Làm việc với nước ngoài, tôi nhận ra cách mình học quá lạc hậu

Về nhà ăn Tết, tôi có dịp chơi đùa cùng cô cháu gái, khá thú vị. Thỉnh thoảng cô bé không ngoan nên bị mẹ mắng. Phản ứng của cháu là khóc rồi vòng tay lại xin lỗi, rồi vài tiếng đồng hồ sau lỗi được lặp lại. Tôi nghiệm ra rằng khi bị mắng, trẻ sợ ngay lúc đấy, chúng lờ mờ biết là mình sai nhưng không hiểu được sai điều gì và cần làm gì để sửa chữa điều đấy.

Ảnh minh họa.

Khi học phổ thông và cả đại học, tôi cũng rơi vào tình trạng tương tự. Thời còn học trung học, điểm Lịch sử của tôi rất tốt, để có được điều đó tôi chỉ đảm bảo là mình luôn chăm chỉ học thuộc bài trước khi đến lớp, học ngày đêm mỗi khi mùa thi đến. Ngoài ra, không có một kỹ năng nào cần phải tôi luyện khi học môn học này.

Vào đại học chuyên ngành lịch sử, tôi cứ thế mà học, tức là học thuộc đấy. Đối với những môn đại cương thì tôi vượt qua dễ dàng. Những tưởng mình học thế đã đúng. Vào năm hai, năm ba, có những môn tôi cao điểm nhất khóa và cũng không ít môn tôi “đội sổ”. Tôi thất vọng bản thân vì lần đầu tiên trong đời biết thế nào là thi trượt, thi lại, học lại.

Nỗi buồn qua rất nhanh nhưng có một điều chẳng bao giờ vơi trong tôi đó là sự hoang mang. Tôi không thật sự hiểu được tại sao tôi đạt điểm cao, vì điều gì tôi bị điểm kém. Bài thi của chúng tôi chưa bao giờ được trả lại để biết mình đã sai ở đâu. Có đứa khi thấy điểm thi thấp, vội vàng đệ đơn xin phúc khảo nhưng hầu hết điểm chẳng cải thiện là bao. Chúng tôi loay hoay tự tìm giải pháp.

Trong lớp có cô bạn lúc nào viết bài cũng được điểm tốt, chúng tôi ngưỡng mộ lắm, bèn hỏi cô về phương pháp học và làm bài nhưng câu trả lời của cô cũng mơ hồ, vả lại ai cũng muốn giữ riêng cho mình “bí kíp”. Rồi ai nấy tự mày mò con đường cho mình, kết quả là đâu lại hoàn đấy. Ngày ấy tôi kết luận rằng học được là cái khiếu, tạo hóa bất công.

Giờ làm việc cho một ngôi trường quốc tế theo hệ đào tạo của nước Anh, tôi nhận ra quan điểm của mình ấu trĩ. Ở đây, học sinh được giáo viên bồi đắp hệ thống kỹ năng trước khi làm bài kiểm tra hay thực hiện dự án (project). Đó là những kỹ năng: tự nghiên cứu, phản biện, trình bày miệng, trình bày theo dạng văn nghị luận...

Tôi sẽ nói về cách tạo các kỹ năng này trong bài viết sau. Điều ý nghĩa sau mỗi bài làm (dạng nói hoặc viết) không phải là điểm số mà là học sinh luôn được giáo viên phản hồi bằng nhận xét và đề ra mục tiêu rõ ràng. Bên dưới là một ví dụ về phản hồi cho bài viết của học sinh: Nhận xét lập luận rất lôgic tuy nhiên phân bố thời gian chưa hợp lý nên phần kết luận chưa hoàn chỉnh. Về lỗi sai chính tả, mục tiêu cần lập dàn ý trước khi làm bài để các phần bài viết được hoàn chỉnh, cân đối. Cần phân biệt tốt giữa dấu hỏi và dấu ngã, chữ v và chữ d.

Tôi cam đoan rằng, khi nhận được bài và phản hồi của giáo viên, bất kỳ học sinh nào cũng nhận thức được rõ ràng mình đã làm tốt và nên tự hào về điều gì cũng như chưa ổn và nên sửa chữa điểm nào. Và hệ quả tất yếu là hiệu quả học tập của các em sẽ được cải thiện theo thời gian, tất nhiên điều này còn phụ thuộc vào yếu tố tự giác, ý thức từ phía các em.

Bất kỳ độ tuổi nào, con người cũng luôn có nhu cầu, khả năng nhận thức và hoàn thiện bản thân. Nhưng không phải ai cũng nhận thức và hành động đúng để bản thân phát triển tích cực. Chúng ta cần trợ giúp, tư vấn, đó có thể là bạn bè, gia đình cũng có thể là thầy cô, người đời. Điều quan trọng là phải thông tin rõ ràng, kế hoạch bài bản để tạo niềm tin và hiện thực hóa nó.