Để những số liệu thống kê thực sự "biết nói"

Ngày 17/3, Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Hội nghị Thống kê toàn quốc với chủ đề "Tăng cường kỷ luật kỷ cương, nâng cao hiệu lực hiệu quả".

Cùng dự hội nghị do Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Tổng cục Thống kê) tổ chức có Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên, lãnh đạo các bộ, ngành, cơ quan Trung ương, bà Caitlin Wiesen, Trưởng Đại diện thường trú Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc tại Việt Nam.

Tham dự hội nghị tại các điểm cầu địa phương có lãnh đạo các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Con số thống kê phải biết nói

“Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói, thống kê là tai, là mắt của Đảng và Nhà nước. Câu nói của Bác rất dung dị, mộc mạc, nhưng rất sâu sắc về hoạt động thống kê. Ngành thống kê phải luôn khắc cốt ghi tâm lời dạy của Bác”, Thủ tướng Phạm Minh Chính mở đầu bài phát biểu.

Theo Thủ tướng, ngành thống kê được coi là tai mắt vậy làm sao tai phải thính, mắt phải tinh. Bởi nếu tai không thính, mắt không tinh sẽ dẫn đến số liệu không sát thực tế, không đầy đủ, kịp thời sẽ khiến các cơ quan hoạch định chính sách, thi hành chính sách dễ đi sai đường và hậu quả để lại sẽ rất lớn.

“Ông cha ta từng dạy, “nói có sách, mách có chứng”. Nói ở đâu, dựa vào chứng cứ nào, số liệu nào phải qua hoạt động thống kê. Con số phải biết nói, bản thân con số khô khan, vì vậy ngoài thống kê đơn thuần phải có phân tích, nhận định, dự báo để con số "biết nói".

Con số biết nói rồi thì phải sử dụng con số này vào công tác quản lý, điều hành, hoạch định chính sách thế nào để những con số thống kê góp phần quan trọng trong việc quản lý, điều hành hiệu quả, phát triển kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội, bảo đảm không để ại bị bỏ lại phía sau, đặc biệt trong bối cảnh cả nền kinh tế, cả xã hội, từng người dân bị tác động tiêu cực bởi đại dịch Covid-19 trong suốt hơn 2 năm vừa qua”, Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh.

Theo Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, ngành thống kê cần phát triển, ứng dụng trí tuệ nhân tạo, cơ sở dữ liệu lớn để phát triển nhanh, bảo đảm chất lượng chuyên môn. Ngành cần thấm nhuần các tiêu chí, yêu cầu là khách quan, trung thực, kịp thời, toàn diện… nhằm bảo đảm chất lượng tư vấn, tham khảo và nâng tầm dự báo, đánh giá cho người sử dụng. Người dân phải được thụ hưởng kết quả từ công tác thống kê....

Thông tin thống kê đóng vai trò quan trọng, là nguồn thông tin chính thống

Theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, thông tin thống kê đóng vai trò hết sức quan trọng, là nguồn thông tin chính thống, là cơ sở để đánh giá, phân tích, dự báo tình hình kinh tế-xã hội cả nước và của từng ngành, lĩnh vực, phục vụ kịp thời sự lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, hoạch định chính sách của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương.

Hệ thống thống kê gồm thống kê bộ, ngành và địa phương, có nhiệm vụ sản xuất và cung cấp thông tin thống kê nhà nước. Thực hiện nhiệm vụ này, trong những năm qua, Thống kê Việt Nam với nòng cốt là Tổng cục Thống kê thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã không ngừng nỗ lực ứng dụng công nghệ thông tin; tăng cường phối hợp, tổ chức triển khai công tác thống kê, thực hiện Luật Thống kê và các Nghị định của Chính phủ, Quyết định, Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ...

Tuy nhiên, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê Nguyễn Thị Hương cho biết, công tác thống kê thời gian qua cũng còn nhiều hạn chế, như: chưa có một cơ sở dữ liệu tập trung, ứng dụng công nghệ thông tin thiếu đồng bộ; sự phối hợp chia sẻ dữ liệu từ bộ, ngành và địa phương cho Tổng cục Thống kê còn chưa hiệu quả.

Công tác thống kê của một số bộ, ngành và địa phương chưa thực sự được quan tâm dẫn đến thiếu thông tin hoặc thông tin không đầy đủ, kịp thời; ảnh hưởng đến việc chỉ đạo, điều hành…Cùng với đó, tổ chức, bộ máy thống kê ở một số bộ, ngành chưa được hoàn thiện; nhân lực làm công tác thống kê mỏng, không ổn định, chủ yếu kiêm nhiệm, chưa được đào tạo chuyên sâu về chuyên môn, nghiệp vụ thống kê. Cơ sở vật chất cần thiết và kinh phí cho thống kê còn thiếu, chưa đáp ứng được yêu cầu thực hiện công việc.

Đặc biệt, việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật về thống kê chưa hiệu quả; ý thức chấp hành pháp luật thống kê của một bộ phận doanh nghiệp và người dân chưa nghiêm, chế tài xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thống kê chưa đủ mạnh để tạo sự răn đe.

Nhận định về thực trạng công tác thống kê, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, ông Trần Quý Kiên cũng cho rằng, số lượng và chất lượng thông tin thống kê, mặc dù, được nâng lên nhưng vẫn còn một số lĩnh vực thiếu thông tin hoặc thông tin chưa đảm bảo độ tin cậy cũng như tính kịp thời để đáp ứng yêu cầu đánh giá, phân tích phục vụ quản lý Nhà nước. Công tác phân tích và dự báo còn hạn chế, một số chỉ tiêu thống kê vẫn dừng lại ở việc cung cấp số liệu thô và phân tích đánh giá sơ bộ, chưa chú trọng các sản phẩm phân tích, dự báo chuyên sâu…

Đại diện cho các địa phương, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh, ông Nguyễn Tường Văn cho rằng, nhân sự làm thống kê ở một số cơ sở, ngành và cấp xã còn mỏng, chủ yếu là kiêm nhiệm, không ổn định. Việc ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông vào thống kê trong những năm gần đây đã đạt được những kết quả nhất định, song vẫn còn những hạn chế và bất cập, chưa được chia sẻ và khai thác kịp thời các kết quả.

Người dân phải được thụ hưởng, không để ai bị bỏ lại phía sau nhờ công tác thống kê

Nêu rõ năm 2022, dự báo tình hình quốc tế, trong nước có những thuận lợi, cơ hội và khó khăn, thách thức đan xen, nhưng khó khăn, thách thức nhiều hơn, theo Thủ tướng Phạm Minh Chính, trong bối cảnh đó, chúng ta tiếp tục thực hiện "đa mục tiêu", thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch bệnh; phục hồi nhanh và phát triển bền vững về kinh tế-xã hội; giữ vững độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ; ổn định chính trị và trật tự an toàn xã hội; bảo đảm an sinh xã hội; đẩy mạnh hội nhập quốc tế sâu rộng, là bạn, đối tác tin cậy, là thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế.

Để thực hiện thành công các mục tiêu đã đề ra, với phương châm hành động của Chính phủ là "Đoàn kết kỷ cương, chủ động thích ứng, an toàn hiệu quả, phục hồi phát triển", các cấp, các ngành, các địa phương phải quyết tâm cao hơn, nỗ lực nhiều hơn nữa, trong đó việc triển khai đẩy mạnh công tác thống kê có ý nghĩa quan trọng.

Đánh giá cao chủ đề "Tăng cường kỷ luật kỷ cương, nâng cao hiệu lực hiệu quả" của ngành thống kê, Thủ tướng nhấn mạnh một số quan điểm lãnh đạo, chỉ đạo điều hành. Theo đó, suy nghĩ phải kỹ, tư tưởng phải thông, quyết tâm phải cao, nỗ lực phải lớn, hành động quyết liệt, hiệu quả, thực hiện có trọng tâm, trọng điểm, làm việc nào dứt điểm việc đó.

Đối với những vấn đề đã "chín, đã rõ", được thực tiễn chứng minh là đúng, thực hiện có hiệu quả, được đa số đồng tình thì tiếp tục thực hiện, tiếp tục phát huy; những vấn đề chưa rõ, còn ý kiến khác nhau, chưa có quy định hoặc vượt quy định thì mạnh dạn đổi mới, làm thí điểm, vừa làm vừa rút kinh nghiệm, mở rộng dần, không cầu toàn, không nóng vội.

Về nhiệm vụ, Thủ tướng yêu cầu trước hết, phải nâng cao nhận thức về thống kê, đặc biệt là người đứng đầu ở các cấp chính quyền. Thống kê phải toàn diện, đầy đủ, khách quan, trung thực, chính xác, kịp thời, thường xuyên, liên tục, phải được lưu trữ và công tác thống kê phải hội nhập. Làm tốt hơn nữa công tác phân tích số liệu để đánh giá sát tình hình và sử dụng số liệu, phân tích đó có hiệu quả.

Thủ tướng yêu cầu phải đầu tư hơn nữa cho công tác lãnh đạo chỉ đạo trong lĩnh vực thống kê, người đứng đầu các cấp chính quyền phải trực tiếp chỉ đạo công tác thống kê để có dữ liệu, số liệu phục vụ chỉ đạo, điều hành, "nói có sách, mách có chứng".

Thủ tướng yêu cầu tinh giản biên chế phải đi đôi với cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, xây dựng bộ máy hiệu lực hiệu quả gắn với xây dựng vị trí việc làm. Tiếp tục xây dựng tổ chức Đảng trong sạch vững mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức Đảng và đảng viên.

Công tác đầu tư phải bảo đảm trọng tâm, trọng điểm; đầu tư hơn nữa cho chuyển đổi số, xây dựng các nền tảng dùng chung; tiếp tục hoàn thiện thể chế, xây dựng, trình ban hành nghị định của Chính phủ và quyết định của Thủ tướng để thi hành Luật Thống kê sửa đổi, bổ sung; tăng cường phối hợp chặt chẽ, hiệu quả hơn giữa các cấp, các ngành; đẩy mạnh hợp tác quốc tế sâu rộng.

Thủ tướng lưu ý phải giảm chi phí hành chính trong công tác thống kê và người dân phải được thụ hưởng, không để ai bị bỏ lại phía sau nhờ công tác thống kê.

Về các đề xuất, kiến nghị, người đứng đầu Chính phủ giao các bộ, cơ quan xem xét, xử lý theo thẩm quyền, nếu vượt thẩm quyền thì đề xuất, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định. 

Thủ tướng mong muốn và tin tưởng sau hội nghị này, sẽ có chuyển biến trong nhận thức và hành động về công tác thống kê.