10 sự kiện nổi bật năm 2014 của ngành Tư pháp

1. Nỗ lực giúp cả hệ thống chính trị tổ chức triển khai thi hành Hiến pháp năm 2013

Ngay sau khi Hiến pháp năm 2013 có hiệu lực, Bộ Tư pháp đã chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành và địa phương triển khai nhiều hoạt động thi hành Hiến pháp; triển khai tổ chức rà soát và tổng hợp kết quả rà soát hơn 100.000 văn bản quy phạm pháp luật để kiến nghị sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ hoặc ban hành mới; tham mưu Chính phủ thành lập Hội đồng tư vấn thẩm định các dự án luật, pháp lệnh trực tiếp triển khai thi hành Hiến pháp.

2. Quốc hội thông qua Luật Hộ tịch 

Ngày 20/11/2014, Quốc hội đã thông qua Luật hộ tịch - văn bản đầu tiên ở tầm luật điều chỉnh lĩnh vực hộ tịch, tạo bước đột phá về thể chế hộ tịch, tạo nền tảng cho những cải cách trong công tác đăng ký, quản lý hộ tịch nói riêng và quản lý dân cư nói chung. Cắt giảm mạnh thủ tục và các giấy tờ trong đăng ký hộ tịch (giảm từ 46 xuống 25 thủ tục); đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, hiện đại hóa công tác đăng ký và quản lý hộ tịch; xây dựng Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử toàn quốc tiến tới thực hiện đăng ký trực tuyến (từ năm 2020), đồng thời kết nối, chia sẻ thông tin hộ tịch với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; luật hóa tiêu chuẩn của đội ngũ công chức làm công tác hộ tịch, nhằm nâng cao năng lực, trình độ và chất lượng đăng ký hộ tịch đáp ứng yêu cầu cải cách.

Luật Hộ tịch được thông qua giúp giảm thủ tục và các giấy tờ trong đăng ký hộ tịch

3. Năm đầu tiên Bộ Tư pháp được giao đại diện pháp lý cho Chính phủ và đã bảo vệ thành công liên tiếp 2 vụ kiện đầu tư quốc tế

Năm 2014, Bộ Tư pháp đã thực hiện vai trò đại diện pháp lý cho Chính phủ Việt Nam trong giải quyết và giành thắng lợi liên tiếp 2 vụ kiện do nhà đầu tư nước ngoài kiện ra Hội đồng Trọng tài quốc tế yêu cầu Chính phủ Việt Nam bồi thường nhiều triệu USD. Thành công này phản ánh sự trưởng thành một bước của đội ngũ chuyên gia của Bộ Tư pháp và các bộ, ngành liên quan trong giải quyết tranh chấp đầu tư quốc tế, bảo vệ lợi ích quốc gia về mặt pháp lý trong quá trình đất nước ngày càng hội nhập quốc tế sâu rộng.

4. Bộ Tư pháp đứng nhóm đầu về ứng dụng công nghệ thông tin

Năm 2014, Bộ Tư pháp đã được xếp thứ 2/21 các bộ, cơ quan ngang Bộ về mức độ ứng dụng công nghệ thông tin tổng thể phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành của bộ, ngành Tư pháp và phục vụ người dân, doanh nghiệp như: Cổng thông tin điện tử Bộ Tư pháp; Hệ thống thư điện tử; Hệ thống Quản lý Văn bản điều hành và Hồ sơ lưu trữ; Hệ thống giao ban điện tử đa phương tiện, triển khai xây dựng, vận hành Cơ sở dữ liệu quốc gia về pháp luật và một số Cơ sở dữ liệu quản lý chuyên ngành…

5. Chế định Thừa phát lại đi vào hoạt động ổn định tại 12 tỉnh, thành phố mở rộng thí điểm

Năm 2010, các Văn phòng Thừa phát lại đã được thành lập tại TPHCM và đến nay đã đi vào hoạt động nề nếp; tổ chức và hoạt động của Thừa phát lại đã giúp người dân thực hiện quyền công dân trong việc lựa chọn và yêu cầu một số dịch vụ pháp lý về: Xác minh điều kiện thi hành án, yêu cầu thi hành án, tống đạt giấy tờ của Tòa án, cơ quan Thi hành án dân sự và lập vi bằng nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Từ kết quả tổng kết thực hiện thí điểm chế định Thừa phát lại tại Thành phố Hồ Chí Minh, theo Nghị quyết của Quốc hội, chế định này được mở rộng thí điểm tại 12 tỉnh, thành phố với 39 Văn phòng Thừa phát lại được thành lập.

6. Thể chế về công chứng có bước hoàn thiện quan trọng theo hướng xã hội hóa mạnh mẽ

Ngày 20/6/2014, Quốc hội đã thông qua Luật Công chứng (sửa đổi), có hiệu lực từ ngày 01/01/2015. Theo đó, công chứng viên được coi là “công lại”, cung cấp dịch vụ công do Nhà nước ủy nhiệm. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng nhằm đưa công chứng Việt Nam tiệm cận hơn với công chứng thế giới; nâng cao chất lượng hoạt động công chứng, mở rộng phạm vi hoạt động, phát triển các tổ chức hành nghề công chứng quy mô lớn, chuyên nghiệp, hiện đại; đẩy mạnh xã hội hóa hoạt động công chứng thông qua chuyển đổi các Phòng công chứng thành các Văn phòng công chứng, góp phần bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức; ổn định và phát triển kinh tế-xã hội, phù hợp với thông lệ quốc tế.

7. Công tác xây dựng, ban hành văn bản của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ trưởng, Trưởng ngành quy định chi tiết thi hành luật, pháp lệnh lần đầu tiên được đặt lên bàn nghị sự của Quốc hội

Tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XIII, lần đầu tiên, Bộ trưởng Bộ Tư pháp đã đăng đàn trả lời chất vấn của các vị Đại biểu Quốc hội về tình hình thực hiện nhiệm vụ của Chính phủ trong việc triển khai thi hành Hiến pháp, luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội; xây dựng, ban hành văn bản quy định chi tiết thi hành; thẩm định, kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật từ đầu nhiệm kỳ khóa XIII. Nhiều giải pháp mang tính đột phá nhằm tạo chuyển biến bền vững đối với các mặt công tác nêu trên được trình bày, nhận được sự đồng thuận rộng rãi của dư luận xã hội.

Tính đến ngày 25/12/2014, trong năm 2014 Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ ban hành 106 văn bản để thi hành các luật, pháp lệnh đã có hiệu lực pháp luật; "nợ đọng" thấp nhất từ trước đến nay; chỉ có một thông tư có một nội dung chưa phù hợp với văn bản pháp luật có hiệu lực cao hơn.

8. Thành lập Cục Quản lý xử lý vi phạm hành chính và theo dõi thi hành pháp luật

Ngày 15/5/2014, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 717/QĐ-TTg thành lập Cục Quản lý xử lý vi phạm hành chính và theo dõi thi hành pháp luật trực thuộc Bộ Tư pháp. Đây là cơ quan đầu tiên được thành lập để thực hiện nhiệm vụ quản lý Nhà nước và tổ chức thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong phạm vi cả nước, góp phần gắn công tác tham mưu, xây dựng, hoàn thiện chính sách, pháp luật với công tác tổ chức thi hành pháp luật, theo dõi thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính, đánh dấu bước phát triển mới trong tư duy xây dựng và thi hành pháp luật trong tiến trình xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

9. Đẩy mạnh cắt giảm, tăng liên thông thủ tục hành chính

Năm 2014, ngành Tư pháp tiếp tục đẩy mạnh công tác cải cách thủ tục hành chính, coi đây là khâu đột phá, đặc biệt trong các lĩnh vực phục vụ phát triển kinh tế-xã hội và công tác dân sinh. Nổi bật là Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1299/QĐ-TTg về "Đề án thực hiện liên thông các thủ tục hành chính: Đăng ký khai sinh, đăng ký thường trú, cấp thẻ bảo hiểm y tế cho trẻ em dưới 6 tuổi"; Chính phủ ban hành Nghị quyết số 43/NQ-CP về một số nhiệm vụ trọng tâm cải cách thủ tục hành chính trong hình thành và thực hiện dự án đầu tư có sử dụng đất để cải thiện môi trường kinh doanh; Bộ Tư pháp đã trình Thủ tướng Chính phủ xem xét ban hành Đề án thí điểm liên thông thủ tục công chứng, đăng ký quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất và thuế.

10. Bộ Tư pháp có 3 cán bộ chủ chốt được luân chuyển về công tác tại địa phương

Theo quyết định của Ban Bí thư, trong năm 2014 Bộ Tư pháp đã có 3 cán bộ chủ chốt thuộc diện Quy hoạch chức danh lãnh đạo Bộ giai đoạn 2013-2016 được luân chuyển về công tác tại địa phương, giữ các chức vụ: Ủy viên Ban Thường vụ, Phó Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh; Ủy viên Ban Thường vụ, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội và Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu.