Dạy trẻ em kiến thức phòng, chống xâm hại trên môi trường mạng

Tại Hội thảo, Tiến sĩ Vũ Quốc Khánh, Phó Chủ tịch Hiệp hội An toàn thông tin, cho biết, Việt Nam hiện là một trong các quốc gia có tỷ lệ sử dụng internet tăng trưởng nhanh nhất ở khu vực Châu Á – Thái Bình Dương.
Tính tới tháng 1/2019, Việt Nam có 64 triệu người dùng Internet, chiếm hơn 66% dân số. Số người dùng Internet như vậy được xem là ở mức cao trên thế giới. Việt Nam cũng có tới 62 triệu người dùng mạng xã hội. Trong số đó, 96% người sử dụng tài khoản Youtube và 95% có tài khoản Facebook. 

Hơn một phần ba trong số người sử dụng Internet ở Việt Nam là người chưa thành niên và thanh niên (trong độ tuổi 15-24, theo số liệu của UNICEF). Phần lớn trẻ em tự học cách dùng Internet (60%). Hầu hết các trường học chỉ dạy học sinh kỹ năng công nghệ thông tin, không dạy về sử dụng mạng an toàn. 1/4 số trẻ được khảo sát chia sẻ rằng các em từng có trải nghiệm đau buồn khi sử dụng mạng xã hội. 1/3 số trẻ sử dụng mạng là nạn nhân của bắt nạt trên mạng. Chưa bao giờ việc tiếp cận trẻ em và có thể có động thái xâm hại trẻ em lại dễ dàng đến vậy.

Cục trưởng Cục phát thanh truyền hình và thông tin điện tử, Bộ Thông tin và truyền thông Nguyễn Thanh Lâm đề cập chuyện các gia đình có nên sử dụng camera an ninh với cả đời sống riêng tư của mình không và chẳng may camera bị hack, thông tin bị lộ, lọt ra ngoài thì ảnh hưởng rất lớn. Cũng theo ông Thanh Lâm, không gian mạng không còn chỉ là máy tính, điện thoại thông minh mà còn ở tivi thông minh nữa. Hiện nay có nhiều trẻ em, người già bị "phơi nhiễm" với các "fake news" - thông tin giả qua con đường này. Nhiều người già còn khám bệnh qua internet và tự đi thẳng ra hiệu thuốc để mua thuốc.
Trong các giải pháp nêu ra, ông Lâm nhấn mạnh: "Truyền thông, nâng cao kỹ năng, để bố mẹ bảo vệ trẻ em và đến lúc nào đó trẻ em tự bảo vệ mình. Việc ngăn chặn các cháu tham gia không gian mạng là hạn chế cơ hội tiếp cận thông tin của trẻ. Truyền thông thay đổi nhận thức, trong đó có vai trò rất lớn của của báo chí, truyền thông, nhà trường và gia đình. Nếu cha mẹ, thầy cô không dẫn dắt trẻ thì có vô số kẻ trên thế giới ảo sẽ dẫn dụ vào những con đường chúng ta không lường được".

Ông Đặng Hoa Nam, Cục trưởng Cục Trẻ em (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) cho biết: hiện nay, chưa có số liệu thống kê cụ thể và đầy đủ về số lượng trẻ em bị xâm hại trên môi trường mạng, nhưng đã có rất nhiều trẻ em bị xâm hại và trẻ em đứng trước nhiều rủi ro, nguy cơ xâm hại trong môi trường mạng (như xâm hại tình dục, nội dung không phù hợp, ứng xử không phù hợp, tiếp xúc không phù hợp, thương mại điện tử, nghiện internet/game trực tuyến…).

Báo cáo của Cục Trẻ em cũng nêu rõ, Luật Trẻ em năm 2016, Luật Tiếp cận thông tin năm 2016 và Luật An toàn thông tin mạng năm 2018 đã có những quy định liên quan đến bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng. Trong năm 2019, Việt Nam đã ký cam kết và cùng đưa ra Tuyên bố về Bảo vệ trẻ em khỏi tất cả các hình thức bóc lột và lạm dụng trực tuyến trong ASEAN. Tháng 12/2019, đã khai trương App Tổng đài điện thoại quốc gia bảo vệ trẻ em (Tổng đài 111). Các hoạt động đã triển khai nhằm bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng, song nhiều đại biểu cho rằng, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin cùng những diễn biến phức tạp của tội phạm công nghệ cao khiến trẻ em ngày càng đứng trước nhiều nguy cơ bị xâm hại. Tuy nhiên, lại chưa có các văn bản quy định việc nhận dạng, dẫn đến khó khăn trong quản lý đối tượng trẻ em bị xâm hại trên môi trường mạng. Quy định về trách nhiệm, quyền hạn của các ngành, các cấp trong công tác phòng ngừa, tiếp nhận thông tin, can thiệp sớm, bảo vệ khẩn cấp, phục hồi và tái hòa nhập cộng đồng cho trẻ em bi xâm hại, bóc lột, trẻ em bị mua bán... trên môi trường mạng còn chưa cụ thể, rõ ràng.

Phát biểu tại Hội thảo, ông Phan Thanh Bình, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội cho rằng, các cơ quan chức năng, tổ chức đoàn thể và mỗi gia đình cần ý thức sâu sắc về 6 hình thức xâm hại trẻ em thể hiện trên môi trường mạng trong Luật Trẻ em năm 2016, để chủ động có biện pháp ngăn ngừa những ảnh hưởng tiêu cực trong khi vẫn khai thác tiện ích thiết thực của môi trường mạng với trẻ em. Đồng thời, cần quan tâm nâng cao năng lực thực hiện bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng cho các cơ quan chức năng, doanh nghiệp và cộng đồng (bao gồm cả kiến thức, kỹ năng về công nghệ thông tin và bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng).