đạo Hội Nhà báo Việt Nam, Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền thông, tỉnh Quảng Ninh, Hà Nam và lãnh đạo một số cơ quan báo chí, tạp chí, các cơ quan quản lý báo chí. Cùng dự Diễn đàn còn có đại diện lãnh đạo Hội Nhà báo Việt Nam, gần 120 đại biểu là đại diện lãnh đạo các cơ quan thông tấn, báo chí Trung ương, địa phương, đại diện lãnh đạo các tỉnh Quảng Ninh, Hà Nam, lãnh đạo Sở TT& TT các tỉnh cùng nhiều khách mời, phóng viên từ các cơ quan báo chí.

Ông Nguyễn Đức Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam chia sẻ, Hội nghị là nơi để lãnh đạo các cơ quan quản lý báo chí, lãnh đạo cơ quan báo chí có cơ hội gặp gỡ, trao đổi về những vấn đề cũng như những áp lực, thách thức mà các tòa soạn đang và sẽ phải đối mặt trong dòng chảy biến động không ngừng của đời sống báo chí, truyền thông, từ đó cùng nhau kiến nghị, đề xuất những giải pháp tháo gỡ. Những năm gần đây, công tác truyền thông chính sách ngày càng được chú trọng, trở thành một phần không thể thiếu trong hoạt động truyền thông Nhà nước nói chung và truyền thông Chính phủ nói riêng.

Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam cho biết thêm, phải thừa nhận một thực tế là cho tới nay, công tác truyền thông chính sách vẫn còn nhiều bất cập. Nhiều địa phương, bộ, ban ngành vẫn còn xem nhẹ công tác truyền thông chính sách; thiếu kế hoạch, thiếu chủ động, thiếu chuyên nghiệp trong cung cấp thông tin. Hệ quả là thời gian qua đã để xảy ra không ít sự cố, khủng hoảng truyền thông trên một số lĩnh vực, làm ảnh hưởng đến việc thực hiện các chủ trương, đường lối, chính sách pháp luật của Nhà nước.

Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam nhận định: "Cho tới nay, công tác truyền thông chính sách vẫn còn nhiều bất cập. Nhiều địa phương, bộ, ban ngành vẫn còn xem nhẹ công tác truyền thông chính sách; thiếu kế hoạch, thiếu chủ động, thiếu chuyên nghiệp trong cung cấp thông tin. Hệ quả là thời gian qua đã để xảy ra những không ít sự cố, khủng hoảng truyền thông trên một số lĩnh vực, làm ảnh hưởng đến việc thực hiện các chủ trương, đường lối, chính sách pháp luật của Nhà nước. Báo chí chính thống dù được xem là lực lượng chủ công, là cánh tay nối dài trong việc hỗ trợ truyền thông chủ trương chính sách, đưa thông tin từ Đảng, Nhà nước và những cơ quan bộ ngành, các địa phương đến với người dân, lắng nghe tiếng nói của người dân, từ đó tác động ngược trở lại với những người làm chính sách, nhưng vẫn đang đứng trước nhiều thách thức, khó khăn lớn về cơ chế, nguồn lực để thực hiện hiệu quả nhiệm vụ của mình".

 

Nhằm giải quyết những khó khăn, thách thức cũng như tìm giải đáp cho những hạn chế còn tồn tại trong công tác truyền thông chính sách, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam hy vọng: "Diễn đàn sẽ được đón nhận những ý kiến chia sẻ, trao đổi thẳng thắn, những đề xuất, giải pháp giàu tâm huyết để công tác truyền thông chính sách ngày càng hiệu quả”.

Diễn đàn “Truyền thông chính sách - Góc nhìn từ các cơ quan báo chí” bao gồm hai phiên thảo luận với chủ đề: "Báo chí - Cánh tay nối dài của truyền thông chính sách" và "Cơ chế, nguồn lực để báo chí thực hiện truyền thông chính sách".

Tại hội nghị, các đại biểu đã có nhiều ý kiến đóng góp, tham luận nhằm đẩy mạnh truyền thông chính sách.

Sau phần khai mạc, ông Cao Tường Huy, quyền Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh đại diện lãnh đạo địa phương phát biểu, gửi lời chúc mừng các vị đại biểu tham Diễn đàn. Ông cho biết: “Chưa bao giờ Quảng Ninh có cơ hội đồng tổ chức một diễn đàn báo chí lớn với sự có mặt của gần 120 lãnh đạo các cơ quan báo chí truyền thông, các sở ban ngành như Diễn đàn Tổng Biên tập ngày hôm nay. Đây là một diễn đàn có ý nghĩa quan trọng, nêu lên những quan điểm, ý kiến của các cơ quan quản lý Nhà nước, các cơ quan quản lý báo chí, cơ quan báo chí và đặc biệt là cho toàn bộ chúng ta nắm chắc được các chính sách của Đảng và Nhà nước. Hy vọng qua diễn đàn này sẽ có nhiều ý kiến của các diễn giả, các chuyên gia, các nhà báo giúp tỉnh Quảng Ninh có thêm được những kinh nghiệm quý báu".

Ông Lê Quốc Minh, Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Phó trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam cho rằng, chúng ta cần hiểu thế nào cho đúng về truyền thông chính sách, sự khác nhau giữa tuyên truyền chính sách và truyền thông chính sách là gì. Thực tế việc thực hiện truyền thông chính sách thời gian qua, đâu là những bước tiến, đâu là những mặt còn hạn chế, qua đó đề ra những giải pháp cụ thể để nâng cao hơn nữa hiệu quả của truyền thông chính sách. Chúng ta cần hiểu rõ về vai trò, tầm quan trọng cũng như cách thức của báo chí trong việc phổ biến, lan tỏa, đưa những chính sách đã được ban hành đến với các tầng lớp nhân dân, giúp chính sách đi vào thực tế cuộc sống. Cần có sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước, các cơ quan chức năng và các cơ quan báo chí trong thực hiện truyền thông chính sách; có các giải pháp về kinh tế và công nghệ trong việc nâng cao hiệu quả truyền thông chính sách tại các cơ quan báo chí…

Mở đầu phần thảo luận đầu tiên, ông Trương Quốc Huy, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Hà Nam - đồng chủ trì Diễn đàn - đã có đánh giá khái quát về công tác truyền thông chính sách của tỉnh Hà Nam. Ông Trương Quốc Huy cho biết, tỉnh Hà Nam thường chỉ đạo các cơ quan chuyên môn phối hợp với cơ quan báo chí của tỉnh, đại diện phóng viên thường trú các cơ quan báo chí Trung ương tuyên truyền nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các cấp các ngành, cơ quan đơn vị về vị trí vai trò của chính sách; Định hướng thông tin chính xác kịp thời cho các cơ quan báo chí; thông tin những vấn đề mà dư luận quan tâm; Chủ động cung cấp thông tin chính xác kịp thời về cơ chế chính sách, đảm bảo công khai minh bạch đáp ứng nhu cầu cung cấp thông tin cho người dân; Đổi mới phương thức truyền thông đa phương tiện để tạo hiệu quả trong truyền thông chính sách.

Ở góc độ cơ quan quản lý báo chí, ông Lưu Đình Phúc, Cục trưởng Cục Báo chí, cho biết: “Chúng ta có cả một hệ thống truyền thông lớn với số lượng 800- 900 cơ quan báo chí trên cả nước, thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Tuy nhiên, cơ quan làm truyền thông chính sách chỉ chiếm khoảng 0,56%. Dưới góc độ cơ quan quản lý báo chí chúng tôi đã có nghiên cứu, học tập kinh nghiệm tại nhiều nước như Trung Quốc, Hàn Quốc, Singapore Thụy Điển… Ví dụ như tại Hàn Quốc, nhà nước đặt hàng để làm truyền thông chính sách và yêu cầu đơn vị thực hiện đảm bảo các điều kiện, tiêu chuẩn mới được tham gia vào thực hiện. Đặc biệt trước khi làm truyền thông chính sách thì phải có khảo sát đánh giá nhu cầu của công chúng rồi mới thực hiện chứ không ban hành một chính sách như kiểu “ném đá ao bèo”.

Tham dự và phát biểu tại Diễn đàn, Phó Tổng giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam (VOV) Phạm Mạnh Hùng đã có những chia sẻ rất thẳng thắn về hoạt động báo chí cũng như truyền thông chính sách. Ông thừa nhận, "VOV đứng trước nguy cơ suy giảm nguồn thu. Một đài lớn và uy tín như VOV còn đối diện với khó khăn, thì các đài và cơ quan báo chí khác chắc gặp nhiều khó khăn hơn". Ông Phạm Mạnh Hùng chia sẻ rằng, VOV có nhiều quảng cáo gần như phát sóng không hoặc phát dạng trả chậm. Thống kê gần đây cho thấy, có 70-80% quảng cáo của doanh nghiệp giờ thuộc về các nên tảng xuyên biên giới. Thế nên, hiện nay phần lớn cơ quan báo chí bây giờ cần dựa vào nguồn ngân sách công, từ các đơn đặt hàng của cơ quan nhà nước. 

Phó Tổng Giám đốc VOV cũng cho rằng Diễn đàn truyền thông chính sách là một cơ hội để nói về chính sách truyền thông. Đây cũng là dịp để các cơ quan báo chí cần thay đổi nhận thức của các cơ quan chức năng. Theo ông, báo chí và truyền thông phải có những hành động để giúp cải thiện về mặt chính sách vĩ mô để cho báo chí có những điều kiện tốt hơn trong hoạt động tác nghiệp, để làm sao báo chí sẽ "sống được” và “dễ thở hơn”. Phó Giám đốc VOV đánh giá, mô hình báo chí của Việt Nam là đặc thù, không thể học được một số nước khác, bởi vậy cần có sự hỗ trợ nhiều hơn của các cơ quan nhà nước.

Phát biểu tại Diễn đàn, ông Lưu Quang Định, Tổng biên tập báo NTNN/Dân Việt, chia sẻ, báo chí là công cụ của Đảng, của các tổ chức chính trị, đoàn thể trước tiên báo chí thực hiện nhiệm vụ chính trị đó là phải làm đúng tôn chỉ mục đích. Có thể nói rằng khi có kinh phí truyền thông chính sách sẽ có chất lượng sâu hơn, thời lượng sẽ dày dặn.

"Chúng tôi khuyến nghị có bốn vấn đề, cụ thể: chúng ta cần phải hoàn thiện các thể chế chính sách về truyền thông chính sách để đặt hàng cho cơ quan báo chí hiện nay. Tiếp theo là về nhận thức của các cấp ủy, các bộ, ngành, địa phương cần phải đầy đủ hơn,  coi việc truyền thông chính sách không chỉ là việc của báo chí mà làm việc của chính quyền, chính quyền phải chủ động đặt hàng báo chí. Thứ ba, đó là từ thể chế chính sách cho đến nhận thức một vấn đề nữa cần được đề cập đến là nguồn lực. Cuối cùng, một vấn đề rất kỹ thuật rất cụ thể đó là xây dựng định mức đơn giá kỹ thuật", ông Lưu Quang Định nhấn mạnh.

Phát biểu tại Diễn đàn, ông Nguyễn Anh Tuấn, Tổng biên tập Tạp chí Nhà Đầu tư, đánh giá: "Khái niệm về truyền thông chính sách, nhận thức và quan điểm của các Tổng biên tập về truyền thông chính sách còn khác nhau. Truyền thông chính sách phải từ xây dựng, hoạch định, xây dựng, thực thi truyền thông chính sách. Để góp ý, phản biện được chính sách đòi hỏi biên tập viên, phóng viên am hiểu chính sách, phải có đội ngũ am hiểu sâu về những vấn đề chính sách đề cập. Phải có diễn đàn để trao đổi giữa các nơi hoạch định chính sách mới có chính sách hoàn chỉnh được".

Tổng biên tập Tạp chí Nhà Đầu tư cũng bày tỏ mối quan tâm về "vấn đề kinh phí từ đâu khi mỗi cơ quan có đối tượng độc giả, tôn chỉ mục đích riêng. Trong quá trình xây dựng chính sách kinh tế báo chí, cần có cơ chế để báo chí xây dựng sự kiện, mà cái này phải có đơn giá, kiến nghị các cơ quan chức năng. Mới có lượng chữ, tin bài, kinh phí cũng cần lưu ý. Nhiều chính sách rất phức tạp, rất mới, rất khó. Báo chí nên quan tâm các khâu xây dựng chính sách".

Đánh giá công tác truyền thông chính sách ở một góc độ khác, bà Vũ Thị Ánh Hồng, Tổng biên tập Báo Hải quan cho rằng, "Truyền thông chính sách có 3 giai đoạn: xây dựng- phổ biến- sau ban hành+ tiêu thụ chính sách (hiệu quả chính sách, được hay chưa đc, khó khăn…). Chủ yếu chúng ta đang chủ yếu ở giai đoạn 2, còn giai đoạn 3 còn thiếu. Báo chí cần gì ở cơ quan xây dựng chính sách: Ngoài Kinh phí còn là câu chuyện cung cấp thông tin".

Trao đổi về vấn đề truyền thông chính sách, ông Nguyễn Bá Kiên, Tổng biên tập Báo giao thông nhìn nhận thẳng thắn: Báo chí đăng tải phổ biến, nhưng báo chí có đọc không lại là chuyện khác.

"Vì thế khi chúng ta xây dựng chính sách phải có bộ máy làm về truyền thông chính sách. Khâu tiêu thụ chính sách- giám sát việc thực hiện chính sách đó như thế nào, thực hiện có đúng không, báo chí giám sát như thế nào, báo chí lại vướng câu chuyện tôn chỉ mục đích, khen thì dễ phản biện thì khó. Gỡ cái này như thế nào? Tiếp nhận ra sao?", ông Nguyễn Bá Kiên nêu vấn đề. 

Ông nói thêm: "Trước năm 2023 chúng tôi tự chủ cấp 1, nhưng nay xin tự chủ cấp 2 cho nhẹ nhàng, bởi vì truyền thông chính sách chỉ được 6-7%. Bộ giao thông thừa nhận trong danh mục ngân sách công, không có truyền thông vì thế không có kinh phí, nên không phê duyệt được định mức kinh tế kỹ thuật. Nghị định 18 không thể áp dụng được nữa vì tính lương theo vị trí việc làm, không có mức lương cơ bản để tính. Cái cuối cùng vẫn phải quay lại câu chuyện định mức đơn giá. Có cách nào để xây dựng? Gỡ như thế nào là câu chuyện phải bàn".

Đại diện cơ quan quản lý truyền thông địa phương chia sẻ về truyền thông chính sách, bà Lê Ngọc Hân, Giám đốc Sở Thông tin Truyền thông Quảng Ninh nói: "Báo chí là một giải pháp. Chúng tôi cho rằng báo chí phải “đi trước mở đường”, tức là không tuyên truyền một chiều cũng không dùng chỉ để nói hay nói tốt cho mình. Báo chí cũng cần “đi trong và đi cùng" trong quá trình xây dựng chính sách để có thể giúp chính sách. Đó là phải cần cái sự đồng cảm sự chia sẻ của báo chí đối với các cơ quan hoạch định chính sách đối với cấp ủy chính quyền địa phương trong xây dựng chính sách”. Theo bà Hân, điều này giúp báo chí đồng hành để hỗ trợ và bởi vì một chính sách thì nó có chiều dài từ lúc xây dựng đến lúc triển khai và cả tổng kết cái chính sách đó nữa.

Ông Nguyễn Thanh Lâm, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông thông tin, Chỉ thị số 07/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường công tác truyền thông chính sách yêu cầu các bộ, ngành, địa phương đổi mới phương thức và hình thức cung cấp thông tin cho báo chí. Sự đổi mới này là hết sức cần thiết. Chúng ta phải chú trọng đội ngũ làm công tác truyền thông chính sách chuyên trách tại các bộ, ngành, địa phương. Về truyền thông chính sách, một số cơ quan báo chí còn thiếu sáng tạo, tính đặc thù của mỗi cơ quan báo chí chưa được phát huy một cách triệt để; thiếu tính phản biện, đánh giá, dự báo. Nhiều tòa soạn chưa chủ động xây dựng kế hoạch truyền thông chính sách bài bản… Truyền thông chính sách là quá trình chuyển tải thông điệp, cơ chế, chính sách của Chính phủ, cơ quan hành chính các cấp đến người dân. Truyền thông chính sách hiệu quả sẽ giúp người dân hiểu rõ, tham gia, hợp tác, đồng thuận trong quá trình thực thi chính sách.

Sau hơn 3 tiếng thảo luận sôi nổi, các đại biểu tham dự Diễn đàn đã thẳng thắn trao đổi, đề cập trực diện vào những vấn đề gai góc của truyền thông chính sách cũng như đưa ra những kiến nghị, giải pháp cụ thể nhằm phát huy hiệu quả vai trò của báo chí trong nhiệm vụ truyền thông chính sách. Hầu hết các ý kiến tham luận đều nhận được sự đồng tình và chia sẻ.

Kết luận tại hội nghị, ông Lê Quốc Minh cho rằng Diễn đàn này là một dịp rất tốt để các cơ quan báo chí nói lên tiếng nói của mình, để làm sao có thể thực hiện tốt nhiệm vụ cốt lõi của mình là truyền thông chính sách. Tuy nhiên, ông cũng đề nghị các cơ quan báo chí cần chủ động hơn, tận dụng chính các tổ chức báo chí của mình giúp các ban bộ ngành hiểu được những vướng mắc và khó khăn mà báo chí đang gặp phải trong nhiệm vụ truyền thông chính sách. 

"Công tác truyền thông chính sách còn đòi hỏi nhiều nỗ lực. Cần có thêm sự chỉ đạo từ cấp độ Chính phủ. Truyền thông chính sách không chỉ là câu chuyện mong kiếm những nguồn lực mà còn là câu chuyện hợp tác giữa cơ quan chức năng và cơ quan báo chí, câu chuyện tuyên truyền không chỉ một chiều mà còn phải đa chiều, phản biện để hoàn thiện chính sách.

Từ những trao đổi hôm nay, tôi mong muốn nền báo chí của chúng ta chuyên nghiệp và khách quan hơn.Chắc chắn đây không phải là diễn đàn duy nhất và cuối cùng về truyền thông chính sách. Sau Diễn đàn này, chúng ta cần tăng cường tuyên truyền về truyền thông chính sách. Chúng ta có sức mạnh của báo chí, chúng ta cần tăng cường nhận thức của cơ quan chức năng về truyền thông chính sách, giữa nhà nước, cơ quan chức năng và báo chí cần "đồng thanh tương ứng" mới có thể truyền thông chính sách hiệu quả", ông Lê Quốc Minh nhấn mạnh.

Diễn đàn Tổng biên tập với chủ đề: “Truyền thông chính sách: Góc nhìn từ các cơ quan báo chí” do Hội Nhà báo Việt Nam chủ trì giao báo Nhà báo & Công luận tổ chức tại Khách sạn A La Carte Hạ Long - Quảng Ninh. Đồng hành là UBND tỉnh Quảng Ninh, UBND tỉnh Hà Nam cùng các doanh nghiệp: Nam Á Bank, Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam, HABECO, Amway, Taseco, THACO….