Đấu thầu xây lắp và mua sắm thiết bị tại Sở GD&ĐT tỉnh Bắc Giang: Nhiều gói thầu "siêu" tiết kiệm nhưng đầy rẫy sự bất thường

Giám đốc bị khởi tố, Công ty MQF đã trúng gói thầu nào tại Sở GD&ĐT Bắc Giang?

Ngày 25/6, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an (C03) đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự số 42/QĐ-CSKT-P9 về tội "vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng", xảy ra tại Sở GD&ĐT tỉnh Quảng Ninh và các đơn vị liên quan trong việc thực hiện các dự án đầu tư trang thiết bị giáo dục cho các trường mầm non, tiểu học, quy định tại khoản 3 điều 222 bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017.

C03 đã ra quyết định khởi tố bị can đối với 15 bị can có liên quan. Trong đó, ra lệnh bắt bị can để tạm giam đối với 3 bị can nguyên là lãnh đạo, cán bộ của Sở GD&ĐT tỉnh Quảng Ninh, gồm: Vũ Liên Oanh, nguyên Giám đốc Sở; Ngô Vui, nguyên Trưởng phòng Kế hoạch Tài chính; Hà Huy Long, nguyên Phó phòng Kế hoạch Tài chính.

C03 cũng thực hiện lệnh khởi tố bị can, lệnh bắt tạm giam đối với Trần Ngọc Thắng và Trần Thị Thanh Xuân, nguyên Tổng giám đốc Công ty MQF; Ngô Mạnh Hùng, nguyên Phó Tổng giám đốc Công ty MQF; Lê Long Hải và Lê Đại Tấn, chuyên viên Công ty NSJ; Vũ Ngọc Minh, Giám đốc Công ty Thẩm định giá Gia Lộc.

Theo tìm hiểu, Công ty cổ phần đầu tư và thương mại MQF (địa chỉ tại số 40, đường 62, phường Thạnh Mỹ Lợi, TP Thủ Đức, TP.HCM), từng là thành viên trong liên danh được phê duyệt trúng thầu tại Sở GD&ĐT tỉnh Bắc Giang.

Tháng 7/2020 tại gói thầu: “Thiết bị dạy học môn Âm nhạc, Mỹ thuật, Toán”, Liên danh Công ty CP vật tư thiết bị Phương Nam - Công ty TNHH điện tử Việt Nhật - Công ty cổ phần đầu tư và thương mại MQF được Sở GD&ĐT tỉnh Bắc Giang phê duyệt trúng thầu với giá 15.477.679.800 đồng theo quyết định số 483/QĐ-SGDĐT ngày 31/7/2020 do ông Trần Tuấn Nam, giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Bắc Giang ký. Được biết, giá gói thầu là 15.544.891.000 đồng, như vậy mức tiết kiệm ngân sách cho gói thầu này là 33 triệu (tỷ lệ 0,43%).

Theo phản ánh một số thiết bị trong gói thầu trên của Sở GD&ĐT tỉnh Bắc Giang có dấu hiệu cao hơn so với sản phẩm có cùng thông số kỹ thuật, xuất xứ được bán trên thị trường.

Cụ thể, Đàn phím điện tử CDP-S350, xuất xứ Trung Quốc được liên danh MQF - Phương Nam - Việt Nhật dự thầu với giá 18.348.000 đồng/chiếc. Tuy nhiên theo khảo sát, sản phẩm này trên thị trường có giá bán thấp hơn đáng kể, chỉ từ 12,5 đến dưới 17 triệu đồng/chiếc (đã bao gồm VAT, phí vận chuyển). Với số lượng mua 214 chiếc phím điện tử CDP-S350 thì số tiền chênh lệch do mua thiết bị giá cao hơn thị trường của Sở GD&ĐT Bắc Giang có thể lên tới hàng trăm triệu đồng.

Sản phẩm Đàn phím điện tử CDP-S350, xuất xứ Trung Quốc ngôài thị trường được rao bán với giá 12.500.000 đồng/ cái (đã bao gồm VAT, phí vận chuyển), thấp hơn nhiều so với đơn giá dự thầu là 18.348.000 đồng/ cái.

Tương tự, sản phẩm Ti vi 55UM7100PTA xuất xứ Indonesia được liên danh MQF - Phương Nam - Việt Nhật dự thầu và Sở GD&ĐT Bắc Giang duyệt mua với giá 14.300.000 đồng/chiếc. Thế nhưng theo khảo sát, sản phẩm này trên thị trường có giá bán thấp hơn khá nhiều mức giá trên, cụ thể là chưa đến 12 triệu đồng/chiếc (đã bao gồm VAT, phí vận chuyển…). Với số lượng 226 chiếc cần mua trong gói thầu thì số tiền chênh lệch ở sản phẩm này có thể lên tới cả trăm triệu đồng.

Nhiều dấu hiệu đội giá thiết bị trong gói thầu

Ngày 22/9/2021, ông Trần Tuấn Nam, Giám đốc sở GD&ĐT Bắc Giang thời điểm đó, ký Quyết định số 694/QĐ-SGDĐT phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu Mua thiết bị môn Khoa học Tự nhiên. Đơn vị trúng thầu là công ty TNHH Sản xuất Thương mại Nguyệt Ánh II. Gói thầu có giá dự toán 8.814.477.000 đồng (Bằng chữ: Tám tỷ, tám trăm mười bốn triệu, bốn trăm bảy mươi bảy nghìn đồng chẵn), giá trúng thầu là 8.735.250.165 đồng (Bằng chữ: Tám tỷ, bảy trăm ba mươi lăm triệu, hai trăm năm mươi nghìn, một trăm sáu mươi lăm đồng), tiền tiết kiệm sau đấu thầu là 79.226.835 đồng, đạt tỉ lệ 0.89 %.

Quyết định số 694/QĐ-SGDĐT phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu Mua thiết bị môn Khoa học Tự nhiên.

Khi nghiên cứu hồ sơ và tìm hiểu đơn giá các hàng hóa trong gói thầu cũng như đối chiếu yêu cầu kỹ thuật, phóng viên nhận thấy có hiện tượng giá thành một số mã hàng cao hơn nhiều so với giá thị trường.

Cụ thể, bộ thiết bị chứng minh lực cản của nước có đơn giá tại gói thầu là 2.637.330 đồng/bộ, thị trường đang bán bộ sản phẩm này với khoảng giá 1.700.000 đồng/bộ. Tổng số tiền chênh lệch của 527 bộ thiết bị chứng minh lực cản của nước là khoảng 493.972.910 đồng.

Kính bảo vệ mắt không màu có đơn giá tại gói thầu là 76.700 đồng/cái nhưng thị trường đang bán sản phẩm này với khoảng giá 25.000 đồng/cái. Với số lượng 5.825 cái, tổng số tiền chênh lệch là khoảng 301.152.500 đồng.

Bộ thiết bị chứng minh độ giãn lò xo có đơn giá tại gói thầu là 385.342 đồng/bộ, thị trường đang bán sản phẩm này với khoảng giá 255.000 đồng/bộ. Tổng tiền chênh lệch của 1.493 bộ thiết bị chứng minh độ giãn lò xo là khoảng 194.600.606 đồng.

Kính hiển vi - XSP-13A có đơn giá tại gói thầu là 2.219.900 đồng/chiếc. Tuy nhiên, trên một trang web chuyên bán các loại kính hiển vi, XSP-13A được niêm yết giá là 1.300.000 đồng/chiếc. Với số lượng 233 chiếc, tổng số tiền chênh lệch là 214.336.700 đồng.

Có bất thường trong hoạt động đấu thầu (?)

Trong giai đoạn 2019 – 2021, không ít các quyết định do ông Trần Tuấn Nam Giám đốc đốc Sở GD&ĐT Bắc Giang tại thời điểm đó ký phê duyệt những gói “thầu khủng” nhưng chỉ tiết kiệm mang tính tượng trưng. Cụ thể: ngày 26/2/2019, ông Trần Tuấn Nam ký quyết định 917/QĐ-SGDĐT về việc phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu mua sắm thiết bị dạy học ngoại ngữ cho các trường tiểu học và trung học phổ thông trên địa bàn tỉnh Bắc Giang năm 2019.

Nhà thầu là Công ty CP Tư vấn Công nghệ cao (địa chỉ tại phường Đức Giang, quận Long Biên, TP. Hà Nội) giá trúng thầu là 39.842.618.000đ (giá dự toán là 39.892.282.000đ), thời gian thực hiện là 95 ngày. Như vậy, sau đấu thầu gói thầu gần 40 tỷ đồng, Sở GD&ĐT Bắc Giang chỉ tiết kiệm cho ngân sách nhà nước khoảng 50 triệu đồng (tỷ lệ 0,12%).

Tiếp đó, ngày 16/7/2020, Sở GD&ĐT Bắc Giang có quyết định 434/QĐ-SGDĐT về việc lựa chọn Công ty CP Sách và Thiết bị Hà Nội trúng gói Mua sắm thiết bị phòng học bộ môn Lý, Hóa, Sinh của Sở GD&ĐT tỉnh Bắc Giang năm 2020, với giá trúng thầu là 10.100.800.000đ, (giá gói thầu là 10.143.118.000đ) - tiết kiệm cho ngân sách nhà nước hơn 42 triệu đồng (đạt tỷ lệ 0,42%).

Ngày 17/8/2021, Sở GD&ĐT tỉnh Bắc Giang có thông báo mời thầu gói thầu Mua thiết bị môn Công nghệ, Mỹ thuật, Thể dục lớp 6 thuộc dự án Mua sắm thiết bị dạy học trường Tiểu học và Trung học cơ sở năm 2021.

Mặc dù là gói thầu tổ chức đấu thầu công khai rộng rãi qua mạng nhưng không hiểu sao đến thời điểm mở thầu chỉ có duy nhất 1 nhà thầu nộp hồ sơ dự thầu là Liên danh Công ty TNHH Thiết bị Giáo dục Việt Đức và Công ty cổ phần thương mại dịch vụ Nakio. Sau quá trình chấm thầu, đến ngày 19/11/2021, ông Trần Tuấn Nam - Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Bắc Giang ký ban hành quyết định số 840/QĐ-SGDĐT lựa chọn Liên danh nhà thầu Công ty TNHH Thiết bị Giáo dục Việt Đức và Công ty cổ phần thương mại dịch vụ Nakio trúng thầu gói thầu nêu trên với giá trúng thầu 10 tỷ 735 triệu đồng.

Các chuyên gia trong lĩnh vực đấu thầu, đầu thầu là một phương thức giao dịch đặc biệt, là một hình thức kinh doanh dựa vào tính chất cạnh tranh của thị trường. Khi có một thương vụ mua bán hay kinh doanh xây dựng các công trình có liên quan đến nhiều người hoặc nhiều bên khác nhau người ta sẽ áp dụng hình thức đầu thầu để có thể cạnh tranh một cách công khai và công bằng.

Việc những nhà thầu "quen mặt", trúng thầu sát giá hay tỷ lệ tiết kiệm ngân sách gói thầu thấp là một trong các vấn đề gây bức xúc trong công tác đấu thầu hiện nay. Đối với các trường hợp này cần xem xét lại quy trình đấu thầu có được làm đúng, đủ, công khai, minh bạch hay không.

Việc gian lận thầu, nâng khống giá thầu thường có sự thông đồng, liên kết chặt chẽ của nhiều cá nhân, từ những người có chức vụ, quyền hạn chỉ đạo đến cán bộ thực hiện, từ khâu xác lập, phê duyệt, thẩm định đến khâu kiểm tra, giám sát thầu, thậm chí can thiệp cả vào quá trình xây dựng, thực thi chính sách để giành đặc quyền, đặc lợi, phục vụ cho việc trục lợi cá nhân, gia đình, nhóm lợi ích của mình một cách hợp lý hơn, kín đáo hơn, không quan tâm đến hiệu quả, cũng như tài sản thiệt hại, thất thoát của Nhà nước.

Để các dự án được triển khai đứng quy định, tiền ngân sách nhà nước được sử dụng một cách hiệu quả và minh bạch, các cơ quan chức năng tỉnh Bắc Giang cần vào cuộc thanh kiểm tra để làm rõ những dấu hiệu bất thường, đồng thời xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật đối với nhứng hành vi vi phạm (nếu có).