Cần có cơ chế thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn

Nâng cao đời sống, rút ngắn khoảng cách giàu nghèo

Báo cáo kết quả giám sát “Việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (giai đoạn 2010-2015) gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp” được trình bày tại phiên họp cho thấy, đến tháng 3/2016, cả nước có 1.761 xã (chiếm 19,7% tổng số xã) đạt tiêu chí nông thôn mới. Trong đó, có 1.223 xã đạt từ 15-18 tiêu chí; 3.355 xã đạt từ 10-14 tiêu chí; 2.270 xã đạt từ 5-9 tiêu chí và 326 xã đạt dưới 5 tiêu chí. Bình quân tiêu chí/xã: 12,9 tiêu chí, tăng 8,2 tiêu chí so với năm 2010. Đến tháng 9/2016, đã có 2.045 xã chiếm 23% đạt tiêu chí nông thôn mới, có 24 đơn vị cấp huyện được công nhận đạt tiêu chí nông thôn mới.

Sau 5 năm thực hiện, các tiêu chí Chương trình xây dựng nông thôn mới được cải thiện rõ rệt, có mức tăng tích cực so với năm 2011. Tỷ lệ hộ nghèo khu vực nông thôn giảm từ 17,4% năm 2011 xuống 8,2% năm 2015 (bình quân giảm 1,84%/năm). Tỷ lệ hộ nghèo ở các huyện nghèo giảm từ 50,07% năm 2011 xuống còn dưới 28% năm 2015. Riêng những xã đã đạt tiêu chí nông thôn mới, mức thu nhập bình quân đầu người tăng từ 16 triệu đồng năm 2011 lên đạt 28,4 triệu đồng năm 2015, tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh từ 11,6% xuống còn 3,6%.

Về nguồn vốn thực hiện Chương trình, trong 5 năm cả nước đã huy động khoảng 851.380 tỷ đồng. Quốc hội đã phân bổ vốn trái phiếu Chính phủ cho Chương trình giai đoạn 2014-2016 là 15.000 tỷ đồng.

Sau hơn 2 năm thực hiện đề án tái cơ cấu, ngành nông nghiệp duy trì tốc độ tăng trưởng khá, giá trị ngành trồng trọt tăng năm 2013 là 3%, năm 2014 là 3,2%, năm 2015 là 1,6%; năng suất, chất lượng và giá cả nhiều loại sản phẩm đã được nâng cao; thu nhập bình quân/ha đất trồng trọt năm 2014 đạt khoảng 78,7 triệu đồng, năm 2015 đạt 82,5 triệu đồng/ha.

Phát biểu thảo luận tại phiên họp, ý kiến của các đại biểu ghi nhận những kết quả tích cực đạt được trong thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới; khẳng định những kết quả đạt được là do sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với nông nghiệp, nông dân, nông thôn; công tác triển khai quyết liệt của các cấp, các ngành và cả hệ thống chính trị; công tác tuyên truyền, vận động đã đi vào thực chất hơn, tạo sự đồng thuận của người dân. Nhiều cơ chế, chính sách ngày càng cụ thể hơn, nhất là chính sách hỗ trợ mô hình cánh đồng mẫu lớn, chuyển đổi đất lúa sang cây trồng khác có hiệu quả kinh tế hơn… Xây dựng nông thôn mới đã thật sự trở thành một phong trào thi đua sâu rộng trong toàn dân.

“Xây dựng nông thôn mới đã tạo ra không khí thi đua vô cùng sôi nổi; sự hưởng ứng, đóng góp rộng khắp của các tầng lớp nhân dân và đây thực sự là một phong trào của toàn dân”-Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại của Quốc hội Nguyễn Văn Giàu nhận định.

Chủ nhiệm Uỷ ban Quốc phòng – An ninh Võ Trọng Việt cho rằng cần nghiên cứu chỉnh sửa tiêu chí nông thôn mới

Chủ nhiệm Uỷ ban Quốc phòng – An ninh Võ Trọng Việt cho rằng, chương trình xây dựng nông thôn mới tạo được diện mạo tốt, nhất là ở vùng sâu vùng xa, tạo sự ổn định về đời sống chính trị, nâng cao đời sống và rút ngắn khoảng cách giàu nghèo. Bên cạnh đó cũng cần ghi nhận sự cố gắng của những xã đang phấn đấu trở thành nông thôn mới, những nơi mới chỉ phấn đấu được vài tiêu chí.

Tuy nhiên, theo ông Võ Trọng Việt, các tiêu chí đề ra còn máy móc, dập khuôn, vô hình chung làm nhiều vùng sâu vùng xa nhụt chí, nhìn vào tiêu chí không dám làm. Do đó cần nghiên cứu chỉnh sửa tiêu chí.

Trưởng ban Công tác đại biểu Trần Văn Tuý nhấn mạnh, với một đất nước có đến 70% dân sống ở nông thôn thì xây dựng nông thôn mới là cần thiết, nhưng cần có tư duy mới và cái đích cuối cùng là cuộc sống phải được nâng cao.

Cần có cơ chế đủ mạnh thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn

Cùng với sự ghi nhận, khẳng định những kết quả  đạt được, các đại biểu cũng chỉ ra những hạn chế, phân tích nguyên nhân của những hạn chế trong thực hiện Chương trình, đó là việc triển khai thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới trong bối cảnh có sự phát triển không đồng đều giữa các vùng, miền; quá trình xây dựng nông thôn mới vừa làm vừa rút kinh nghiệm nên cơ chế, chính sách và các văn bản hướng dẫn thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới của Trung ương khi mới ban hành còn có những điểm không phù hợp; nguồn vốn ngân sách Nhà nước cho Chương trình còn chưa bảo đảm; có địa phương quá nóng vội trong triển khai thực hiện dẫn đến nợ đọng lớn; một số địa phương chưa chủ động, còn lúng túng trong việc xây dựng, triển khai đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp làm ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả của Chương trình.

Trưởng Ban công tác đại biểu của Quốc hội Trần Văn Túy đề nghị trong thực hiện Chương trình, bên cạnh nguồn lực đầu tư của Nhà nước cần hết sức quan tâm đến quan tâm đến việc huy động các nguồn lực xã hội; hỗ trợ người dân về vốn cho đầu tư phát triển sản xuất; có các cơ chế, chính sách đủ mạnh để thu hút doanh nghiệp về đầu tư vào nông nghiệp nông thôn cũng như đẩy mạnh ứng dụng khoa học-công nghệ vào sản xuất xuất, qua đó góp phần chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp, cơ cấu lao động theo hướng ngày càng hiệu quả và tích cực hơn.

 “Xây dựng nông thôn mới phải kiên trì, bền bỉ thì mới đạt, không nên nóng vội, huy động quá sức dân. Bài học là phải nêu cao trách nhiệm cấp uỷ, chính quyền cơ sở, bộ ngành; phát huy sức mạnh toàn dân; dân chủ để dân bàn, dân quyết. Huy động sức mạnh tổng hợp nhưng phải trọng tâm, trọng điểm, có ưu tiên vì nguồn lực có hạn” –Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu nêu ý kiến.

Không công nhận đạt chuẩn nông thôn mới đối với địa phương có nợ đọng xây dựng cơ bản

Báo cáo giám sát của Quốc hội cũng nêu rõ, mặc dù Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản để tăng cường quản lý vốn đầu tư, khắc phục tình trạng nợ đọng xây dựng cơ bản, tuy nhiên, các địa phương vẫn nợ đọng xây dựng cơ bản lớn, có 53/63 tỉnh/thành phố có nợ đọng với số tiền khoảng 15.277 tỷ đồng, cá biệt đã có địa phương mất khả năng thanh toán gây dư luận không tốt trong nhân dân.

Tổng Thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc cho rằng yêu cầu “giải quyết dứt điểm nợ đọng  trong năm 2017” là khó khả thi. 

Tổng số nợ đọng tại các xã đã được công nhận nông thôn mới chiếm đến 46,9% số nợ đọng của cả nước. Mặc dù, số nợ đọng này chỉ chiếm 1,8% so với tổng nguồn lực huy động cho Chương trình và chiếm 5,7% tổng nguồn ngân sách hỗ trợ thực hiện, tuy nhiên, tình trạng nợ đọng để lại hậu quả xấu và ảnh hưởng đến chủ trương xây dựng nông thôn mới.

Từ phân tích trên, báo cáo giám sát kiến nghị rà soát nợ đọng xây dựng cơ bản, có hướng giải quyết dứt điểm nợ đọng này trong năm 2017 và không để tái diễn tình trạng huy động vốn đầu tư vượt quá khả năng thanh toán dẫn đến nợ đọng xây dựng cơ bản.

Đối với các địa phương còn nợ đọng xây dựng cơ bản thì không cho phép triển khai công trình xây dựng mới cho đến khi xử lý xong nợ đọng; chỉ phê duyệt dự án khi đã xác định được nguồn vốn.

“Không xem xét công nhận đạt chuẩn nông thôn mới đối với địa phương có nợ đọng xây dựng cơ bản. Đối với các địa phương đã được công nhận đạt chuẩn nếu không xử lý xong nợ đọng xây dựng cơ bản trong vòng 1 năm kể từ khi công nhận thì cấp có thẩm quyền xem xét lại việc công nhận. Kiểm điểm, xử lý trách nhiệm cá nhân người đứng đầu nếu để xảy ra tình trạng huy động quá sức dân, nợ đọng xây dựng cơ bản” – Đoàn giám sát kiến nghị.