Bỏ tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng

Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân khai mạc phiên họp thứ 4

Nên giữ quy định hành vi kinh doanh đa cấp bất chính

Trình bày Tờ trình về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật hình sự, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, hiện nay kinh doanh trên mạng đang là một hướng phát triển có tiềm năng và ngày càng có nhiều người tham gia. Vì vậy, pháp luật cần có cơ chế thúc đẩy, tạo điều kiện thuận lợi và bảo đảm môi trường cạnh tranh lành mạnh để phát triển lĩnh vực kinh doanh này. Đối với hành vi kinh doanh trên mạng trái phép, thì tuỳ từng trường hợp cụ thể có thể bị xử lý vi phạm hành chính hay xử lý hình sự. 

Bộ trưởng Lê Thành Long cho biết, thời gian qua, việc sửa đổi, bổ sung Điều 292  Bộ luật Hình sự đã nhận được nhiều ý kiến khác nhau. Trong đó, nhiều người cho rằng cần loại bỏ hoàn toàn tội danh nêu trên, vì Bộ luật Hình sự đã bỏ tội cố ý làm trái quy định của Nhà nước và tội kinh doanh trái phép để đưa vào các quy định khác. Hơn nữa, trong danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện có đến 267 nghề, việc chỉ quy định kinh doanh qua mạng bị xử lý hình sự, còn lại thì không là chưa hợp lý.

Trước đó, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã có văn bản kiến nghị Uỷ ban Thường vụ Quốc hội bỏ Điều 292 của Bộ luật hình sự 2015 vì lo ngại nhiều hệ luỵ đối với quan hệ kinh tế. VCCI cho rằng điều luật này không phù hợp với cách thức kinh doanh trong lĩnh vực thông tin, đặc biệt là các dịch vụ mới, các start-up... 

Tổ chức này cũng đề nghị phi hình sự hóa các hành vi cung cấp dịch vụ không đúng giấy phép đối với sàn giao dịch thương mại điện tử, trò chơi điện tử trên mạng, trung gian thanh toán và các dịch vụ khác, bao gồm trang thông tin điện tử, mạng xã hội, dịch vụ nội dung trên mạng viễn thông. Tại phiên họp thường kỳ tháng 8, Thủ tướng và các thành viên Chính phủ khi thảo luận cũng đồng ý bỏ điều luật này.

Thẩm tra dự án luật sửa đổi của Chính phủ trình, Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cho rằng, đa số ý kiến đều tán thành với việc bỏ Điều 292. Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp - Lê Thị Nga cũng cho hay, có ý kiến đề nghị giữ lại và đưa vào các chương trình tương ứng (ví dụ cấm kinh doanh vàng tài khoản tại Nghị định 24; kinh doanh đa cấp bất chính tại Nghị định số 45…) trên mạng do đánh giá tính chất và mức độ nguy hiểm cao, khó khắc phục.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga trình bày báo cáo thẩm tra Dự án luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự 2015

Bày tỏ đồng tình với thuyết minh bỏ điều 292 của Chính phủ, tuy nhiên, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật Nguyễn Khắc Định cũng nhất trí với ý kiến cho rằng cần giữ lại hành vi cấm kinh doanh vàng tài khoản và kinh doanh đa cấp bất chính.

Nhấn mạnh “cơn ác mộng đa cấp” đang diễn ra ở các vùng quê, Trưởng Ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải cho rằng, rất khó quản lý và đánh giá lợi nhuận, mặt tích cực của bán hàng đa cấp như về thu thuế trong khi thực tế hoạt động này tác động tiêu cực, ảnh hưởng lớn tới đời sống người dân. Do đó, bà Hải đề nghị giữ lại quy định hành vi kinh doanh đa cấp bất chính.

Sửa đổi tối đa những lỗi kỹ thuật đã được phát hiện

Ngoài nội dung trên, Chính phủ trình sửa đổi, bổ sung nhiều vấn đề, liên quan đến 141 điều của Bộ luật Hình sự 2015, gồm 18 điều thuộc phần những quy định chung và 123 điều thuộc phần các tội phạm, trong đó có 43 điều sửa đổi về kỹ thuật, 97 điều sửa đổi về nội dung quy định trong điều luật. 

Về tổng thể dự án luật, quan điểm của Chính phủ là sửa đổi, bổ sung ở mức tối đa những quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015 có lỗi kỹ thuật đã được phát hiện và những nội dung rõ ràng là chưa hợp lý hoặc có thể khó áp dụng trên thực tế liên quan đến một số chính sách cụ thể được thể hiện trong một số điều luật của bộ luật. Điều này nhằm bảo đảm tính đồng bộ, nhất quán, logic trong các quy định của bộ luật hình sự, góp phần bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật cũng như bảo đảm các quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

Theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp, việc sửa đổi không làm thay đổi những chính sách lớn của bộ luật đã và không đặt ra vấn đề mới dẫn đến việc phải sửa đổi, bổ sung các luật khác đang được lùi hiệu lực thi hành cùng Bộ luật Hình sự năm 2015.

“Việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự năm 2015 cần phải tiếp tục góp phần đáp ứng yêu cầu của thực tiễn đấu tranh phòng, chống tội phạm” – Bộ trưởng Lê Thành Long nhấn mạnh.

Cụ thể, cơ quan soạn thảo xin điều chỉnh mức định lượng tại các khoản của 64 điều luật, trong đó có 49 điều liên quan đến mức định lượng về tỷ lệ thương tích, tổn hại cho sức khỏe và 15 điều luật liên quan đến các mức định lượng khác thuộc cấu thành một số tội phạm về kinh tế, môi trường, ma túy, xâm phạm an toàn công cộng, trật tự công cộng và một số tội khác.

Dự thảo luật cũng điều chỉnh mức định lượng về khối lượng, thể tích các chất ma túy tại các khoản của các điều luật để tránh trùng lặp và phù hợp với thực tiễn điều tra, truy tố, xét xử từ trước đến nay, đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm về ma túy.

Về mức hình phạt, luật sửa đổi điều chỉnh mức hình phạt trong các khung hình phạt của 12 điều luật liên quan đến tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác, một số tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế, xâm phạm an toàn giao thông và trật tự công cộng nhằm bảo đảm phân hóa chính sách xử lý đối với từng trường hợp phạm tội, nhất là giữa trường hợp phạm tội đã gây ra hậu quả với trường hợp phạm tội có khả năng gây ra hậu quả.

Tán thành với quan điểm của Chính phủ nhưng cơ quan thẩm tra cũng nhấn mạnh yêu cầu, việc sửa đổi phải trên cơ sở rà soát đầy đủ các sai sót của Bộ luật Hình sự năm 2015. Đồng thời, trong một chừng mực nhất định, một số quy định của bộ luật vẫn phải có văn bản quy định chi tiết của Chính phủ hoặc văn bản hướng dẫn thi hành của các cơ quan tư pháp trung ương.