Đã cấm, tại sao thầy-trò vẫn cứ dạy thêm, học thêm?

"Vấn nạn" dạy thêm, học thêm hiện nay đã biến tướng. Giáo viên chia nhỏ các nhóm học sinh thành năm, bảy em để dạy ở nhà, gọi là dạy kèm. Giáo viên không dạy ở nhà thì đăng ký dạy ở trường, gọi là dạy thêm có tổ chức. Các sở giáo dục đưa dạy thêm, học thêm vào quản lý bằng hình thức yêu cầu giáo viên dạy thêm phải đăng ký, khai báo thời gian, địa điểm dạy thêm, số lượng học sinh, các tiêu chuẩn về phòng ốc, bàn ghế, ánh sáng, học phí, cam kết không dạy học sinh lớp mình đang dạy chính khóa.

Thế nhưng trên thực tế, do quản lý còn lỏng lẻo, thiếu kiểm tra giám sát nên không tránh khỏi những điều trái quy định như : số lượng học sinh học quá đông, thu tiền học phí cao hơn quy định, dạy học sinh lớp mình dạy chính khóa, dạy trước chương trình, không phân loại học sinh khi chia lớp dạy, dạy bài tập mẫu cho bài kiểm tra ở lớp (một kiểu “bật mí” đề kiểm tra), thiên vị đối với học sinh học thêm... Ngành Giáo dục đã ban hành nhiều văn bản chấn chỉnh dạy thêm, học thêm nhưng hiệu quả còn rất hạn chế. Các cơ sở giáo dục hợp thức hóa các quy định về dạy thêm, học thêm bằng văn bản, giấy tờ hơn là chấp hành đúng trong thực tế.

Có quan điểm cho rằng nhu cầu học thêm của học sinh là chính đáng, thu nhập dạy thêm của giáo viên cũng chính đáng, có gì phải cấm? Xin thưa, chỉ cần học thêm 3 môn, lịch học của học sinh sẽ kín cả tuần, các em không có thời gian để tự học, tự nghiên cứu, sáng tạo. Sự thụ động, rập khuôn sẽ chiếm chỗ trong tư duy của các em, nhất là những em không đủ sức khỏe hoặc lười biếng.

Về thu nhập dạy thêm, chính đáng ra sao khi phụ huynh nghèo phải gồng lên trả tiền học cho con ? Thù lao được hưởng là chính đáng, nhưng đưa học sinh vào tình thế phải đi học thêm là không chính đáng.

Phụ huynh vì mong muốn con em “bằng bạn bằng bè”, sợ giáo viên “phân biệt đối xử” nên phải cho con đi học thêm. Điều đó vô tình thỏa hiệp với dạy thêm, học thêm. Nhiều em học không tệ nhưng phụ huynh muốn con em mình phải học khá, giỏi, ép các em đi học thêm nhiều môn, vô hình trung vừa biến các em thành nạn nhân của bệnh thành tích ,vừa tiếp tay cho dạy thêm, học thêm.

Bên cạnh đó chương trình học quá tải cũng là nguyên nhân khiến học sinh phải đi học thêm. “Tiêu hóa” chưa hết kiến thức vừa học, các em phải “nạp” thêm nhiều kiến thức khác, vậy là sinh ra “bội thực” kiến thức, rồi tìm đến học thêm như một “cứu cánh”.

Mức lương giáo viên chưa phù hợp cũng là một nguyên nhân khác của dạy thêm, học thêm. Một sự thật quá phũ phàng, lương nhà giáo hiện nay xếp thứ 14 trong hệ thống thang bảng lương hành chính sự nghiệp. Một giáo viên THPT (đạt chuẩn) đứng lớp thời gian 12 năm có mức lương chỉ 5 triệu đồng (kể cả phụ cấp đứng lớp), thực là khó “sống bằng lương” trong thời bão giá này. Một số giáo viên dạy thêm cũng vì miếng cơm manh áo, dạy được lớp nào thì dạy, kiếm thêm thu nhập trang trải cuộc sống gia đình. Nhưng cũng không ít giáo viên có nguồn thu nhập đáng kể từ dạy thêm, thu nhập vài chục triệu một tháng, thậm chí gấp đôi, gấp ba, nhất là mùa luyện thi. Vậy thì dễ có chuyện dạy thêm trở thành dạy chính. Mỗi khi đồng tiền chi phối thì tiêu cực rất dễ nảy sinh, nếu người ta không làm chủ nó. Bao giờ giáo viên chưa “sống được bằng lương”, lấy dạy thêm làm nguồn thu nhập thì còn đó vấn nạn dạy thêm, học thêm.

Thiết nghĩ, để chấm dứt dạy thêm, học thêm, trước hết phải thay đổi từ gốc, đó là chương trình dạy học. Chương trình phải được giảm tải, vừa sức học sinh, coi trọng kỹ năng ứng dụng và thực hành, đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá. Nhà trường, gia đình và xã hội không chạy theo thành tích. Phụ huynh không thỏa hiệp, tiếp tay cho dạy thêm, học thêm. Không tổ chức dạy thêm trong trường, thay vào đó là dạy bồi dưỡng đối với học sinh giỏi, phụ đạo đối với học sinh yếu, kém. Cần động viên, khuyến khích học sinh tự học ở nhà. Những năm gần đây xuất hiện nhiều thủ khoa đại học là học sinh nông thôn, tự học, không học thêm. Điều đó cho thấy, nếu học sinh có kỹ năng tự học, sẽ học rất giỏi, đạt thành tích cao.

Để quản lý chặt chẽ dạy thêm, học thêm, nhân dân phải là người giám sát thông qua các mặt trận đoàn thể của địa phương, không để ngành giáo dục vừa “đá bóng vừa thổi còi”.

Hiện nay chế tài xử lý dạy thêm sai quy định (theo Điều 7 Nghị định 138/2013/NĐ - CP), xử phạt vi phạm hành chính từ 4 đến 6 triệu đồng đối với hành vi tổ chức hoạt động dạy thêm không đúng nội dung đã được cấp phép là chưa đủ tính răn đe, chế tài cần mạnh hơn, đặc biệt cần thêm quy định trách nhiệm đối với người đứng đầu khi để tổ chức, cá nhân trong đơn vị thực hiện sai quy định về dạy thêm, học thêm. Bên cạnh đó, việc cải thiện mức lương nhà giáo theo mức ưu tiên cao hơn cũng là biện pháp lâu dài, ổn định để vấn nạn dạy thêm, học thêm không còn diễn ra.