Cách nhận biết trẻ có chậm tăng trưởng hay không?

Tăng trưởng ở trẻ nhỏ có những thời kỳ phát triển khác nhau, mức tăng trung bình khi trẻ được đáp ứng đủ các yếu tố về dinh dưỡng và hormone cần thiết là 4 - 7cm mỗi năm.

Ở trẻ dưới 5 tuổi, mức biến động chiều cao của trẻ lớn hơn nhiều, cụ thể là:

- Trẻ từ 0 - 1 tuổi có thể tăng trung bình 25 cm/năm.

- Trẻ từ 1 - 2 tuổi có thể tăng trung bình 12 cm/năm.

- Trẻ từ 2 - 3 tuổi có thể tăng trung bình 8 cm/năm.

Như vậy, 1.000 ngày đầu đời được tính từ khi trẻ được mang thai cho đến 24 tháng tuổi là giai đoạn vàng phát triển chiều cao và thể chất. Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo, đây là giai đoạn quyết định đến 60% khả năng phát triển chiều cao của trẻ trong tương lai.

Tuy nhiên, ngoài những trẻ đạt được các mốc chiều cao phù hợp với độ tuổi thì còn rất nhiều trẻ chưa đạt chuẩn chiều cao, thậm chí là kém tăng trưởng, thấp hơn nhiều so với con số cần có.

Tùy từng trẻ, lứa tuổi thì việc tăng trưởng khác nhau nhưng trung bình được hiểu như sau.

Có 3 giai đoạn có tính chất quyết định về chiều cao:

- Ở giai đoạn bào thai: Trong suốt 9 tháng mang thai, người mẹ cố gắng đảm bảo dinh dưỡng tốt nhằm tăng trọng lượng từ 10 - 12kg để trẻ đạt chiều cao 50cm lúc sinh (tương ứng cân nặng lúc sinh khoảng 3kg).

‎- Ở giai đoạn sơ sinh đến 3 tuổi:

‎- Ở năm thứ nhất: Tăng 25 cm.

‎- Ở 2 năm kế tiếp: Mỗi năm tăng 10cm.

‎- Ở giai đoạn sau 4 tuổi: Chiều cao tăng trung bình 5 - 6 cm/năm cho đến tuổi dậy thì.

‎- Ở giai đoạn dậy thì: Nếu là trẻ gái 10 - 16 tuổi, trẻ trai 12 - 18 tuổi là thời gian dậy thì.

‎Trong giai đoạn tiền dậy thì và dậy thì, có một đến hai năm chiều cao tăng vọt 8 - 12 cm mỗi năm nếu được chăm sóc dinh dưỡng tốt. Tuy nhiên, không thể dự đoán chính xác đó là năm nào, vì vậy cần phải đảm bảo dinh dưỡng cho trẻ suốt trong giai đoạn này.

‎- Ở giai đoạn sau tuổi dậy thì: Chiều cao trẻ tăng rất chậm. Trẻ 10 tuổi sẽ có chiều cao bằng 80% chiều cao lúc trưởng thành.

‎Chiều cao lúc trưởng thành được ước đoán bằng chiều cao lúc 2 tuổi X 2

‎Ví dụ: Một trẻ 24 tháng cao 85cm, nếu đảm bảo dinh dưỡng hợp lý, chiều cao ước tính sẽ đạt được lúc trưởng thành là 85 x 2cm = 170 cm.

Như vậy, nếu nghi ngờ trẻ có vấn đề về tăng trưởng, cha mẹ có thể đưa trẻ đến khám ở các cơ sở y tế có chuyên khoa nhi. Cha mẹ cũng nên thường xuyên ghi nhận cân nặng và chiều cao của trẻ để kiểm tra tốc độ tăng trưởng.

Cha mẹ cần làm gì để giúp trẻ tăng trưởng chiều cao: Dinh dưỡng có ảnh hưởng lớn nhất đến sự phát triển chiều cao, thể chất và trí tuệ của trẻ. Vì vậy, ngay từ khi mang thai người mẹ cần ăn đầy đủ các chất dinh dưỡng, phải chú trọng việc ăn uống các thực phẩm giàu vitamin để giúp thai nhi phát triển tốt như: Rau xanh, trái cây chín, thịt, cá, trứng, sữa…

Khi trẻ ra đời, cha mẹ cần có một chế độ dinh dưỡng hợp lý: Ăn đủ năng lượng để giúp cơ thể khỏe mạnh và tăng trưởng liên tục.

Bên cạnh chế độ dinh dưỡng, cha mẹ cần lưu ý cho trẻ tham gia các hoạt động vận động (là những yếu tố có thể can thiệp và thay đổi được), đi ngủ đúng giờ, ngủ đủ giấc và đúng tư thế. Điều này sẽ có lợi cho sự phát triển và tăng trưởng của chiều dài xương.

Trong quá trình chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ nếu nghi ngờ trẻ có vấn đề về tăng trưởng, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám để được chẩn đoán và điều trị chính xác nhất, không tự ý sử dụng các hormone tăng trưởng khi chưa có hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.