Lỗi đề thi gây khó cho người giỏi tiếng Anh

Ảnh minh họa.

Khi xem lại đề thi đại học môn tiếng Anh khối A1 và D hai năm gần đây là 2013 và 2014 tôi giật mình vì những lỗi chuyên môn mà nó có thể ảnh hưởng tới sự công bằng cho các thí sinh.

Như chúng ta đã biết, bài thi tiếng Anh được thực hiện dưới dạng trắc nghiệm với 4 phương án A, B, C, D cho một câu hỏi, và trong 4 phương án đó có một lựa chọn duy nhất đúng, hoặc một lựa chọn tối ưu hơn tất cả các lựa chọn còn lại... (dĩ nhiên là đề bài phải viết rõ yêu cầu, để thí sinh chọn sai phương án so với đáp án thì không được tính điểm). Nhưng đáng tiếc là đề thi tiếng Anh năm nào cũng có những câu hỏi mà có tới ít nhất 2 phương án đúng trở lên để có thể trả lời, hoặc cách diễn đạt câu hỏi không thực sự chuẩn về tiếng Anh.

Ví dụ như ngay câu hỏi đầu tiên trong đề thi khối A1, 2013, mã 248, ta bắt gặp một lỗi sai đáng buồn.

Thanh: "Lan is the best singer in our school."

Nadia: " ___________ "

A. Yes, tell me about it! B. I can't agree with you more!

C. That's OK! D. Yes, please

Đáp án chính thức của đề này cho B. I can't agree with you more! là đúng.

Tôi không phản đối. Vì câu B có nghĩa là: tôi hoàn toàn đồng ý với cậu. Một câu hồi đáp hoàn toàn phù hợp với câu nói của nhân vật Thanh là "Lan là ca sĩ hay nhất ở trường mình". Điều đáng tiếc nằm ở chỗ câu A cũng là một đáp án đúng, thậm chí lại là một đáp án rất hay nếu đề thi muốn khai thác khả năng am hiểu thành ngữ tiếng Anh trong giao tiếp của thí sinh. Vì thành ngữ "tell me about it" có nghĩa là "tôi thấy rất đúng", một thành ngữ thường xuyên được dùng để tán đồng với ý kiến của người khác, nhất là trong cách diễn đạt của người Mỹ.

Như vậy là nếu học sinh nào giỏi, hoặc biết nhiều thành ngữ thì sẽ bối rối thật sự với câu hỏi này khi không biết chọn A hay B. Như vậy thì thật khổ cho học sinh giỏi. Thà biết ít còn hơn.

Sang đề khối D năm 2013, câu hỏi số 10, mã đề 359. Đây là câu hỏi dạng điền từ vào chỗ trống trong đoạn văn. Xin trích câu văn hơi dài ra đây:

"Cereal manufacturers are very clever in their marketing, making many cereals appear much healthier than they really are by "fortifying" them with vitamins and minerals. Oh, (10) ____ - you now have vitamin-fortified sugar!"
A. beautiful B. gorgeous C. lovely D. charming

Đáp án chính thức là C đúng. Điều đáng tiếc ở đây là chẳng có phương án nào trong 4 phương án này hoàn toàn không phù hợp cả. B. gorgeous (đẹp tuyệt trần) thì có thể ít dùng khi bình phẩm, cảm thán. Nhưng A. beautiful thậm chí còn là câu bình phẩm, tán dương cửa miệng hay dùng của người bản ngữ, được dùng nhiều chẳng kém C. lovely tí nào. Chưa kể D. charming cũng là lời bình chấp nhận được và có ý nghĩa kể cả khen ngợi hay châm biếm nhẹ nhàng cũng tương đương với lovely.

Cả 4 phương án này đều là tính từ, vậy thì chức năng ngữ pháp của chúng không phải là yếu tố để loại trừ vì chúng giống nhau. Ý nghĩa của các phương án lại không đủ khác biệt lớn để phân biệt và không đủ sai để loại trừ khỏi tình huống này. Vậy thì thí sinh chỉ còn nước ngồi đoán tác giả thích đáp án nào mà thôi.

Sang năm 2014 gần đây nhất, đề khối D mã 137, câu hỏi số 6. Câu này là chọn một phương án đúng (correct answer) để điền vào chỗ trống.

Question 6: The carefully nurtured gardens with a wide _____ of flowers and fruit trees have added elegance to this place and make it a major tourist attraction.
A. variety B. amount C. species D. number

Đáp án chính thức là A. variety đúng.

Dĩ nhiên là variety đúng khi thể hiện nghĩa là một sự đa dạng về cái gì: a wide variety of sth. Nhưng với nghĩa là sự đa dạng về thực vật (và cả động vật), thì a wide species of sth cũng dùng tốt. Như vậy thì C không sai. Mà đề lại yêu cầu là chọn phương án đúng để điền vào thì học sinh phải khoanh tròn cả 2 phương án A và C thì mới thỏa mãn yêu cầu của đề bài.

Đó là về phương án trả lời, còn về mặt ngôn ngữ thì câu số 6 này cũng có nhiều điều bất hợp lý vì cách diễn đạt flowers and fruit trees không tự nhiên cho lắm trong tiếng Anh. Có thể tác giả cố thêm từ vào cho nó phong phú, hoặc tăng mức độ phức tạp của câu hỏi, nhưng đáng tiếc cách diễn đạt này không phải là cách diễn đạt tiếng Anh tự nhiên. Nó cũng giống như tiếng Việt chúng ta nói "ăn ngon miệng" là cách nói tự nhiên, nhưng không nói "ăn ngon mồm miệng" vậy.

Còn một số lỗi khác nữa ở trong các đề thi tiếng Anh năm 2014, nhưng chúng tương tự như những lỗi trên nên ta không nhất thiết phải phân tích tiếp. Vẫn biết nhân vô thập toàn, làm việc với trọng trách lớn và áp lực cao thì việc mắc lỗi là khó tránh khỏi, nhưng ở tầm của một bài thi quốc gia, có ảnh hưởng quyết định tới tương lai của các học sinh thì cần được đầu tư xây dựng cẩn trọng và tỉ mỉ. Nên chăng trong hội đồng ra đề ta mời chuyên gia tiếng Anh bản ngữ đúng nghĩa và có năng lực, để đảm bảo bài thi ở cấp quốc gia này thực sự hoàn hảo.

Với tinh thần xây dựng và ước muốn chân thành về những kỳ thi công bằng với bài thi chuẩn mực, tôi xin được nêu ra vài điểm không hợp lý ở góc độ chuyên môn, với việc đi vào chi tiết của một số câu có lỗi, không có bình luận gì về dạng đề, để góp thêm một góc nhìn cẩn trọng cho việc xây dựng đề thi năm 2015.

Kính mong các chuyên gia, thầy cô xây dựng đề thi năm nay không ra những câu hỏi khiến thí sinh khó xử, đảm bảo công bằng cho người có năng lực tiếng Anh tốt (vì sự thực bây giờ rất nhiều em học sinh cấp 3 được tiếp xúc hoặc sống trong môi trường tiếng Anh bản ngữ từ bé, nên các em rất giỏi) để các sĩ tử tâm phục khẩu phục đối với mỗi bài thi.