Các tuyến đường sắt đô thị tại Hà Nội, TP HCM đội vốn hơn 80.000 tỷ đồng

Báo Tiền phong đưa tin, Bộ trưởng Bộ GTVT vừa báo cáo Quốc hội tình hình triển khai thực hiện các dự án đường sắt đô thị trên địa bàn thành phố Hà Nội và TP HCM. Hiện trên địa bàn hai thành phố này đang triển khai đầu tư 6 tuyến đường sắt đô thị, trong đó: Bộ GTVT chủ quản đầu tư 2 dự án, UBND thành phố Hà Nội 2 dự án và UBND TP HCM 2 dự án.

Tại Hà Nội, tuyến đường sắt Cát Linh - Hà Đông, tổng mức đầu tư ban đầu 8.769 tỷ đồng, tuy nhiên đến năm 2017 được điều chỉnh lên 18.000 tỷ đồng, tăng 9.231 tỷ đồng. Dự án này được sử dụng từ vốn vay của Chính phủ Trung Quốc và vốn đối ứng trong nước.

Với tuyến đường sắt đô thị thí điểm đoạn Nhổn - ga Hà Nội, tổng mức đầu tư 783 triệu Euro, trong đó vốn vay ODA là 653 triệu Euro, vốn đối ứng 130 triệu Euro. Tuy nhiên sau đó tổng mức đầu tư điều chỉnh là 1.176 triệu Euro, tăng khoảng 10.400 tỷ đồng. Dự án được đầu tư bằng nguồn vốn ODA và vốn đối ứng ngân sách thành phố Hà Nội. Về tiến độ, thời gian hoàn thành dự án ban đầu đặt ra là vào năm 2018, nhưng sau đó điều chỉnh lên thời vận hành toàn tuyến vào tháng 12/2022.

Đối với tuyến Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo (Hà Nội), tổng mức đầu tư ban đầu 19.555 tỷ đồng, sau đó được điều chỉnh dự kiến lên 35.679 tỷ đồng, tăng hơn 16.000 tỷ đồng. Lý do được xác định tương tự, như sự thay đổi quy mô đầu tư, tỷ giá; biến động giá nhiên liệu, vật tư, thiết bị, nhân công…

Tại TP HCM, Dự án đường sắt đô thị tuyến Bến Thành - Suối Tiên, có tổng mức đầu tư 17.387 tỷ đồng từ vốn vay Chính phủ Nhật Bản và vốn đối ứng của thành phố. Dự án này được điều chỉnh vốn hai lần, và năm 2019, tổng mức đầu tư dự án đội lên 43.757 tỷ đồng. Như vậy, tổng mức đầu tư điều chỉnh của dự án tăng khoảng 26.400 tỷ đồng. Về tiến độ, dự án đang trong giai đoạn triển khai thi công, chưa hoàn thành xây lắp để đưa vào vận hành, khai thác.

Đối với tuyến tàu điện ngầm Bến Thành - Tham Lương, tổng mức đầu tư năm 2010 là 1.374 triệu USD (tương đương 26.116 tỷ đồng). Tuy nhiên, năm 2019, TP HCM điều chỉnh lên 2.093 triệu USD (tương đương 47.890 tỷ đồng); tăng 21.700 tỷ đồng so với tổng mức ban đầu.

Tổng cộng, các dự án trên đã “đội vốn” hơn 80.000 tỷ đồng so với tổng mức đầu tư ban đầu.

Riêng Dự án Cát Linh - Hà Đông, theo báo Công an nhân dân, có khoảng 10 nguyên nhân làm tăng tổng mức đầu tư của dự án.

Cụ thể, thay đổi phương án nhà ga từ 2 tầng thành 3 tầng; Bổ sung hạng mục xử lý nền đất yếu khu Depot; Bổ sung hạng mục đường tránh Quốc lộ 6; Điều chỉnh vật liệu vỏ tàu từ thép chịu khí hậu sang thép inox; Bổ sung chi phí đào tạo, chuyển giao công nghệ; Thay đổi vị trí bãi đúc dầm; Công tác nghiệm thu thiết bị, đoàn tàu và vận hành chạy thử dự án; Kinh phí giải phóng mặt bằng thay đổi (bao gồm cả công trình di dời hạ tầng kỹ thuật); Biến động về giá nguyên, nhiên, vật liệu, tỷ giá hối đoái; các chế độ, chính sách trong thời gian thực hiện dự án cũng như các khối lượng, đơn giá chưa tính chính xác được trong bước thiết kế cơ sở; Một số thay đổi khác.

Do Dự án chậm hoàn thành bàn giao cho UBND TP Hà Nội nên thành phố chưa tiếp nhận và thực hiện nghĩa vụ trả nợ gốc khoản vay lại theo cơ chế tài chính đã được phê duyệt. Vừa qua, đến kỳ trả nợ gốc khoản vay lại của các Hiệp định vay, Bộ Tài chính đã ứng từ quỹ tích lũy để trả nợ theo cam kết của Chính phủ tại các Hiệp định vay đã ký. 

Hiện nay, Thủ tướng Chính phủ đang chỉ đạo Bộ GTVT sớm hoàn thành thủ tục để bàn giao Dự án cho UBND TP Hà Nội làm cơ sở chuyển giao khoản nợ để thành phố thực hiện trả nợ theo cơ chế tài chính của Dự án.

Đồng thời, theo chỉ đạo của lãnh đạo Chính phủ, Bộ GTVT đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ đề xuất báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép bổ sung danh mục “Trả nợ gốc các Hiệp định vay của dự án đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông” trong kế hoạch đầu tư công giai đoạn 2021 - 2025 của Bộ Giao thông vận tải để trả nợ gốc khoản vay lại của Dự án.

Ngoài ra, theo tờ Tri thức trực tuyến, Chính phủ cũng đã chỉ đạo Bộ GTVT làm rõ trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị có liên quan đến việc đội vốn của dự án.

Theo báo cáo của Bộ GTVT, dự án chậm tiến độ, tăng tổng mức đầu tư ngoài trách nhiệm chính thuộc phía tổng thầu thì chủ đầu tư (Bộ GTVT), còn có trách nhiệm của Ban Quản lý dự án đường sắt chịu trách nhiệm trong công tác quản lý điều hành dự án; tư vấn thiết kế bước lập dự án chịu trách nhiệm về chất lượng lập dự án đầu tư; chủ đầu tư của phần giải phóng mặt bằng (UBND Hà Nội) chịu trách nhiệm về việc chậm trễ trong công tác giải phóng mặt bằng…