Chủ tịch Quốc hội: Sức mạnh của giám sát, phản biện chính là từ công khai và minh bạch

Thảo luận tại Phiên họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ghi nhận, đánh giá cao tinh thần chủ động của Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong việc sơ kết, chuẩn bị dự thảo Báo cáo để trình tại Phiên họp với cách thức triển khai sơ kết khá bài bản, khoa học.

Ngay từ cuối năm 2022, nội dung này đã được chủ động đề xuất đưa vào chương trình công tác của Ủy ban Thường vụ Quốc hội; đến tháng 4/2023 đã có văn bản đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ phối hợp sơ kết 5 năm thực hiện nghị quyết; ngày 6/7/2023 đã tổ chức Hội nghị sơ kết và ngày 18/7/2023 có báo cáo sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết liên tịch số 403.

Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường bày tỏ sự đồng tình, thống nhất cao với dự thảo báo cáo sơ kết 5 năm thực hiện Nghị quyết liên tịch số 403 giữa Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Chính phủ.

Nội dung dự thảo Báo cáo được xây dựng khá đầy đủ về công tác lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn triển khai thực hiện công tác tuyên truyền nghị quyết ở Trung ương và địa phương.

Công tác phối hợp, chia sẻ giữa Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam với Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp với Đoàn đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân đã thể hiện được tính hiệu quả trong hoạt động phối hợp giữa các bên.

Đồng tình với những đánh giá chung của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương chia sẻ với những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện Nghị quyết liên tịch 403, nhất là các quy định của pháp luật liên quan trực tiếp đến việc thực hiện chức năng giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, qua đó cho thấy những cố gắng và kết quả đạt được của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp và các tổ chức thành viên trong thời gian qua.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đề nghị cần có những đánh giá, phân tích sâu sắc hơn về những vướng mắc, bất cập còn tồn tại để kiến nghị sửa đổi Nghị quyết liên tịch 403 phù hợp với quy định của pháp luật.

Cho ý kiến tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị dự thảo Báo cáo nhấn mạnh hơn nữa chức năng giám sát, phản biện xã hội là một hoạt động cơ bản của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cũng như trách nhiệm của các tổ chức thành viên của Mặt trận trong triển khai nhiệm vụ này và tham gia xây dựng Đảng, hệ thống chính trị; qua đó làm nổi bật tính nhân dân, dân chủ, xây dựng và khoa học của hoạt động giám sát, phản biện.

Đồng thời, dự thảo Báo cáo cần có nội dung về quán triệt thể chế, chủ trương của Đảng trong giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, từ đó có đánh giá cụ thể về nhận thức, thái độ của các cơ quan hữu quan liên quan đến nhiệm vụ này, bởi thực tế cho thấy vấn đề này ở nhiều nơi chưa được cấp ủy, chính quyền địa phương thực sự quan tâm, coi trọng.

Báo cáo cần nêu rõ chủ trương, kế hoạch của từng giai đoạn thực hiện để có định hướng dài hạn; hướng kiến nghị đối với những vấn đề có tính thời sự đang nổi lên, cũng như những phản ánh của cử tri, nhân dân và dư luận, thông tin báo chí.

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý báo cáo thêm về hình thức giám sát và phản biện xã hội như đối thoại trực tiếp, xem xét đơn thư khiếu nại, tố cáo, nghiên cứu, khảo sát, phương tiện thông tin đại chúng…

Về tổ chức bộ máy, đội ngũ nhân sự và điều kiện bảo đảm khác, Chủ tịch Quốc hội cho biết không hành chính hóa hoạt động của Mặt trận Tổ quốc nhưng để thực hiện được nhiệm vụ quyền hạn thì cần phải có cơ chế, tổ chức bộ máy, đầu mối, chế độ thông tin báo cáo… thì mới có thể thực hiện. Ở chiều ngược lại là trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức hữu quan hệ thống chính quyền địa phương các cấp từ Trung ương đến địa phương, các sở ngành phải trả lời những vấn đề của Mặt trận Tổ quốc kiến nghị thì mới bảo đảm được hiệu quả của hoạt động này.

Bên cạnh đó, chế độ thông tin báo cáo định kỳ trong 6 tháng và hằng năm cần được thực hiện nghiêm túc, chưa kể báo cáo đối với các công việc đột xuất.

Lưu ý vấn đề hậu giám sát, Chủ tịch Quốc hội cho biết, Mặt trận Tổ quốc cũng có quyền đưa ra những báo cáo và những kiến nghị, đề xuất. Chính quyền và những đối tượng kiến nghị cần phải có trách nhiệm thông tin, báo cáo lại. Có như vậy mới bảo đảm được giá trị và hiệu lực của giám sát. Điều này đòi hỏi nhận thức, thái độ của các bên có liên quan như Chính phủ và chính quyền địa phương các cấp là thành tố rất quan trọng.

Nêu rõ sức mạnh của giám sát, phản biện chính là từ công khai và minh bạch, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Mặt trận Tổ quốc cần đẩy mạnh công khai thông tin, bên cạnh công khai các nội dung báo cáo Quốc hội thì những vụ việc giám sát, các nội dung giám sát chính sách, giám sát chuyên đề cũng cần phải được công bố rộng khắp, đậm nét.

“Cùng với các kiến nghị thực hiện và xử lý trách nhiệm thì càng công khai, minh bạch bao nhiêu, giám sát, phản biện của Mặt trận Tổ quốc càng hiệu lực, hiệu quả bấy nhiêu”- Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Cử tri cũng lo lắng tình hình sản xuất kinh doanh, thị trường lao động, việc làm gặp nhiều khó khăn

Cũng trong Phiên họp sáng 16/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã xem xét Báo cáo dân nguyện của Quốc hội tháng 7/2023.

Trình bày báo cáo, Trưởng Ban Dân nguyện Dương Thanh Bình cho biết, cử tri và nhân dân đặc biệt quan tâm, theo dõi hoạt động đối ngoại của lãnh đạo Đảng, Nhà nước và tin tưởng sẽ mở ra nhiều cơ hội hợp tác, góp phần phát triển kinh tế của đất nước và tiếp tục khẳng định vị trí, vai trò của Việt Nam trên trường quốc tế.

Bên cạnh đó là việc tổ chức, thực hiện các hoạt động tri ân, thăm hỏi và tặng quà gia đình chính sách, người có công với cách mạng; tin tưởng vào sự lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành đúng đắn, kịp thời trong bối cảnh tình hình thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp, nhiều khó khăn, thách thức nhưng kinh tế - xã hội nước ta vẫn cơ bản ổn định và tiếp tục phát triển. 

Cử tri bày tỏ sự vui mừng, phấn khởi với kết quả quan trọng của công tác xây dựng và chỉnh đốn Đảng, nhất là công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực được thực hiện quyết liệt, nói đi đôi với làm, không có ngoại lệ, không có vùng cấm, trở thành xu thế, góp phần củng cố niềm tin của cử tri và Nhân dân đối với Đảng và Nhà nước; đánh giá cao về việc xét xử công khai, nghiêm minh vụ án “chuyến bay giải cứu”... 

Tuy nhiên, theo ông Dương Thanh Bình, cử tri và nhân dân còn băn khoăn, lo lắng về tình trạng sạt lở, sụt lún, lũ quét tại một số địa phương, gây thiệt hại không nhỏ về người, tài sản, ảnh hưởng tới sản xuất và đời sống người dân, đặc biệt là vụ sạt lở nghiêm trọng tại đèo Bảo Lộc khiến 4 người thiệt mạng; mưa lũ ở Yên Bái gây thiệt hại lớn về người và tài sản, vỡ hệ thống xả tràn hồ chứa thải tại xã Tả Phời, thành phố Lào Cai gây thiệt hại không nhỏ về tài sản

Cử tri cũng lo lắng tình hình sản xuất kinh doanh, thị trường lao động, việc làm gặp nhiều khó khăn; giá cả nguyên liệu, nhiên liệu, khí đốt, hàng tiêu dùng và các mặt hàng thiết yếu phục vụ cho sản xuất, đời sống có xu hướng tăng từ trước thời điểm tăng lương cho cán bộ, công chức, viên chức và người lao động nhưng đến đầu tháng 8 vẫn tiếp tục tăng và chưa có dấu hiệu hạ nhiệt

Bên cạnh đó là tình trạng kinh doanh và sử dụng các chất kích thích, gây nghiện như khí gây cười, shisha, kẹo ngậm ảo giác… xuất hiện ngày càng nhiều và hướng đến đối tượng chủ yếu là thanh thiếu niên, học sinh, sinh viên, gây ra những hệ lụy không tốt cho chính bản thân các em, gia đình, nhà trường và xã hội; tình trạng thông tin cá nhân bị rao bán tràn lan trên mạng và bị lợi dụng để lừa đảo trực tuyến; công tác quản lý, kiểm tra tiền công đức tại các cơ sở tôn giáo, tín ngưỡng còn nhiều hạn chế...