Chủ tịch QH Kim Ngân trong mắt ĐB kỳ cựu Dương Trung Quốc

Tân Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân nhận hoa chúc mừng từ người tiền nhiệm Nguyễn Sinh Hùng tháng 3/2016. Ảnh: Hoàng Long

Thưa ông, lần đầu tiên  QH Việt Nam có Chủ tịch QH là nữ. Có lẽ đây là bước tiến dài về bình đẳng giới. Truyền thống Việt có tục thờ đạo mẫu. Khái niệm Cái - Cả - Mẹ thiêng liêng nhân bản. Khi bị đau đớn bất hạnh dù theo nghĩa đen hay bóng thì bản năng thốt ngay “mẹ ơi”, chứ không ai gọi “bố ơi” hay “chồng ơi… Đất cũng gọi đất mẹ.

Ý kiến của ông về sự kiện lần đầu tiên Việt Nam có Chủ tịch QH là nữ?  Một bước tiến dài về bình đẳng giới hay là tình thế? Một cơ cấu Nam Bắc vùng miền?

Trời đất ơi, ĐB Dương Trung Quốc cười, câu hỏi này bạn phải trực tiếp phỏng vấn, chuyện trò với bà tân Chủ tịch QH chứ? Tôi có phải là người phát ngôn hay nói hộ được đâu…

Từng hoạt động QH trong thời gian dài, ông có kỷ niệm, ấn tượng gì về bà Nguyễn Thị Kim Ngân?

Chưa kịp đáp một câu hỏi khác đã bật ra.

Cô gái Nguyễn Thị Kim Ngân năm 1972 học năm hai Đại học văn khoa Sài Gòn đang tròn tuổi đôi mươi có khi nào nghĩ rằng mình sinh ra là để làm chính trị không anh Quốc nhỉ?

Lại một câu nối theo ngay.

Bà Kim Ngân từng kinh qua công tác quản lý từ địa phương đến trung ương, trải đều trên các lĩnh vực kinh tế - tài chính, thương mại và lao động, Từng là Giám đốc Sở Tài chính, Thứ trưởng Bộ Tài chính, Bí thư Tỉnh ủy, Bộ trưởng, ủy viên TƯ, ủy viên Bộ Chính trị… Nếu nói là số phận thì chưa hẳn nhưng duyên do và cú hích nào đã tiệm tiến thuận lợi các vị trí công tác của bà? Bởi lĩnh vực công tác nào, cuộc bầu bán nào bà cũng đều nổi trội cũng như cao phiếu nhất? Ông giải mã ra sao về hiện tượng này?

Dương dân biểu tóm ngay cái cụm từ giải mã.

Anh Xuân Ba liệt kê như vậy là một kiểu giải mã rồi. Sự liệt kê ấy đủ thấy người phụ nữ mà chúng ta đang bàn có một con đường thăng tiến hanh thông và khả năng tích lũy kinh nghiệm, kỹ năng điều hành trên  nhiều lĩnh vực quan trọng của một nhà hành pháp cũng như một nhà  hoạt động chính trị.

Thực ra trong một thời gian dài hoạt động của bà là ở một vài địa phương hay vài ngành chuyên môn, do vậy có thể những người dân ở Bến Tre hay Hải Dương và ở trong ngành tài chính hay lao động - thương binh - xã hội hiểu về năng lực của bà.

Có lẽ bà được nhiều người chú ý hơn từ khi bắt đầu "ra Trung ương" làm việc ở cương vị Bộ trưởng, một chức hàm còn rất hiếm phụ nữ được đảm nhiệm ở nước ta. Tôi chẳng đủ năng lực "giải mã" nhưng chắc chắn bà đã phát huy được cái yếu tố còn hiếm hoi là phụ nữ mà gánh vác được việc vốn người ta cho rằng chỉ có đàn ông mới làm được.    

Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân gặp Tổng thống Mỹ Obama tại Nhà sàn Bác Hồ ngày 23/5. Ảnh: Phạm Hải

Một phụ nữ xứ dừa Nam Bộ được phân công về đứng đầu một tỉnh như xứ Đông của vùng đất cổ Sơn Nam và qua thời gian là Bí thư Tỉnh ủy Hải Dương, Phó chủ tịch QH…

Hiện tượng một người gốc phương Nam lãnh đạo một tỉnh ở miền Bắc đời nay là hiếm, nhưng nếu đọc lại lịch sử thì không ít người phương Nam ra làm quan  ở ngoài Bắc.

Hai vị tổng đốc danh tiếng nhất của Hà Nội (Hoàng Diệu và Nguyễn Tri Phương) lại là người xử Quảng hay Thừa Thiên. Bàn về chính sách "luân chuyển cán bộ" thì nay thua xưa nhiều lắm. Vả lại phép "hồi tị" xưa tránh người làm quan ngay tại quê gốc của mình.

Thế nhưng thời nay lại phổ biến là dân đâu trị đấy, nên mới dễ thành cát cứ vùng miền. Vì thế việc một phụ nữ gốc Bến Tre được điều ra đảm nhiệm chức vụ cao nhất của tỉnh Hải Dương, một tỉnh quan trọng ở miền Bắc quả là một hiện tượng hiếm hoi.

Ở QH, bà được bầu vào cương vị Phó chủ tịch ở nhiệm kỳ mà vị Chủ tịch là một thủ trưởng trực tiếp từ thời bà làm Thứ trưởng Bộ Tài chính. Đây cũng là thời điểm bà thể hiện rõ nhất những tính cách ưu trội của mình trước các vị đại biểu QH và cử tri qua giới truyền thông.

Ngoại hình, giọng nói và phong cách điều hành là những nét trội mà một chính khách hiện đại cần có. Những lần lấy phiếu tín nhiệm với những chỉ số tín nhiệm rất cao tự nó là một câu trả lời với mọi người.

Đại biểu QH Dương Trung Quốc. Ảnh: Hoàng Long

Một trong những vấn đề quan trọng nhất của QH là quyết định ngân sách. Hiện đang tồn tại mô hình lồng ghép ngân sách quốc gia (do QH quyết định) và ngân sách địa phương (do HĐND quyết định). Ông nghĩ gì về vai trò Chủ tịch QH đối với vấn đề này? Phải có những phối hợp, đột phá gì để chấm dứt cơ chế xin-cho dai dẳng bao cấp?

Những con số, đặc biệt liên quan đến ngân sách luôn là những dấu hỏi băn hoăn của các đại biểu QH về tính chính xác của nó. Đây chính là vấn đề cốt lõi nhất mà cũng là "lơ mơ" nhất (theo nhận  thức của tôi qua gần 3 nhiệm kỳ mà tôi đã tham gia).

Là người hoạt động nhiều năm trong ngành tài chính ở địa vị người hành pháp (cấp tỉnh và cấp bộ) nay ở cương vị đứng đầu cơ quan lập pháp và thực thi quyền giám sát, bà Chủ tịch QH chắc chắn có đủ tri thức và năng lực để cùng QH thực thi quyền năng trên lĩnh vực quan trọng này, nhất là vào thời điểm chúng ta đang đứng trước "núi" nợ công và những khó khăn chất chồng trong nguồn lực.

Đương nhiên đây là một bài toán rất khó không chỉ tính đếm bằng tiền bạc mà cả ứng xử giữa con người. Phụ nữ thường có năng lực hài hòa giữa sự mềm mỏng và sự kiên quyết thuận hơn cánh đàn ông thường cả nể và liều lĩnh.

Người ta vẫn nói đến sự cô đơn của quyền lực. Ông nghĩ gì về bí quyết  để cân bằng đời sống tinh thần cá nhân với gánh nặng của một chính khách là phụ nữ?

Tôi là đàn ông làm sao lại biết được bí quyết cho một chính khách nữ? Nhưng quan sát thì thấy một người đàn ông làm chính trị thường được nhiều hơn mất, còn một phụ nữ làm chính trị thì chắc ngược lại?

Đương nhiên ý niệm về được mất không dễ cân đong hay so sánh. Ví như người nào lo lắng, nghĩ ngợi, làm việc nhiều thì mặt mũi kém sắc. Đàn ông kém sắc không thành vấn đề lớn nhưng đàn bà mà kém sắc thì coi như là sự mất mát nhiều...

Còn sự cô đơn của quyền lực chỉ có khi quyền lực ấy hướng vào lợi ích cho riêng mình. Những ai dùng quyền lực để mưu cầu lợi ích cho mọi người thì chẳng bao giờ cô đơn, với ai cũng vậy, vận vào người mà chúng ta đang bàn đến thì... chắc vậy.