8 điều cần biết về hậu COVID-19 ở trẻ mà cha mẹ không nên bỏ qua

Theo PGS.TS Nguyễn Trường Sơn, Thứ trưởng Bộ Y tế: Mặc dù trẻ em mắc COVID-19 phần lớn đều nhẹ nhưng các biến chứng khi mắc COVID-19 ở nhóm này thông qua báo cáo của các chuyên gia nghiên cứu số liệu quốc tế cũng như trong nước cho thấy cũng có ảnh hưởng sức khỏe, tính mạng của các cháu, dù không nhiều nhưng cũng đáng lo ngại là biến chứng viêm cơ tim, Hội chứng viêm đa hệ thống ở trẻ em (MIS-C). Đây là biến chứng mà hệ thống khám chữa bệnh đã ghi nhận.

Bệnh viện Nhi TW đã nêu ra 8 thông tin về hậu COVID-19 ở trẻ em mà các phụ huynh cần biết để theo dõi sau khi trẻ mắc COVID-19.

1. Hậu COVID-19 là gì?

Với trẻ em, hậu COVID-19 là thuật ngữ để chỉ một nhóm triệu chứng tồn tại lâu dài (như mệt mỏi, rối loạn vị giác, đau đầu, ho, khó thở…) trẻ gặp phải sau mắc COVID-19 trong vòng 3 tháng và có ảnh hưởng đến hoạt động hằng ngày của trẻ.

Các triệu chứng này có thể tồn tại từ lúc mắc bệnh ban đầu hoặc mới xuất hiện sau khi đã khỏi bệnh và không do các căn nguyên khác gây ra.

2. Hậu COVID-19 ở trẻ em có hay gặp không?

Theo Bệnh viện Nhi TW, cho tới nay, tỷ lệ chính xác mắc hậu COVID-19 ở trẻ em do triệu chứng đa dạng và chưa có thống kê đầy đủ, tiêu chuẩn chẩn đoán hậu COVID-19 còn khác nhau giữa các nghiên cứu. Ở người lớn, theo Tổ chức Y tế thế giới khoảng từ 10- 20%.

3. Nguyên nhân của hậu COVID-19 là gì?

Chưa rõ nguyên nhân chính xác, hậu COVID-19 có thể là hậu quả của nhiều yếu tố bao gồm đặc điểm của virus, yếu tố cơ thể của người bệnh, đáp ứng miễn dịch của cơ thể với virus, di chứng sau điều trị hồi sức tích cực.

Một số giả thuyết đặt ra, do quá trình xâm nhập của virus vào các tế bào của nhiều cơ quan khác nhau; phản ứng viêm mạn tính; tình trạng tăng đông và tắc các vi mạch nhỏ trong đợt mắc COVID-19 cấp tính gây ra tổn thương cơ quan mạn tính kéo dài; các yếu tố tâm lý xã hội liên quan tới giai đoạn mắc COVID-19 cấp tính.

4. Có thể tiên đoán một số trẻ bị mắc hậu COVID-19 hay không?

Các chuyên gia của Bệnh viện Nhi TW cho rằng, cho tới nay chưa có yếu tố nào giúp tiên đoán chắc chắn trẻ sẽ bị hậu COVID-19 sau mắc cấp tính. Một trẻ mắc COVID-19 ở mức độ nhẹ cũng có thể xuất hiện các dấu hiệu của hậu COVID-19.

Tuy nhiên, nếu một trẻ mắc COVID-19 cấp tính nguy kịch cần điều trị hồi sức, trẻ béo phì, tiền sử dị ứng có nguy cơ xuất hiện triệu chứng hậu COVID-19 cao hơn nhóm trẻ khác.

5. Các triệu chứng hay gặp của hậu COVID-19 ở trẻ em là gì?

Theo các chuyên gia của Bệnh viện Nhi TW, hậu COVID-19 có thể gây ảnh hưởng tới hầu hết các cơ quan trong cơ thể, trong đó thường gặp các triệu chứng tâm thần kinh như mệt mỏi, rối loạn vị giác, khứu giác, đau đầu, kém tập trung, các triệu chứng hô hấp hay gặp là ho kéo dài, đau họng, khó thở… Ngoài ra trẻ có thể đau khớp, đau cơ, nặng ngực, hồi hộp đánh trống ngực.

Hội chứng viêm đa hệ thống (MIS-C) sau nhiễm SARS-CoV-2 tuy hiếm gặp nhưng là tình trạng nặng và có thể nguy hiểm đến tính mạng. Bệnh thường xảy ra sau mắc COVID- 19 khoảng từ 2 - 6 tuần.

6. Khi nào cần đưa trẻ đi khám lại sau khi bị mắc COVID-19 cấp tính?

Các bác sĩ khuyến cáo, khi cha mẹ thấy trẻ có các triệu chứng như mô tả ở trên hoặc thấy xuất hiện bất kỳ dấu hiệu/triệu chứng nào mà trước khi mắc COVID-19 trẻ không có, cần cho trẻ đi khám tại các cơ sở y tế để xác định bệnh cũng như có chế độ điều trị, can thiệp, và chăm sóc hợp lý.

Trường hợp trẻ phải nhập viện điều trị nội trú trong đợt mắc COVID-19, nên cho trẻ đi khám lại theo lịch hẹn của cơ sở y tế (nếu có).

7. Một trẻ nghi ngờ bị hậu COVID-19 được khám và điều trị như thế nào?           

Ví dụ, một em bé đến khám vì ho kéo dài, sụt cân sau mắc COVID-19, trẻ hoàn toàn có thể bị bệnh lao phổi hoặc các bệnh lý hô hấp khác.

Trẻ sẽ được các bác sĩ thăm khám, đánh giá sức khỏe tổng thể, xác định các triệu chứng chính hiện tại. Nếu cần thiết có chỉ định, trẻ sẽ được hội chẩn hoặc thăm khám lại bởi các bác sĩ chuyên khoa khác nhau.

Ví dụ, trẻ bị đau ngực sau mắc COVID-19 sẽ được khám với các bác sĩ chuyên khoa tim mạch, trẻ ho sẽ được khám với các bác sĩ chuyên khoa hô hấp, trẻ có các vấn đề về tâm lý kéo dài sẽ được thăm khám bởi các bác sĩ tâm bệnh…

"Chỉ làm các xét nghiệm thăm dò cần thiết khi có biểu hiện triệu chứng, không chỉ định tổng thể (gói) quá nhiều xét nghiệm cho trẻ em. Nguyên tắc trong điều trị bao gồm: Cần phối hợp nhiều chuyên khoa; chẩn đoán bằng phương pháp loại trừ và điều trị triệu chứng, phục hồi chức năng và tự điều chỉnh" – PGS.TS Trần Minh Điển nhấn mạnh.

8. Làm thế nào để dự phòng hậu COVID-19 cho trẻ?

Hiện nay chưa có bất kỳ một biện pháp vật lý, thuốc hay thực phẩm nào giúp ngăn chặn việc xuất hiện hậu COVID-19.

Phương pháp duy nhất giúp không xuất hiện hậu COVID-19 là dự phòng nhiễm SARS-CoV-2 cho trẻ bằng các biện pháp phòng bệnh thích hợp và tiêm vaccine COVID-19 theo khuyến cáo của ngành y tế.