Đắk Lắk: Nông dân nặng trĩu nỗi buồn vì ngô

Dưới cơn mưa tầm tã, anh Y Cân Mlô (buôn Jang Pông, xã Ea Huar) đang cố gắng lái xe cày chở đầy trái ngô tươi vượt qua con suối lớn về nhà. 

Anh cho biết, mấy ngày nay mưa lớn kéo dài nên huy động cả gia đình, hàng xóm vào thu hoạch bãi ngô đã già khô. Phải thu hoạch xong, chứ để ngoài rẫy lỡ xảy ra lũ lụt thì nguy to. 

Với 1 ha ngô, anh Y Cân ước tính thu về được khoảng 4 tấn hạt tươi, giảm gần 2 tấn so với các năm trước. Năng suất giảm là do thời tiết bất thuận, khi xuống giống gặp mưa nhiều, hạt giống không lên đều phải dặm đi dặm lại nhiều lần; cây lớn lên một chút thì bị nắng hạn dẫn đến sinh trưởng kém. Lúc cây ngô trổ cờ là thời điểm "vàng" quyết định đến năng suất thì lại gặp cảnh mưa dầm ảnh hưởng đến khả năng thụ phấn, tỷ lệ kết hạt giảm rõ rệt, mỗi cây chỉ cho 1 trái bắp nhỏ, thậm chí có cây không có trái. 

Theo tính toán sơ bộ, trồng 1 ha ngô tốn chi phí đầu tư hơn 8 triệu đồng bao gồm tiền thuê xe cày đất, mua giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật... chưa kể công chăm sóc và thu hoạch. Anh Y Cân ví, trồng ngô lai như đánh bạc với trời. Năm nào mưa thuận gió hòa, gia đình anh còn kiếm được vài đồng tiền lời, còn không thì chấp nhận làm không công hoặc lỗ tiền đầu tư gieo trồng. Như vụ năm nay, nhà anh Y Căn biết chắc sẽ lỗ.

Gia đình anh Mã Văn Canh (buôn Ea Rông, xã Krông Na) cũng không khá hơn là bao khi 3 ha ngô năm nay chỉ thu về 14 tấn hạt tươi. Năng suất đã giảm, giá cả còn hạ (chỉ có 3 nghìn đồng/ký tươi, thấp hơn năm ngoái 1 nghìn đồng). Đã thế, vụ thu hoạch rơi trúng thời điểm mưa to gió lớn, nhiều vạt bắp bị quật ngã, trái bắp ngấm nước và bắt đầu lên mầm xanh.

 Để đẩy nhanh tiến độ thu gom, anh Canh phải thuê nhiều nhân công, một ngày trả 120 nghìn đồng/người, chưa tính khoản lo cơm trưa và trả thêm 20 nghìn đồng/người để đổ xăng đi làm. Bẻ xong, anh còn thuê xe chở ngô trái ra ngoài đường lớn mới đập ra hạt rồi gọi thương lái vào bán tươi ngay. Bởi ngô thu hoạch vào mùa mưa, số lượng tính bằng tấn không thể phơi khô mà phải bán tươi. Thương lái trả giá sao bán vậy chứ không dám giữ lại, lỡ may hạt lên mầm, thối thì chẳng ai mua.

 Anh Canh chia sẻ, bán hết số ngô này mới chỉ đủ trả chi phí đầu tư, còn công chăm sóc suốt 3 tháng liền của gia đình coi như bỏ. Biết trồng ngô lai bấp bênh, phụ thuộc nhiều vào thời tiết và giá cả tư thương nhưng anh Canh không còn lựa chọn nào khác. Bởi đất ở khu vực này toàn cát pha sỏi, khô cằn, không có nguồn nước tưới nên chỉ thích hợp với các loại hoa màu ngắn ngày theo mùa vụ như ngô lai, sắn củ, đậu xanh... 

Nhiều hộ dân xung quanh anh thấy việc trồng ngô lỗ nhiều quá đã chuyển sang gieo mè, xạ lúa rẫy. Còn anh Canh thì chọn cách trồng xen cây điều vào 3 ha đất và vẫn tiếp tục trồng ngô cho đến khi nào điều phủ kín hết đất thì thôi. Anh hy vọng cây điều hợp đất, phát triển tốt, cho thu nhập ổn định chứ theo mãi cây ngô, anh Canh cũng thấy "phiêu" quá.