Ai sẽ là bộ trưởng?

 Đại biểu dự hội nghị Trung ương 13 đang diễn ra tại Hà Nội. Ảnh: VGP

Ai là Tổng bí thư, ai là Chủ tịch nước, ai là Thủ tướng, ai là Chủ tịch Quốc hội, ai là Bộ trưởng Bộ A, Bộ B...? Câu hỏi về nhân sự kiểu này không hiếm ở nước ta hiện nay. 

Cả nước “làm nhân sự” thể hiện phần nào sự quan tâm chính đáng của người dân bình thường về những người xứng đáng vào những vị trí quan trọng trong hệ thống chính trị nước ta.

Hỏi, đáp cũng chỉ là hỏi đáp vì ai cũng hiểu là nhân sự của Đảng thì do Đảng quyết, và cũng giống như chính sách, quyết đúng thì tốt mà quyết sai thì hại.

Vì là quan trọng, nên việc chuẩn bị nhân sự Đại hội 12 đã được làm từ vài năm nay, từ câu chuyện tiêu chuẩn, độ tuổi cho đến việc luân chuyển từ trung ương về địa phương và ngược lại và nhất là nhân sự đã quyết tại đại hội đảng bộ các cấp, ngành trong năm nay.

Tất cả gần như đã hoàn tất, chỉ còn đợi gút lại tại Đại hội toàn quốc về nhân sự cấp cao cho cả hệ thống.

Nhưng chính cái “gút lại" cuối cùng này lại mang đến nhiều thứ để suy ngẫm.

- Một là, những vị trí chủ chốt trong hệ thống vẫn chưa hẳn đã rõ, cơ hội vẫn để ngỏ cho những vị trí này.

Nói cách khác, đã có sự xuất hiện tính đa dạng, đa chiều trong quyết về nhân sự. 

Chưa có nhiệm kỳ đại hội nào mà thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội lại chưa có ngay Bí thư, phải đợi, phải ngã ngũ sau.

- Hai là, gắn với điểm vừa nêu chính là đã xuất hiện nhiều kênh nhân sự trong ban lãnh đạo cao nhất của Đảng. 

Nền kinh tế thị trường mà ta đang chuyển sang bằng được đã và đang tác động không nhỏ tới hệ thống chính trị bằng các giá trị rất đời thường... 

Quyền lực chính trị sinh ra quyền lực kinh tế, đến lượt mình quyền lực kinh tế lại hỗ trợ, củng cố và gia tăng quyền lực chính trị. 

Theo cách này, rất có thể sẽ có đột biến “bất ngờ” trong nhân sự cao cấp sắp tới.

- Ba là, số lượng Ban chấp hành Trung ương qua các kỳ Đại hội và đến Đại hội lần này gia tăng. Tính chất “mặt trận” của Ban chấp hành Trung ương ngày càng rõ.

Đông hơn thì cơ hội vào Trung ương nhiều hơn, tiêu chuẩn phải mở ra, tính rộng rãi, tập hợp theo kiểu “mặt trận” tốt hơn. Đông nhưng vẫn cần tinh, vì đây là nơi hoạch định chính sách cho đất nước.

- Bốn là, bên cạnh số lượng là vấn đề chất lượng. 

Tiêu chuẩn chất lượng cho những người vào Trung ương là khá rõ.

Tuy nhiên thực tế cho thấy sau khi vào rồi, phụ trách các công việc được phân công thì một số người năng lực, trình độ không đáp ứng. 

Bộ trưởng đứng đầu một bộ mà năng lực, trình độ không tương xứng thì ngành, lĩnh vực đó về cơ bản là vất. 

Đã đến lúc cần tổng kết qua mấy nhiệm kỳ Đại hội gần đây nhất, ví dụ như tỉ lệ phần trăm các bộ trưởng nguyên là bí thư tỉnh hoàn thành tốt trọng trách là tư lệnh ngành hoặc tỉ lệ phần trăm các ủy viên Trung ương trong độ tuổi dưới 45 hoàn thành tốt công việc được giao...

Chỉ có như vậy mới đưa ra dự kiến nhân sự tới tốt hơn, chuẩn hơn.Thậm chí phải xem lại tiêu chuẩn. 

- Năm là, có thêm một thứ “thi” mới bổ sung vào hệ thống thi cử nước ta: thi công chức, viên chức, thi nâng ngạch công chức, thi chức vụ lãnh đạo, quản lý... và bây giờ là thi vào cấp ủy, thi vào Trung ương.

Cuộc thi này không chính thức có, không ai định ra quy trình, tiêu chí... nhưng thực tế vẫn tồn tại. 

Nguyện vọng vào Trung ương có gì là xấu, nếu không nói là quá tốt. Tuy nhiên, điều đáng nói lại là các phương pháp, cách thức “thi” vào Trung ương, có thể nói là đa dạng, phong phú, tích cực có và tiêu cực cũng có. 

Dân chúng chỉ mong được như những gì có người đã nói không để vào Trung ương những người tham nhũng, cơ hội, những nhân vật 2Đ - đất và đô la, như Chủ tịch nước từng nhắc đến.